Θα ήθελα να κάνω μία αναφορά σ’ ένα σημαντικό βιβλίο του τώρα που διάβασα πρόσφατα… «Ησυχία» λέγεται της Σούζαν Κέϊν Η ΔΥΝΑΜΗ ΤΩΝ ΕΣΩΣΤΡΕΦΩΝ Σ’ ΕΝΑΝ ΚΟΣΜΟ ΠΟΥ ΔΕΝ ΣΤΑΜΑΤΑΕΙ ΝΑ ΜΙΛΑΕΙ.
Όσοι γνωρίζετε καλά αυτό τον μεταξωτό άνθρωπο, τη Μαίρη Βασάλου, ήδη έχετε υποψιαστεί σε τι αναφέρομαι.
Ευλογημένα τα βιβλία λοιπόν που μπορούν έτσι οι καλοί άνθρωποι να μιλάν από κει μέσα, χωρίς να τους διακόπτουν σ’ ένα κοινωνικό περιβάλλον που πλέον προηγούνται μόνιμα τ’ αναστάσιμα.
Απ’ την ΠΟΡΤΑ και το ‘‘ΧΑΜΕΝΟ ΑΛΛΟΘΙ ΄΄ τα προηγούμενα βιβλία της, κύλησε κι άλλο νερό κάτω απ’ το ποτάμι αυτού του φιλοπρόοδου ανθρώπου, της Μαίρης. Και το νερό αυτό, δεν είναι τόσο η πείρα (που στην ουσία είναι συνήθως ένα παιδικό παιχνίδι στα χέρια των αδιάβαστων), αλλά τα ατέλειωτα διαβάσματα… που αφήνουν το ίζημα (αυτό που μένει όταν ξεχάσεις αυτό που διάβασες) το κεντρικό εφόδιο που χρειάζεται ο εσωστρεφής για να είναι έτοιμος όταν φτάσει αυτή η ΜΙΑ φορά που θα μιλήσει αποκλειστικά μέσα απ’ το έργο του.
Στην Άγνωστη Νήσο
Έλεγα για τα διαβάσματα… δείτε αυτό το απόσπασμα απ’ την ΑΓΝΩΣΤΗ ΝΗΣΟ, μία ματιά από μία χαραμάδα στη φαρέτρα της Μαίρης. Λέει: «όταν κόβεις και μοιράζεσαι το πρόβλημα στα δύο, δεν είναι ένα πρόβλημα μισό; Το καλύτερο φάρμακο για τη στεναχώρια; Το γέλιο. Χαμογελάς ακόμα αγάπη μου, και γελάνε μαζί η μύτη που μακραίνει του ξύλινου Πινόκιο, τ’ αυτιά του ιππότη Ιβανόη, τα χείλη της άτακτης Καρένινα, η άστατη καρδιά της Μποβαρύ, το κοκαλιάρικο άλογο του Δον Κιχώτη και το σύμπαν όλο… το δικό της το σύμπαν θα προσέθετα.
Έχω φρέσκο το βιβλίο ΣΤΗΝ ΑΓΝΩΣΤΗ ΝΗΣΟ στο μυαλό μου και στην καρδιά μου. Όταν μου το έδωσε με την ωραία της αφιέρωση να το διαβάσω, δεν ήμουν (για να πω την αλήθεια) προετοιμασμένος γι’ αυτή την πλημμύρα συναισθημάτων που θ’ ακολουθούσε.
Δεν ήμουν επίσης προετοιμασμένος για τις αναπηδήσεις και τις αναταράξεις που συνάντησα εκεί μέσα σ’ αυτό το συγκλονιστικό, τρυφερό θρίλερ.
Έχει τη στόφα του κλασικού συγγραφέα η Μαίρη Βασάλου… να σας το αποδείξω… λέει πχ στη σελίδα 83 «έτσι είχαν τα πράγματα με έναν αγέρα που σφύριζε και μάνιαζε στις γύρω γειτονιές». Ενώ λίγο πριν (στην προηγούμενη σελίδα) μας είπε πως είναι Μάρτης μήνας του 1967… ε… ο αγέρας δε μάνιαζε έτσι στα καλά καθούμενα (για τους νεότερους, τον Απρίλη εκείνης της χρονιάς του 1967 έγινε κοσμογονία). Έλληνες κατέλαβαν Έλληνες.
Ξυπνήσαμε μια μέρα και τους είχαν μαζέψει όλους. «Τους μάντρωσαν σαν τα σκυλιά σε γήπεδα και στον ιππόδρομο, τους ξεδιάλεξαν και τους ξεπέταξαν… εκείνοι ήξεραν που. Γυναίκες σαν εμάς έχασαν τον άντρα, τον πατέρα, τον αδελφό. Παιδιά έχασαν και τους δυο τους γονείς.
(Κάτι που σας υπόσχομαι επίσης, είναι πως θα ευχηθείτε κάμποσες φορές διαβάζοντας, να εμφανιστεί τελικά ο Ηλίας ο ήρωας του βιβλίου της ζωντανός)
Ακόμα κάτι… οι ήρωές της… είναι φυσιολογικοί και ανθρωπίσιοι. Πουθενά μα πουθενά δεν παύουν να είναι άνθρωποι… οι συνομιλίες τους, οι εντός και εκτός των τειχών μικρότητες, οι συγγενείς πιράνχας που δεν τους έχει δει ποτέ κανείς και παρουσιάζονται απ’ το πουθενά να ζητήσουν ό,τι άφησε φεύγοντας η νταντά Μαρίνα και πολλά λοιπά…
Έκανα μία παράξενη σκέψη… αν κάποιος αποφάσιζε για χάριν γούστου να μεταφράσει αυτό το βιβλίο στην αρχαΐζουσα καθαρεύουσα και να διαμορφώσει τις ημερομηνίες, εύκολα θα μπορούσε να ξεγελάσει και να το εμφανίσει ως χαμένο βιβλίο του Παπαδιαμάντη… κάπου ανάμεσα στα βιβλία του: Η Γραία κ’ η θύελλα, ή Γυνή πλέουσα. Τα Πτερόεντα δώρα (μια φράση παράδειγμα: έπρεπε να έρθει ο θάνατος για να τις φέρει πιο κοντά;) Και λέω Παπαδιαμάντη γιατί κι αυτόν δεν τον περιμένεις. Λέει πχ ο νεοσύλλεκτος των βιβλίων: μάλλον συντηρητικός παπάς καθαρευουσιάνος και μετά τσουπ μετανιώνει οικτρά όταν αναγνωρίζει τους ατέλειωτους κόσμους γεμάτους απ’ όλες ανεξαιρέτως τις αλήθειες των ανθρώπων μέσα του… να, κάτι σαν τη Μαίρη Βασάλου που σου βγαίνει απ τα δυτικά μ’ ανατολικό μήνυμα.
Είναι δυνατό βιβλίο η ΑΓΝΩΣΤΗ ΝΗΣΟΣ. Την κινεί έξυπνα στον χώρο που γνωρίζει, το νησί και μία εποχή που επίσης γνωρίζει… την τραυματική αγριάδα της χουντο-επταετίας. Χωρίς ίχνος διδακτικότητας, απαλά συνεισφέρει ιστορικές γνώσεις… παρελαύνει ο Κρίστιαν Χάνσεν ο αρχιτέκτωνας, η εποίκηση της νήσου το 1867, οι μισθοφόροι το Μοροζίνη κι ο Παρθενώνας, ο σεισμός της Λέσβου κλπ.
Θα ήθελα πριν παραδώσω τη σκυτάλη, να μοιραστώ μία σπαραχτική παράγραφο, ένα μικρό αραβούργημα του βιβλίου ενδεικτική της λιγωτικής ομορφιάς, της δεξιοτεχνίας και της τρυφερότητας που παρήγαγε το χεράκι της Μαίρης Βασάλου… απ’ τη σελίδα 105 ξεχώρισα αυτή την εικόνα μιας αφοσίωσης και μιας αγάπης ξεχασμένης σε μας από χρόνια…: Απευθύνεται η Μάρτα στον Ηλία της που είναι από καιρό φευγάτος:
Κοιτάζω τις κορυφές των δέντρων, το σύννεφο που ταξιδεύει, και δεν είσαι πουθενά εσύ…
Περπατώ ξυπόλητη στην άμμο, τρέχω μέχρι την άκρη της προβλήτας, το νερό μου μουσκεύει τα πόδια ακόμα τόσα χρόνια μετά και εσύ δεν είσαι εδώ…
Πάτησα τις κορφές, ανέβηκα και κατέβηκα λόφους και βουνά, περπάτησα γκρεμούς, πέρασα θάλασσες, ποτάμια που έχουνε στερέψει, σπηλιές με σκοτεινά νερά, ψάχνοντας να σε βρω. Κι εσύ δεν είσαι δώ…
Σου σιγοψιθύριζα τα τραγούδια για να μη φοβάσαι, όπου και να είχες απομείνει ξεχασμένος.
Σου μιλούσα για τα νέα, για να ξέρεις, καθόλου αδιάφορα, τρομακτικά θα έλεγα, όπως για ζητήματα και καταστάσεις, ιστορίες σοβαρές και άλλες ανάλαφρες σαν αυτές που αφηγούμαι στο κοριτσάκι μας, ναι στο κοριτσάκι που τόσο ήθελες να έχεις. Παίζω τους δίσκους, να ακούει τα τραγούδια που αγάπησες. Κι εσύ δεν είσαι εδώ…
Με τη μικρή μας Ίλια σου στέλνω πολύχρωμα μπαλόνια, υψώνω στον αέρα χαρταετούς. Τ’ αφήνουμε ελεύθερα να ταξιδεύουνε σε εσένα, να σου δείχνουν τους δρόμους και τα πατήματα πίσω να γυρίσεις.
Ως επίλογο
O Μαρκ Τουέιν περιγράφοντας κάπου τον παράδεισο, βάζει τον Άγιο Πέτρο να δείχνει σ’ ένα νεοφερμένο, τους μεγαλύτερους κατά σειράν στρατηγούς που φάνηκαν στον κόσμο. Πρώτος, ήταν ένας κηπουρός, δεύτερος ένας φαρμακοποιός και τρίτος και καταϊδρωμένος τελικά… ο Μέγας Ναπολέων. Κι όταν ο νεοφερμένος στον Παράδεισο απόρησε: «πως “τρίτος” ο Ναπολέων;»… Ο Άγιος Πέτρος του απάντησε : «Οι άλλοι δύο είχαν μεγαλύτερο ταλέντο, αλλά απλά δεν τους δόθηκε η ευκαιρία να δώσουν κι αυτοί μια μάχη και να το δείξουν…».
Να λοιπόν τι σκέφτηκα για τη Μαίρη Βασάλου που είναι μια διαμαντένια σταγονίτσα στον ωκεανό. Χωρίς αυτή τη σταγονίτσα όμως, ο ωκεανός θα ήταν λιγότερος.
Δαυίδ Ναχμίας Δημοσιογράφος ΄΄Τιμής Ενεκεν΄΄ Γ΄ Πρόγραμμα
