Ο “Kόκκινος” Κάρλος Κασζελί
Ένας από τους πιο τους σημαντικότερους ποδοσφαιριστές στη σύγχρονη ιστορία της Χιλής
“Κέρδισε το μίσος της δεξιάς στη Χιλή του Πινοσέτ”
Του Θανάση Κάππου*
Τον Σεπτέμβριο του 1973 στην Χιλή, λαμβάνει σάρκα και οστά το στρατιωτικό πραξικόπημα του Πινοσέτ. Κάποιοι το προετοίμαζαν αρκετό καιρό γιατί δεν μπορούσαν να χωνέψουν πως μπορεί να στεφθεί με επιτυχία το πείραμα του προέδρου Αλιέντε.
Ο ίδιος σκοτώνεται μετά την έφοδο στο Προεδρικό Μέγαρο δίνοντας τέλος σε ένα πρωτοποριακό πολιτικό πείραμα για την παγκόσμια πολιτική ιστορία.
Ένα πείραμα που έβαλε τις βάσεις για τη διαμόρφωση σημαντικών πολιτικών δεδομένων, για τις χώρες της Λατινικής Αμερικής, με αποτελέσματα που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, μπορούμε σήμερα να μελετήσουμε και πιθανώς στο μέλλον να αξιοποιήσουμε.
Η χούντα του Πινοσέτ αναστέλλει το Σύνταγμα, διαλύει το Εθνικό Κογκρέσο και απαγορεύει τη λειτουργία των πολιτικών κομμάτων.
Το 1974 ο Πινοσέτ ανακηρύσσεται Πρόεδρος της χώρας, έχοντας “εξαφανίσει” με διάφορους τρόπους περισσότερους από 30.000 αριστερούς και δημοκρατικούς Χιλιανούς πολίτες.
Τον Σεπτέμβριο του 1988 η χιλιανή τηλεόραση παρουσιάζει την τραγική εμπειρία μιας γυναίκας από τη Χιλή η οποία πραγματικά σοκάρει.
Η Οlga Garrido διηγείται: “Εκεί που περπατούσα με απήγαγαν, με μετέφεραν σε ένα εντελώς άγνωστο μέρος, με χτύπησαν μέχρι θανάτου και με παράτησαν νομίζοντας πως πέθανα.
Δε βρήκα ποτέ το θάρρος να μιλήσω στα παιδιά και στην οικογένεια μου. Δεν μπόρεσα ποτέ να ξεπεράσω την ηθική καταρράκωση. Η καρδιά μου πονάει. Η ψήφος στο όχι είναι ο μόνος δρόμος”, καταλήγει.
Στον τοίχο ακριβώς πίσω, το πλάνο “παίρνει” τη σημαία της ομάδας σύμβολο, της Colo-Colo. Ξαφνικά στο πλάνο μπαίνει ένας γενειοφόρος άντρας γύρω στα σαράντα ο οποίος είναι διάσημος στη Χιλή και όχι μόνο.
“Εl rey del medro quadrado”. O βασιλιάς του τετραγωνικού μέτρου, προσωνύμιο, λόγω της μεγάλης ικανότητας που είχε να κινείται στο χώρο της μικρής περιοχής της αντίπαλης ομάδας.
Ο πρώην ποδοσφαιριστής της Χιλής Κάρλος Κασζελί, ο οποίος κοιτώντας την κάμερα σημειώνει:“Nα ένας από τους λόγους για τους οποίους θα πω όχι. Γιατί η χαρά της γυναίκας αυτής είναι και δική μου χαρά. Γιατί τα δικά της είναι και δικά μου αισθήματα.
Γιατί όλοι μπορούμε αύριο να ζήσουμε σε μια δημοκρατία υγιή και σταθερή όπου όλοι θα μπορούν να προσφέρουν. Γιατί αυτή η γυναίκα είναι μητέρα μου”.
To βασικό επικοινωνιακό όπλο στο δημοψήφισμα από το “Μέτωπο του όχι”, το 1988 κατά της δικτατορίας του Πινοσέτ. Το οποίο οδήγησε στις πρώτες ελεύθερες από το 1973 εκλογές και το 1988 στη φυγή από την εξουσία του δικτάτορα που άφησε πίσω του μόνο φόβο και αίμα.
Κάρλος Κασζελι
Ένας από τους πιο τους σημαντικότερους ποδοσφαιριστές στη σύγχρονη ιστορία της Χιλής. Σε μια ιστορική εποχή για τη Χιλή, όπου το ποδόσφαιρο άρχισε να γίνεται μέσο για τη στήριξη της φασιστικής δικτατορίας.
Ο ίδιος ξέρει πως αυτός ο δρόμος είναι μακριά από τον δικό του. Μακριά από τις ιδέες και τις προσδοκίες που είχε οικοδομήσει η κυβέρνηση της Unidad Popular του προέδρου Αλιέντε.
«Ο Σαλβαδόρ Αλιέντε υπήρξε ο πρώτος σοσιαλιστής πρόεδρος που εκλέχτηκε με δημοκρατικές διαδικασίες. Ήθελε μόνο το καλύτερο για τις ασθενέστερες τάξεις. Δεν είχα ποτέ καμία προσωπική σχέση μαζί του, αλλά τον υποστήριζα γιατί σε καμία περίπτωση δεν θα μπορούσα να υπερασπίζομαι μια δικτατορία. Δεν νομίζω πως όλοι έχουν την ίδια άποψη με μένα, αλλά εγώ ξέρω πως πλήρωσα και συνεχίζω να πληρώνω για τις ιδέες μου».
Μια ενδεικτική αναφορά της εμπιστοσύνης του προς τον επαναστάτη πρόεδρο της Χιλής, αλλά και προς τις ίδιες τις ιδέες του, που υπερασπίστηκε με πάθος σε δύσκολες εποχές και συνθήκες.
Ακόμη και τη στιγμή που ο Αλιέντε αυτοκτόνησε στο Προεδρικό Μέγαρο της χώρας το Σεπτέμβριο του 1973, ξέροντας πως είχε χάσει, ο ίδιος ήξερε παρότι χιλιόμετρα μακριά, έχοντας πάρει μεταγραφή για την ισπανική Λεβάντε και τη δεύτερη ποδοσφαιρική κατηγορία της Ισπανίας, πως δεν είχε κάνει λάθος.
Συνεπής αριστερός και συνεπής στρατιώτης της ομάδας της Colo-Colo. Kερδίζει το 1973 το Copa Libertadores με την ομάδα της Χιλής και παίρνει το παρατσούκλι «Κόκκινος».
Κάτι που και ο ίδιος δεν έκρυψε ποτέ. Η Gladys Marin, ιστορικό στέλεχος του Κομμουνιστικού Κόμματος της Χιλής, δηλώνει το 1973, όταν ο Κασζελί είχε δηλώσει τη στήριξη του στο κομμουνιστικό κόμμα της χώρας, πως πρόκειται για «ένα σημείο αναφοράς για τη νεολαία και τους εργαζόμενους.
Έναν αθλητή – κομμουνιστή, υπόδειγμα που κατανοεί την επαναστατική διαδικασία της χώρας, στην οποία κυοφορούνται σημαντικές εξελίξεις».
Μεγάλος ποδοσφαιριστής συγκέντρωσε το ενδιαφέρον πολλών ομάδων την εποχή που έπαιζε στην Ισπανία. Χαρακτηριστικότερο το ενδιαφέρον της Ρεάλ Μαδρίτης, το οποίο ατόνησε μόλις έμαθε πως είναι υποστηρικτής του Αλιέντε.
Ακόμα και σήμερα παραμένει ο τρίτος σκόρερ της Εθνικής Ομάδας της Χιλής, πίσω από τον Ζαμοράνο και τον Σάλας.
Ο Caszely αποφασίζει να υπερασπίσει δημόσια τις θέσεις του και την αντίθεση του στο καθεστώς.
Η Εθνική Ομάδα θα έπρεπε να επισκεφτεί τον Πινοτσέτ, πριν από το παιχνίδι εναντίον της Σοβιετικής Ένωσης, για τα προκριματικά του Μουντιάλ.
Ένα πραγματικά πολιτικό παιχνίδι σε όλους του τις εκφάνσεις. Ο Caszely αποφάσισε να χτυπήσει τον Πινοτσέτ εκεί που πραγματικά πονούσε.
«Ο Πινοσέτ δεν ήταν ηλίθιος. Ήταν σχεδόν σίγουρος πως δεν πρόκειται να τον χαιρετήσω. Περνούσε από μπροστά μας και όλοι του προεξέτειναν το χέρι, αλλά μόλις έφτασε σε μένα εγώ τα κράτησα δεμένα πίσω. Του άφησα και ένα μισό χαμόγελο, ενώ πάντα ήθελε να μιλήσουμε, εγώ δεν τον άφηνα να προχωρήσει πέρα από το ποδόσφαιρο. Του έλεγα πάντα μέχρι εκεί». Μια άκρως παραστατική δήλωση από τον Χιλιανό ποδοσφαιριστή.
Έξι μήνες πριν, η Εθνική Ομάδα της Χιλής είχε νικήσει την ομάδα του Περού και έπρεπε να αντιμετωπίσει τους Σοβιετικούς για να αναδειχτεί ο «τυχερός» που θα πήγαινε στους αγώνες για το Μουντιάλ του 1974.
Στο παιχνίδι που έμεινε γνωστό στην ποδοσφαιρική ιστορία ως το «παιχνίδι των θαρραλέων», οι Χιλιανοί απέσπασαν ένα ιστορικό μηδέν – μηδέν.
Ας δούμε όμως πως φτάσαμε μέχρι εδώ…
Σε μια φορτισμένη πολιτικά και διπλωματικά ατμόσφαιρα πριν το παιχνίδι, αποσύρονται διπλωμάτες από τη Χιλή και διακόπτονται οι διμερείς σχέσεις από την πλευρά των Σοβιετικών.
Ενώ από την πλευρά των Αμερικάνων υποστηρίζεται με κάθε τρόπο το χουντικό καθεστώς του Πινοσέτ.
Στις 26 Σεπτεμβρίου 1974 με θερμοκρασία κοντά στους πέντε βαθμούς υπό το μηδέν στο Στάδιο Λένιν της Μόσχας, οι Χιλιανοί καταφέρνουν να πάρουν την πολυπόθητη ισοπαλία.
Ο Ούγκο Γκάσκ ο μοναδικός Χιλιανός δημοσιογράφος που συνόδευσε την αποστολή θυμάται “Ο διαιτητής ήταν ευτυχώς αντί-κομμουνιστής και μαζί με άλλα μέλη της αποστολής καταφέραμε να τον πείσουμε πως αν χάναμε σε εκείνο τον αγώνα τα πράγματα θα ήταν πολύ χειρότερα για εμάς”.
Υπήρχε όμως και η ρεβάνς στο “σπίτι” των χιλιανών ποδοσφαιριστών. Ένα παιχνίδι που ξεπερνούσε τα στενά ποδοσφαιρικά πλαίσια. Ο “ψυχρός πόλεμος” στο απώγειο του.
Οι Σοβιετικοί είχαν φορτωθεί με την Άνοιξη της Πράγας, ενώ στο προσκήνιο βρίσκονταν συμφωνίες για τη μείωση των πυρηνικών όπλων σε παγκόσμιο επίπεδο.
Με τη χούντα του Πινοσέτ να συνεχίζει την “εξαφάνιση” ανθρώπων και μάλιστα στο Στάδιο Νacional, όπου θα γίνονταν στις 21 Νοεμβρίου 1974 ο αγώνας, ήταν τόπος συγκέντρωσης και μαρτυρίων αριστερών και προοδευτικών πολιτών της χώρας.
Η ΦΙΦΑ έστειλε ειδικούς για να ελέγξουν τον χώρο, οι οποίοι απεφάνθησαν πως το παιχνίδι δεν είχε κανένα πρόβλημα να ολοκληρωθεί κανονικά.
Για τα λογικώς δεδομένα….. εκείνης της παράξενης εποχής το παιχνίδι μπορούσε να διεξαχθεί κανονικά. Σε ένα χώρο, όπου μέχρις αρχές Νοεμβρίου γίνονταν βασανιστήρια με πολλούς νεκρούς.
Ο χώρος έπρεπε να γίνει για τις ανάγκες της καθημερινής ζωής ένα πραγματικό γήπεδο ποδοσφαίρου χωρίς δεύτερη κουβέντα. Όταν λίγες μέρες νωρίτερα είχε χτυπηθεί μέχρι θανάτου στο Στάδιο Cile του Σαντιάγκο ο μεγάλος Χιλιάνος τροβαδούρος Βίκτορ Χάρα και είχε εκτελεστεί στο ΄Στάδιο Νacional o αμερικάνος δημοσιογράφος Τσαρλς Χόρμαν.
Οι Σοβιετικοί ζήτησαν από την FIFA να διεξαχθεί το παιχνίδι σε ουδέτερο χώρο, αλλά το αίτημα δεν έγινε δεκτό και έτσι δεν κατέβηκαν στο παιχνίδι.
Η παγκόσμια ποδοσφαιρική ιστορία σημαδεύτηκε από ένα παγκόσμιο παράδοξο, μοναδικό στην ιστορία.
Οι ποδοσφαιριστές της Εθνικής Ομάδας της Χιλής κατέβηκαν μόνοι τους στον αγνωστικό χώρο σκοράροντας σε άδεια εστία.
Πήραν τη νίκη στα «χαρτιά», αφού η Σοβιετική Ένωση δεν κατέβηκε στο αγώνα “κερδίζοντας” 3-0. Aγώνας χωρίς αντιπάλους, χωρίς πραγματικούς νικητές και ηττημένους.
Αγώνας που υποτάχτηκε στα πλαίσια των διεθνών πιέσεων και των επιμέρους πολιτικών σχεδιασμών και συσχετισμών.
Ο μεγάλος Ουρουγουάνος συγγραφέας Εdoardo Galleano χαρακτήρισε το παιχνίδι, ως το “πιο παθητικό παιχνίδι της ιστορίας”.
Μια πραγματικά ιδιαίτερη παραδοχή.
Ο ίδιος ο Κασζελί θυμάται: «Μας είπαν να κατεβούμε στον αγωνιστικό χώρο και ένας από εμάς, να πάρει τη μπάλα και να σκοράρει. Βρέθηκα σε μια πραγματικά δύσκολη θέση.
Σε μια μεγάλη σύγχυση. Ξέροντας πως πολλοί από τους φίλους μου και συμπαίκτες μου είχαν βασανιστεί και σκοτωθεί σε εκείνο το χώρο. Φοβόμουν πολύ όπως φοβόντουσαν όλοι. Έπρεπε να βρω μεγάλο κουράγιο και να νικήσω το φόβο», συνεχίζει.
Υπήρχε όμως και μια άλλη εκδοχή η οποία δεν πρέπει να περάσει απαρατήρητη. Σε συνέντευξη του μετά από πολλά χρόνια ο Εvgeny Lonchev, αριστερό εξτρέμ της Σπαρτάκ Μόσχας και μέλος της τότε Εθνικής Ομάδας θυμάται:«H άρνηση μας για να ταξιδέψουμε και να παίξουμε κόντρα στη Χιλή, είχε να κάνει με το φόβο της κομμουνιστικής μας νομεκλατούρας για πιθανή ήττα και τις όποιες επιπτώσεις σε πολιτικό επίπεδο», κατέληξε.
Στον ίδιο χώρο είχε υποστεί τα πάνδεινα, δύο εβδομάδες πριν, και ο αρχηγός της Εθνικής Ομάδας της Χιλής, Victor«Chamaco» Valdes, oποίος βρίσκονταν στο αγωνιστικό χώρο όχι όμως για ……ποδοσφαιρικούς λόγους.
Είχε ενημερωθεί για την σύλληψη του πρώην αμυντικού της Colo-Colo, Ηuego «Chueco» Lepe, ο οποίος δούλευε στο Υπουργείο Δημοσίων Έργων της Κυβέρνησης Αλιέντε.
Καταφέρνει να εξασφαλίσει συνάντηση και υπόσχεση από τον ίδιο τον Πινοτσέτ πως θα κάνει τα πάντα για να μπορέσει να σώσει τον Lepe. Mετά από πολλές μέρες επισκέψεων, σχεδόν σε όλα τα στρατόπεδα συγκέντρωσης της χώρας καταφέρνει να συναντήσει τον Lepe , ο οποίος ήταν φυλακισμένος πιθανώς από τις πρώτες μέρες του πραξικοπήματος. Ευαισθητοποιείται βλέποντας τα κολαστήρια ανθρώπινων ψυχών και καταλαβαίνει την οικτρή πραγματικότητα.
Ένας μήνας χωρίζει το παιχνίδι με τους Σοβιετικούς από την απελευθέρωση του Lepe. Μπαίνοντας στον αγωνιστικό χώρο γυρίζει το βλέμμα του προς την εξέδρα ψάχνοντας να συναντήσει το βλέμμα του φίλου του, που ήταν στην εξέδρα και ο οποίος μέχρι το 1991 που πέθανε από σκλήρυνση κατά πλάκας δεν ανέφερε ούτε μια κουβέντα για την σύλληψη του.
Γυρίζοντας στον Caszely τον βρίσκουμε να πληρώνει από την τσέπη του το εισιτήριο για το Μουντιάλ της Γερμανίας του 1974 και στον πρώτο αγώνα της Εθνικής Ομάδας να αποβάλλεται από το πρώτο μόλις λεπτό.
Το 1977 πωλείται από την Λεβάντε στην Εσπανιόλ για 950.00 δολάρια όταν είχε αγοραστεί μόλις 70.000 δολάρια και παράλληλα δέχεται μια ακόμη επίθεση από τους Χιλιανούς φασίστες.
O Eduardo Gordon, πρόεδρος της Asociasion Central de Futbol «πείθει» τον προπονητή της Εθνικής Ομάδας της Χιλής να μην τον καλέσει.
Η Χιλή δεν πηγαίνει στο Μουντιάλ του 1978 στην Αργεντινή και ο Caszely αποφασίζει να αφήσει την Ισπανία και να επιστρέψει στην ομάδα της καρδιάς του, την Colo-Colo.
Γίνεται ο μισητός παίχτης της χιλιανής δεξιάς. Παρότι εκλέχτηκε ο καλύτερος ποδοσφαιριστής στο Κόπα Αμέρικα του 1979 (η Χιλή έχασε 3-0 από την Παραγουάη στον τελικό), τίποτε δεν αλλάζει.
Το 1982 επιστρέφει στην Εθνική Ομάδα και χάνοντας ένα πέναλτι εναντίον της Αυστρίας στο Μουντιάλ της Ισπανίας, «δέχεται» πάλι επιθέσεις από τον τύπο της Χιλής.
Ένα χρόνο αργότερα και με παραινέσεις των γνωστών….. αγνώστων της Χιλής και με πρόσχημα την ηλικία (33 χρονών τότε), δεν καλείται και πάλι στην Εθνική Ομάδα.
Ο προπονητής της Εθνικής Ομάδας Luis Ibarra δεν μπορεί να κάνει τίποτα. Δύο χρόνια αργότερα στα τριάντα πέντε του κλείνει τον ποδοσφαιρικό του κύκλο στην ομάδα της καρδιάς του την Colo-Colo.
Ο Jorge Montealegre, ποιητής και δημοσιογράφος στο βιβλίο του «Frazadas del Estadio Nacional»- (2003) εξηγεί σε ένα κεφάλαιο και την περίπτωση Caszely:
«Στο παιχνίδι του Σταδίου Nacional o Caszely είχε ξεφύγει από τα στενά ποδοσφαιρικά όρια. Ήταν ένα πολιτικό σύμβολο. Είχε ξεπεράσει την έννοια του ποδοσφαιριστή και μάλιστα, όχι ενός απλού ποδοσφαιριστή.
Του καλύτερου ποδοσφαιριστή της χώρας την εποχή εκείνη. Ήταν ένα λαϊκό είδωλο για κάθε αριστερό άνθρωπο.Ένα κομμάτι από την σάρκα μας.
Στην μνήμη μας η υποστήριξη στον πρόεδρο Αλιέντε, στον Κορβαλάν, την GladysMarin, και τον VolodiaTeitelboim στις τελευταίες ελεύθερες εκλογές της Χιλής ήταν τα πάντα.
Η μεγάλη του αξία εντός και εκτός γηπέδων “κέρδισε” το μίσος της Δεξιάς. Υπάρχει μεγαλύτερη τιμή;
*Ο Θανάσης Κάππος είναι συγγραφέας και ποιητής
