“Χορεύοντας με τον Μπέκετ”
Της Δέσποινας Μακρινού
13 Απριλίου 1906 – 22 Δεκεμβρίου 1989
“Καταστροφή” ήταν η πρώτη αντίδραση του Ιρλανδού λογοτέχνη, ποιητή και θεατρικού συγγραφέα Σάμιουελ Μπέκετ, στο άκουσμα του ονόματός του το 1969, στη Σουηδική Ακαδημία, για το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας. Αρνήθηκε να παραλάβει το βραβείο, αρνήθηκε να εκφωνησει λόγο.
“ Τρέφει για την ανθρωπότητα μια αγάπη που εξελίσσεται σε κατανόηση, ενώ βυθίζεται σε ολοένα και πιο έντονη βδελυγμία, μια απόγνωση που πρέπει να φθάσει στο έσχατο όριο της οδύνης για να ανακαλύψει ότι η ευσπλαχνία δεν έχει όρια. Από αυτή τη θέση, από το βασίλειο της εκμηδένισης, αναδύεται η γραφή του Μπέκετ ως επίκληση ελέους από μέρους ολοκλήρου του ανθρώπινου είδους” τόνισε στην τελετή ο εκπρόσωπος της Ακαδημίας.
Με την προβολή της ταινίας “Χορεύοντας με τον Μπέκετ” ο Ιρλανδός διανοούμενος επανήλθε στην επικαιρότητα, αν και ποτέ δεν έλλειψε απο το ρεπερτόριο των ελληνικών θεατρικών σκηνών.
“Περιμένοντας τον Γκοντό”, “Το τέλος του παιχνιδιού”, “Ω ! οι ευτυχισμένες μέρες” και άλλα θεατρικά έργα , με μία υπέροχη αίσθηση του χιούμορ, με μιά ειρωνεία για την ανθρώπινη ζωή, με ένα δικό του μάλλον πεσιμιστικό ύφος, ο Μπέκετ κατάφερε να “προτείνει” μιά νέα προσέγγιση στα προβλήματα της ζωής.
Ένα “παράπονο του ανθρώπου προς τον θεό”, όπως είχε δηλώσει ο κατ’ εξοχήν εκπρόσωπος του θεάτρου του παραλόγου, Ευγένιος Ιονέσκο. Κι αυτό γιατί τα ανυπέρβλητα αδιέξοδα που του κληρονόμησε, δεν επιτρέπουν αισιοδοξία.
Ωστόσο υπάρχει κάτι που τελικά αξίζει ! Κι αυτό είναι το ταξίδι!
Ο Σάμιουελ Μπέκετ γεννήθηκε στο Δουβλίνο στις 13 Απριλίου του 1906. Η μητέρα του, νοσοκόμα στο επάγγελμα, άσκησε με περίεργο τρόπο επιρροή στη διαμόρφωση της προσωπικότητάς του. Υπήρξε καταπιεστική και δεν συγχωρούσε τα λάθη του ακόμη και όταν εκείνος ήταν σε μικρή ηλικία.
Κατάφερε σύντομα να “δραπετεύσει” και να ζήσει στο Παρίσι. Εκεί γνώρισε τον γνωστό συγγραφέα Τζέιμς Τζόις και έγραψε τα πρώτα του δοκίμια και μελέτες.
Ενα άτυχο γεγονός που συνέβη στο δρόμο – τον μαχαίρωσε κάποιος – ήταν η αιτία της γνωριμίας του με την γυναίκα του Σούζαν. Ζήσανε μαζί μέχρι το τέλος. Με λίγους μήνες διαφορά απο το θάνατο της, ο Μπέκετ άφησε την τελευταία του πνοή το 1989 και σε ηλικία 83 ετών.
Ο Σάμιουελ Μπέκετ στα έργα του “παίζει”, “ειρωνεύεται” τον έρωτα, το θάνατο, τις ανθρώπινες αξίες, την ανθρώπινη ματαιοδοξία, την κενότητα της καθημερινής ζωής. Με μαύρο χιούμορ προσεγγίζει τον αγώνα για επιβίωση, την μοιρολατρεία, τις ψευδαισθήσεις.
“Είναι σαφές επιτέλους ότι το σκοτάδι που πάντοτε πάσχιζα να κρύψω βαθιά μέσα μου, είναι το καλύτερο για μένα – ένας ακαταμάχητος συνδυασμός της τελευταίας πνοής, της καταιγίδας και της νύχτας, με το φως της κατανόησης και με τη φωτιά”,, όπως αναφωνεί ο Κρόπ στο έργο “Συντροφιά”.
Ο Μπέκετ μαζί με τον Ιονέσκο, κατάφεραν να δημιουργήσουν μιά σημαντική “τομή” στα μέχρι τότε θεατρικά δρώμενα. Το “θέατρο του παραλόγου” εκπροσωπήθηκε επαρκώς και από τους δύο. Δεν δημιούργησαν σχολή. Δημιουργησαν ωστόσο μιά νέα θεατρική προσέγγιση στην κειμενογραφία.
Ο Σάμιουελ Μπέκετ, πάντα πίστευε ότι πρέπει να προσπαθούμε ακόμη και αν αποτυγχάνουμε. “Πάντα προσπάθεια. Πάντα αποτυχία. Δεν πειράζει . Προσπάθησε ξανά. Απότυχε ξανά. Απότυχε καλύτερα. Κάθε λέξη είναι ένας άχρηστος λεκές στη σιωπή και στο τίποτα. Δεν μπορώ να συνεχίσω. Θα συνεχίσω. Η συνήθεια είναι πολύ καλός σιγαστήρας.”
