Τι είναι η ζωή; Η «παραπεταμένη μέρα» του Ελύτη, χρήμα, σεξ, αγορά εξουσίας- γράφει ο Άλκης Φιτσόπουλος
Τι είναι η ζωή; Συνήθως, οι άνθρωποι αρχίζουν να φιλοσοφούν για τη ζωή, όταν δεν τους απομένει πολύ ζωή για να ζήσουν. Αφού πρώτα έχουν αποκατασταθεί οικονομικά, απέκτησαν οικογένεια, απογόνους, τότε, ως βιολογική νομοτέλεια και
ανάλογα με την πνευματική συγκρότηση του καθενός, αρχίζουν οι αναζητήσεις:
Τι είναι η ζωή; Μήπως υπάρχει ζωή που δεν έζησα; Θα προκάμω να ζήσω κάτι διαφορετικό; Και φυσικά, το προαιώνιο ερώτημα: Υπάρχει ζωή μετά θάνατον; Μήπως ισχύει η θεωρία ότι το πνεύμα προϋπήρξε της ύλης; Θα γίνει Ανάσταση Νεκρών κατά τας Γραφάς;
Τι είναι ο θάνατος; Μήπως ό,τι δεν μπορούμε να αντιληφθούμε με τις αισθήσεις μας; Κι αν υπάρχει κι άλλη αίσθηση, η έκτη, πέραν των γνωστών, όραση, όσφρηση, αφή, γεύση, ακοή; Το τραγικότερο όλων είναι ο απολογισμός:
Και τότε, παρεμβαίνει ο Οδυσσέας Ελύτης: «Ανάμεσα στην Τρίτη και την Τετάρτη πρέπει παράπεσε η αληθινή σου μέρα». Και πριν συνέλθεις, σε αποτελειώνει: «Δεύτερη ζωή, δεν έχει», το οποίο έγινε και τραγούδι με την ερμηνευτική σαγήνη της Ελευθερίας Αρβανιτάκη.
Ωστόσο, το ερώτημα είναι, αν στις παρέες ασχολούνται με το βαθυστόχαστο νόημα των στίχων του Ελύτη ή το αντιλαμβάνονται ως ένα πρόσχαρο τραγούδι για να περάσει ευχάριστα η ώρα. Δεν πείστηκα ποτέ για το πρώτο. Διότι ο Ελύτης προκαλεί προβληματισμό και οι καιροί δεν προσφέρονται για την ακόνη της σκέψης.
Οι κακοί μας οι καιροί περιστρέφονται γύρω από δυο απτές έννοιες. Το χρήμα και το σεξ. Ούτε καν τον έρωτα. Το σεξ. Εξέλιπαν οι στίχοι που υμνούν τον έρωτα, αντικαταστάθηκαν από το ευτελές της βιολογικής ανάγκης. Αυτό είναι που σήμερα λέγεται «ζωή». Περισσότερη ύλη, το χρήμα δηλαδή και περισσότερο σεξ.
Ό,τι γίνεται στην σημερινή κοινωνία παγκοσμίως, αυτούς θα βρεις ως δυο παρονομαστές ερμηνείας, άρα και προσδιορισμού της ζωής. Χρήμα και σεξ. Ό,τι κινείται γύρω μας είναι αυτά τα δυο.
Η πνευματική τροφή υποχώρησε σημαντικά, μην πούμε ότι εκμηδενίστηκε και κυριαρχεί ο «ρεαλισμός», με την επίδειξη των υλικών απολαβών, της περιουσίας και τις σεξουαλικές εμπειρίες του καθενός. Αυτό είναι η ζωή μας όλη. Ρίξτε μια ματιά γύρω σας, εύκολο είναι να το διαπιστώσετε, ότι όλα περιστρέφονται γύρω από τους δυο συγκεκριμένους άξονες αντίληψης.
Μία αβάσταχτη ελαφρότητα στη σκέψη, στην προσέγγιση, στην ομιλία, στην συμπεριφορά και η παράλληλα, ο χαρακτηρισμός «γραφικός» σε όποιον αντιστέκεται. Αυτό είναι ζωή.
Διότι στην ιεράρχηση των αναγκών του ανθρώπου, όπως την περιέγραψε στην «Πυραμίδα» ο Αμερικανοεβραίος ψυχολόγος Αβραάμ Μάσλοου, η ζωή είναι ένας διαρκές κυνήγι, με τη μία ανάγκη, υλική πάντα, να διαχέεται την άλλη. Οπότε, δεν υπάρχει χρόνος για την αληθινή μέρα, ανάμεσα στην Τρίτη και την Τετάρτη του Ελύτη.
Λέει ο Μάσλοου, ότι κάτω – κάτω στην «Πυραμίδα» του ο άνθρωπος προσπαθεί να επιβιώσει, να βρει τροφή, να κάνει σεξ, να κοιμηθεί. Στο αμέσως επόμενη στάδιο της «Πυραμίδας» από κάτω προς τα πάνω, προσπαθεί να βρει την ασφάλειά του και της οικογενείας του, να διασφαλίσει την υγεία του και να φτιάξει περιουσία. Το επόμενο στάδιο, το τρίτο στη σειρά στην ιεράρχηση των αναγκών του, είναι η σεξουαλική οικειότητα, οι φιλίες, η δημιουργία οικογένειας και κύκλων.
Το τέταρτο στάδιο είναι η επιτυχία, που παγιώνει την αυτοεκτίμηση του και την κοινωνική αναγνώριση. Το πέμπτο στάδιο η νοημοσύνη, η δημιουργικότητα και ένας ιδιότυπος εγωισμός ότι τα καταφέρνει περίφημα.
Το έκτο στάδιο σκέψης της «Πυραμίδας» του Μάσλοου αφορά αποκλειστικά το χρήμα. Σπιταρόνα, αυτοκινητάρα, κυριλέ ντύσιμο πανάκριβο και η σύγκριση με τον διπλανό αν έχει καλύτερα. Στο τελευταίο στάδιο της «Πυραμίδας», ο Μάσλοου αναφέρεται σε «έλλειψη προκαταλήψεων, αποδοχή γεγονότων» κ.λπ.
Προφανώς και στη σημερινή εποχή θα έπρεπε να προσθέσει, αν ζούσε και την «αγορά εξουσίας». Αφού έχουν λυθεί όλα τα προβλήματα, είναι το μόνο που απέμεινε. Όπως γίνεται αντιληπτό, ο Μάσλοου περιέγραψε μια πεζή ζωή στην «Πυραμίδα», στην οποία δεν υπάρχει ούτε μία «παραπεταμένη μέρα» του Οδυσσέα Ελύτη…
