“Το μέλλον διαρκεί πολύ”
Λουί Αλτουσέρ. 16 Οκτωβρίου 1918 – 22 Οκτωβρίου 1990
Της Δέσποινας Μακρινού
Τριαντα πέντε χρόνια μετά το θάνατο του μεγάλου Γάλλου στοχαστή Λουί Αλτουσέρ, απο τις μεγαλύτερες μορφές φιλοσοφικής προσέγγισης της ανθρώπινης κοινωνίας στις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα και σήμερα μπορούμε ανενδοίαστα και παραφράζοντας τον τίτλο του βιβλίου του, να ισχυριστούμε ότι “Το μέλλον… αργεί πολύ σύντροφε Αλτουσέρ”!
Ο Λουί Αλτουσέρ, ο δομικός Γάλλος μαρξιστής γεννημένος στην Αλγερία, υπήρξε ένα “προιόν του γαλλικού πολιτισμού της Βόρειας Αφρικής”.
Αναζητώντας απαντήσεις μέσα απο τα κείμενα του Μαρξισμού, βαθειά θρησκευόμενος ο ίδιος, προσεγγίζει με έναν ιδιαίτερο τρόπο τους ιδεολογικούς μηχανισμούς του κράτους, αποδέχεται και απορρίπτει θέσεις και ιδεολογίες και διατυπώνει πρακτικές πιό συμβατές με τις ανθρώπινες κοινωνίες.
Ο Αλτουσέρ πιστεύει, σε αντίθεση με τον Μάρξ, ότι η ιδεολογία είναι αναπόσπαστο στοιχείο της ιστορίας και θα καταγράφεται πάντα στην εξέλιξη της, όποια και αν είναι αυτή.
Ο Μάρξ υποστηρίζει ότι η ιδεολογία δεν έχει ιστορία επειδή είναι δημιούργημα της φανασίας και του ονείρου και δεν μπορεί να έχει δική της ιστορία.
Σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της φιλοσοφικής θεωρείας του Αλτουσέρ έπαιξε εκτός απο τον Μάρξ, ο Ολλανδός φιλόσοφος του 17ου αιώνα Μπαρούχ Σπινόζα.
Ενδιαφέρον στους φιλοσοφικούς κύκλους και στην θεμελίωση νέων προσεγγίσεων, υπήρξε η συνύπαρξη του δικου μας Νίκου Πουλαντζά με τον Λουί Αλτσουσέρ, παρά το γεγονός ότι η συνύπαρξη αυτή καταγράφηκε ως σύντομη.
Ο Λουί Αλτουσέρ, έπασχε απο σοβαρή μανιοκαταθλιπτική ψύχωση και μετά τον στραγγαλισμό της γυναίκας του νοσηλεύτηκε για μεγάλο διάστημα σε ψυχιατρείο.
Ο ίδιος περιγράφει με λεπτομέρειες την αποτρόπαια πράξη του:
“Να η σκηνή του φόνου, όπως την έζησα. Ξαφνικά όρθιος, ντυμένος με τη ρόμπα μου, στα πόδια του κρεβατιού μου, στο διαμέρισμά μου της Εκόλ Νορμάλ. Εμπρός μου η Ελέν ξαπλωμένη ανάσκελα, κι αυτή με τη ρόμπα της. Γονατιστός σιμά της, σκυμμένος πάνω της, της κάνω μασάζ στο λαιμό. Πιέζω τους δυο αντίχειρες στο πάνω μέρος του στέρνου και, συνεχίζοντας την πίεση, πλησιάζω αργά την πιο σκληρή ζώνη κάτω από τ’ αυτιά, μετατοπίζοντας λοξά τον ένα αντίχειρα προς τα δεξιά, τον άλλον προς τ’ αριστερά. Σχηματίζω ένα V. Aισθάνομαι μεγάλη κούραση στα χέρια. Το ξέρω, το να κάνω μασάζ μου κουράζει τους πήχεις των χεριών.
Το πρόσωπο της Ελέν είναι ακίνητο, γαλήνιο, τ’ ανοιχτά της μάτια καρφωμένα στο ταβάνι. Και ξαφνικά με πιάνει τρόμος. Τα μάτια της δε λένε να ξεκαρφωθούν από το ταβάνι και, κυρίως, να ένα μικρό κομμάτι γλώσσας που εξέχει ανάμεσα στα δόντια και τα χείλη. Είχα δει νεκρούς, αλλά δεν είχα δει στραγγαλισμένους στη ζωή μου. Κι ωστόσο νιώθω ότι είναι στραγγαλισμένη. Αλλά πώς έγινε; Ανασηκώνομαι και ουρλιάζω: στραγγάλισα την Ελέν!»
Για τον φόνο δεν υπήρξε τιμωρία, γιατί το δικαστήριο διέγνωσε την τραγική ψυχική του κατάσταση και καταχώρησε το έγκλημα με άλλοθι το ακαταλόγιστο.
Ο Λουί Αλτουσέρ αγωνίστηκε σε όλη του τη ζωή , για την μετεξέλιξη του Κράτους, σε κράτος Δικαίου και ισονομίας. Το ιδεώδες μιά σοσιαλιστικής κοινωνίας με ανθρώπινο πρόσωπο, ήταν εκείνο που καθοδηγούσε πάντα τη σκέψη του.
Διαφωνούσε και συμφωνούσε τεκμηριωμένα και με βαθειά πολιτική και φιλοσοφική σκέψη.
Ο σκηνοθέτης Ντέιβιντ Λίντς στην εμβληματική ταινία Straight Story αποδίδει εικαστικά μία απο τις βασικότερες θεωρείες του Αλτουσέρ, που είναι η αναζήτηση μορφών κίνησης πέρα απο αυτές που επιβάλονται απο το σύστημα.
Ο Λουί Αλτουσέρ πέθανε σε ηλικία 74 ετών στη Γαλλία.
