Μια σκηνική έρευνα πάνω στο «Ο Λάμπρος, Ζακύνθου αρ. 12» του ποιητή από τη σκηνοθέτρια Σύλβια Λιούλιου, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών
(φωτό) Ο Μιλτιάδης Φιορέντζης και η Ελενα Τοπαλίδου πρωταγωνιστούν στην παράσταση «Ο Λάμπρος, Ζακύνθου αρ. 12» που παρουσιάζεται σήμερα και αύριο
«Ο Λάμπρος θα μείνει Απόσπασμα». Με τα λόγια του αυτά ο Διονύσιος Σολωμός δίνει στην ουσία και το στίγμα ολόκληρου του έργου του. Εργο-σταθμός του νεότερου Ελληνισμού, είναι σαν να αντιγράφει τα χαλάσματα ανάμεσα στα οποία δημιουργήθηκε. Δύο ηθοποιοί αποπειρώνται μια σκηνική έρευνα και μια ανασκαφή σ’ ένα ερειπωμένο ποίημα, στην παράσταση «Ο Λάμπρος, Ζακύνθου αρ. 12» που παρουσιάζεται αύριο και μεθαύριο, στην Πειραιώς 260 (Ε), στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών.
Η σκηνοθέτρια Σύλβια Λιούλιου με την παράσταση «Ο Λάμπρος, Ζακύνθου αρ. 12» επιχειρεί μια σκηνική προσέγγιση των σπαραγμάτων του σολωμικού ποιήματος που συγκροτούν την έμμετρη αφήγηση της τραγικής ιστορίας του Λάμπρου, του «κακοήθους αλλά μεγαλόψυχου άνδρα» και της «δυστυχούς» Μαρίας, με την οποία «έλαβε τέσσερα τέκνα» και που έμελλε να «κάμει χωρίς να το γνωρίζει γυναίκα την εδική του κόρη». Η παράσταση εκκινεί από το Ζακύνθου αρ. 12 Σολωμικό χειρόγραφο, θέτει στο κέντρο της αυτό το «δηλωτικά κομματιασμένο, ατέλειωτο, ακρωτηριασμένο» έργο και με άξονα την τρομερά πολυσύνθετη προσωπικότητα του Σολωμού επιχειρεί μια θεατρική τοπογραφία του ποιητικού του χάρτη.
Συγκρούσεις
Η ατμόσφαιρα της ποιητικής αβύσσου, μέσα στην οποία γεννήθηκε ο Λάμπρος -όπως αυτή αποτυπώνεται στο χειρόγραφο του ποιητή «που έπρεπε να τα αρχίσει όλα από την αρχή»-, αποτελεί υλικό έμπνευσης για την παράσταση που ερευνά τη δημιουργία μιας φόρμας στην υπηρεσία του ποιητικού λόγου θέλοντας να αναδείξει τις εσωτερικές συγκρούσεις και την τραγικότητα των ηρώων και να ενώσει ποιητικό λόγο και θεατρική αφήγηση σε ένα σκηνικό ιδίωμα «μεικτό αλλά νόμιμο», όπως σημειώνει η σκηνοθέτρια.
Ο Σολωμός χαρακτηρίζει τον «Λάμπρο» «il poema dei bastardelli» («το ποίημα των μικρών νόθων«). Ως κατασκευή της φαντασίας και ποιητική πράξη απασχολεί τον Σολωμό τουλάχιστον για μία δεκαετία. Κεντρική μορφή του συνθέματος, ο Λάμπρος. Ανέντιμος αλλά και γενναίος πολεμά τον Αλή Πασά. Αποπλανά τη δεκαπεντάχρονη Μαρία. Συζούν αστεφάνωτοι 15 χρόνια. Γεννιούνται τρία αγόρια και μια κόρη, που αφήνονται στο ορφανοτροφείο. Συναντά την κόρη του και, δίχως να ξέρει ποια είναι, την αποπλανά. Η αιμομιξία αποκαλύπτεται. Η κόρη πέφτει και πνίγεται και η Μαρία τρελαίνεται. Ο Λάμπρος, ολομόναχος, με εφιαλτικές τύψεις, «εξεψύχησε με το στόμα ολάνοιχτο, όχι εις την ανάπαψι του Κυρίου» (ή, σε παραλλαγή, πέφτει κι αυτός και πνίγεται). Τελικά, και η Μαρία πέφτει και πνίγεται.
Ο Λάμπρος καλεί τον Θεό να αυτοκαταστραφεί «γιατί (τον) έχει πλάσει», ενώ στο τέλος αυτοκαταστρέφεται ο ίδιος. Ανδρας που θέλει να ‘ναι «του εαυτού του Θεός», όμως συνθλίβεται από την απόγνωση του κόσμου, που δεν αντέχει, από τη θέση του πατέρα, να στηρίξει.
Ενοχος και ήρωας ταυτόχρονα, έκπτωτος και ανυψωμένος ως τραγική μορφή, ο Λάμπρος θα ενσαρκώνει (ως πρόθεση του ποιητή) μια μεικτή πατρική μορφή, που θα προκαλούσε ταυτόχρονα απέχθεια και δέος. Θα αντιπροσώπευε ταυτόχρονα την ύβρη και την κάθαρση. Θα ήταν έκπτωτος από τη θέση του, ως παραβάτης του λόγου και του ηθικού νόμου, αλλά ταυτόχρονα εξαϋλωμένος από την καθαρτήρια φλόγα των τύψεων, που του γεννά η παράδοξα «αυτοκίνητη» φωνή της συνείδησής του.
Τη δραματουργία υπογράφει ο Νίκος Παναγιωτόπουλος, τη σκηνοθεσία η Σύλβια Λιούλιου, την εικαστική σύλληψη ο Αγγελος Μέντης, τη μουσική η Λένα Πλάτωνος και την επιμέλεια κίνησης η Σεσίλ Μικρούτσικου. Παίζουν: Ελενα Τοπαλίδου, Μιλτιάδης Φιορέντζης.
Αντιγόνη Καράλη
