Ηθελα να γράψω για τον Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα. Είναι η ημερομηνία δολοφονίας του, 18 Αυγούστου 1936, από τους Φαλαγγίτες του Φράνκο, αλλά ψάχνοντας την λεπτομέρεια της λεπτομέρειας για τον μέγα Ισπανό ποιητή, έπεσα πάνω σε μια φράση του Ελύτη “Η ποίηση είναι το άλλο πρόσωπο της υπερηφάνειας”
Αχταρμάς και πάντα μπερδεμένη η ψυχή με το νου μου, που ν΄αφήσω τα “Ανοιχτά Χαρτιά” και το θάμπος της Ελλάδας… που γράφει ο Ελύτης… Αχ Ποιητή μου και πολυβραβευμένε μου, αν την έβλεπες τώρα την Ελλάδα κατακαμένη, κατακρεουργημένη και βιασμένη από Ελληνες και ξένους, θα μπορούσες να εμπνευσθείς και να μας αφήσεις τέτοια πνευματική κληρονομιά; Πάλι ξέφυγα…
Βέβαια, να τα λέμε κι αυτά, εσύ ως φοιτητής, δεν ήθελες και δεν συμμετείχες σε πολιτικές συγκρούσεις της εποχής σου. Και δεν ήταν λίγοι αυτοί που σου τα έσουραν γιατί η Ευρώπη έβραζε με την άνοδο του φασισμού και ερχότανε και ο Μεταξάς ο δικτάτορας που έβαλε τους Μανιαδάκηδες να καίνε στις πλατείες (16 Αυγούστου) τα βιβλία ξένων και Ελλήνων λογοτεχνών, ιστορικών Ναι ναι άλλη επέτειος κι αυτή!
Αλλά θα το πω κυρ Οδυσσέα μου κυρ Ελύτη μου, μπορεί να μην ήσουν μπροστά -μπροστά στις συγκεντρώσεις, αλλά ήσουν εκείνος που μετέφραζες στα κρυφά τον Τρότσκι για μια Μαρξιστική εφημερίδα. Η ποίηση είπε ο Ελύτης είναι το άλλο πρόσωπο της περηφάνειας και ο Λόρκα ίσως αυτό το πρόσωπο ήθελε να αναδείξει στους δικούς του καιρούς, και στους δικούς του ανθρώπους. Από το 1932 έως το 1935, ο Λόρκα, παρουσίαζε αριστουργήματα του κλασικού θεάτρου σε εργάτες και χωρικούς. Ιδρυτής και καθοδηγητής του θιάσου ήταν ο ίδιος ο Λόρκα, που ανέβασε έργα των Λόπε ντε Βέγα, Καλντερόν ντε λα Μπάρκα, ακόμη και Θερβάντες.
Ο Ισπανικός Εμφύλιο; Πόλεμος έχει ξεσπάσει. Ο Λόρκα πήγε στη Γρανάδα για να βρει τους δικούς του. Στις 17 Αυγούστου 1936 συνελήφθη και την επομένη εκτελέστηκε. Ο τάφος του Λόρκα δεν βρέθηκε ποτέ και αποτελεί ένα μυστήριο μέχρι σήμερα. Πολλοί ερευνητές υποθέτουν ότι πρέπει να είναι θαμμένος στον τόπο της εκτέλεσής του στα περίχωρα της Γρανάδας σε ομαδικό τάφο.
Στο άκουσμα της εκτέλεσης του Λόρκα, ολόκληρος ο πνευματικός κόσμος της Ελλάδας συμμετείχε με κάθε τρόπο στις διαμαρτυρίες του Νταλί, του Μπονιουέλ του Πικάσο, που ήταν και προσωπικοί φίλοι του ποιητή, αλλά και ολόκληρης της Ευρώπης. Ας μην ξεχνάμε οτι οι σχέσεις “αγάπης” του Χίτλερ με τον Φράνκο είχαν φανερωθεί!
Τα τρία σπουδαιότερα και αγαπημένα θεατρικά του έργα, είναι ο «Ματωμένος Γάμος» («Bodas de sangre»), η «Γέρμα» («Yerma»), ενώ το 1936 έγραψε «Το σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα («La casa de Bernarda Alba»), που ανέβηκε μετά το θάνατό του στο Μπουένος Άιρες. Το 1935 έγραψε το ποίημα «Θρήνος για τον Ιγνάθιο Σάντσεθ Μεχίας» («Llanto por Ignacio Sanchez Mejias»), στη μνήμη του φίλου του ταυρομάχου και διανοούμενου που σκοτώθηκε σε μια ταυρομαχία, μία τριλογία σύγχρονων τραγουδιών, με θέματα ο «Ματωμένος Γάμος» («Bodas de sangre»), τον επόμενο χρόνο η «Γέρμα» («Yerma»), ενώ το 1936 έγραψε «Το σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα («La casa de Bernarda Alba»), που ανέβηκε μετά το θάνατό του στο Μπουένος Άιρες. Το 1935 έγραψε το ποίημα «Θρήνος για τον Ιγνάθιο Σάντσεθ Μεχίας» («Llanto por Ignacio Sanchez Mejias»), στη μνήμη του φίλου του ταυρομάχου και διανοούμενου που σκοτώθηκε σε μια ταυρομαχία.***
***Σαν σήμερα!
