Τζορτζ Όρσον Γουέλς – Ο “Πολίτης Κέιν”
Κείμενο και σκίτσο Γιάννης Κουτσοκώστας
Ήταν ηθοποιός, σκηνοθέτης σεναριογράφος, παραγωγός και έμεινε στην ιστορία για τις καινοτομίες που επέφερε στον κινηματογράφο , οι οποίες τον έχουν κατατάξει ανάμεσα στους πλέον σημαντικούς και πιο επιδραστικούς δημιουργούς στην ιστορία της έβδομης τέχνης. Κορυφαία στιγμή του ως σκηνοθέτης η ταινία «Πολίτης Κέιν» (Citizen Kane, 1941), που θεωρείται μία από τις σημαντικότερες όλων των εποχών. Ο λόγος για τον Όρσον Γουέλς, που πέθανε στις 10 Οκτωβρίου του 1985, στο Λος Άντζελες, από καρδιακή προσβολή και σε ηλικία 70 ετών.
Ο Τζορτζ Όρσον Γουέλς γεννήθηκε το 1915 στην πόλη Κενόσα του Ουισκόνσιν. Θεωρήθηκε παιδί θαύμα από μικρή ηλικία σε ασχολίες όπως το πιάνο, το σχέδιο, η υποκριτική, η ποίηση και η ταχυδακτυλουργική. Τα πρώτα βήματά του τα έκανε ως ηθοποιός σε πειραματικό θέατρο, σύντομα σκηνοθετούσε μικρές θεατρικές ομάδες και στα τέλη της δεκαετίας του 30 ανέβαζε ριζοσπαστικές παραστάσεις στη Νέα Υόρκη.
Το 1938 συντάραξε τους συμπολίτες του μέσω μιας ραδιοφωνικής διασκευής του ”Πολέμου των Κόσμων” μια φάρσα σύμφωνα με την οποία εξωγήινα όντα είχαν εισβάλει στη Γη.
Ο κόσμος κατέβηκε πανικόβλητος στους δρόμους, αναζητώντας καταφύγιο. Όλοι τον μίσησαν, αλλά είχε ήδη πετύχει μέσα σε μια νύχτα να γίνει διάσημος. Η φήμη του προκάλεσε τα λαγωνικά του Χόλιγουντ που τον κάλεσαν στη Μέκκα του κινηματογράφου. Αν και ο ίδιος ο Όρσον Γουέλς μέχρι τότε αδιαφορούσε για τον κινηματογράφο στο Χόλιγουντ, έμαθε γρήγορα τα μυστικά της τέχνης και με τους κατάλληλους συνεργάτες του μπόρεσε να εκφράσει τον ωκεανό των ιδεών που είχε μέσα του.
Ο Γουέλς ανανέωσε την κινηματογραφική αφήγηση, εφάρμοσε πρωτοποριακές για την εποχή τεχνικές, που πήραν σάρκα και οστά στην ταινία «Ο πολίτης Κέιν», ίσως την κορυφαία όλων των εποχών. Η ταινία κέρδισε το Όσκαρ σεναρίου το 1941 αλλά αναγνωρίστηκε ως αριστούργημα πολύ αργότερα. Το 1947 σκηνοθέτησε τις ταινίες «Η κυρία απ’ τη Σαγκάη» και «Μάκβεθ» στις οποίες ήταν και πρωταγωνιστής.
Στη συνέχεια έζησε για αρκετά χρόνια στην Ευρώπη, όπου ήταν παραγωγός, σκηνοθέτης και πρωταγωνιστής στις ταινίες «Οθέλλος» 1952) και «Ο κ. Αρκάντιν, 1955»).
Επέστρεψε στο Χόλιγουντ για να σκηνοθετήσει και να πρωταγωνιστήσει στην ταινία «Ο άρχων του κακού» 1958) κι ύστερα γύρισε στην Ευρώπη για τη «Δίκη» 1962) και τις «Καμπάνες του Μεσονυχτίου» 1966).
Ο Γουέλς εμφανίστηκε ως ηθοποιός και σε πολλές άλλες ταινίες, ανάμεσά τους στις «Τζέιν Έιρ» 1944), «Ο τρίτος άνθρωπος» 1949), «Πόθοι στην κάψα του καλοκαιριού» 1958), «Σύντροφοι του κακού» 1959), «Ένας άνθρωπος για όλες τις εποχές» 1966) και «Κατς 22» (Catch-22, 1970). Ενώ στο θέατρο πρωταγωνίστησε σε κορυφαίους ρόλους στον «Οθέλλο» (Λονδίνο, 1951) και τον « Βασιλιά Ληρ» (Νέα Υόρκη, 1956).
Στην προσωπική του ζωή παντρεύτηκε τρεις φορές και με μια από τις συζύγους του να ήταν η Ρίτα Χέιγουορθ. Οι άλλες δύο ήταν η Βιρτζίνια Νίκολσον και η Πάολα Μόρι. Απο τις τρεις συζύγους απέκτησε τρία κορίτσια. Ένα από κάθε μία. Από την σχέση του με την Τζέραλντιν Φιτζέραλντ απέκτησε ένα γιό. Τα 20 τελευταία χρόνια της ζωής του διατηρούσε δεσμό με την Κορεάτισσα ηθοποιό Όγια Κόνταρ.
Τα τελευταία χρόνια της ζωής του ήταν δύσκολα. Η καρδιά του ήταν καταπονημένη, είχε υψηλή πίεση, ήταν διαβητικός και υπέρβαρος. Τελικά η καρδιά του τον πρόδωσε και άφησε την τελευταία του πνοή στο Λος Άντζελες στις 10 Οκτωβρίου του 1985 σε ηλικία 70 ετών.
