Μπρος μου ό,τι ποθώ-
Ανδρέας Εμπειρίκος
Γράφει η Ευτυχία Καρύδη Φαράκου Ο Λεωνίδας (ο γιος του) λέει:” Ποτέ δεν έβγαινε έξω, δίχως φωτογραφική μηχανή. Συχνότατα με δύο, όχι σπάνια και με τρεις μηχανές”.
“Α, ο ψυχαναλυτής μου!” Και, βέβαια έχω ψυχαναλυτή”. “Πολύ βοηθήθηκα με την ψυχανάλυση”. Ακούγεται συχνά -πυκνά στις μέρες μας, από δω κι από κει. Τότε όμως, δεκαετία 1940-1950,παρόλη τη στήριξη της Μαρίας Βοναπάρτη και ενός ξεχωριστού αρσενικού ανθρώπου, Ασκληπιάδη νευρολόγου-ψυχιάτρου Άγγελου Κατακουζηνού. Εκείνος υποχρεώνεται να πάψει τις συνεδριάσεις ψυχαναλύσεων για να μην τον βρουν τα χειρότερα…
Ήδη από το 1935, οπότε κυκλοφορεί η υπερρεαλιστική “Υψικάμινος” του, λέγεται και γράφεται:” Τώρα άρχισαν να γράφουν ποιήματα και οι παράφρονες”*. Κι εδώ που τα λέμε μεταξύ μας….
.Να κολυμπάς στα ελέη του Αβραάμ και του Ισαάκ κι εσύ “Να κράζεις με όλη σου τη δύναμη.Το αίμα νερό δεν γίνεται, το αίμα πάντα φωνάζει: Ψυχή της Γης- Ω Τσερναζιόμ- ΕΣ-ΕΣ-ΕΣ-ΕΡ Ρωσσία”**
.Να θέλεις οι φωτογραφίες σου, εσένα του μεγαλοαστού, να είναι εμποτισμένες από στιγμές του δρόμου, που έρχονται να διαταράξουν την ηρεμία του εφησυχασμού, όπως στα φιλμ νουάρ.
. Να γυρεύεις να εξηγήσεις ό,τι οι άλλοι παρεξηγούν, να βρίσκεις λογική σε ό,τι δεν έρχεται σε κανένα λογαριασμό με τη λογική. “Δονήσεις του λαιμοδέτου” ή “Παρουσία αγγέλων εντός ατμομηχανής”***
.Να έχεις ένθερμο, παθιασμένο υποστηρικτή έναν νευρολόγο κι ας είναι ο διεθνώς διάσημος Άγγελος Κατακουζηνός
.Να σε λατρεύει,- τον μόνο που λατρεύει και εμπιστεύεται- ο μονήρης ζωγράφος- ποιητής, του διαχρονικού πρότυπου του αγωνιζόμενου ανθρώπου χωρίς περιορισμούς φυλής, χώρας εποχής του “Σιμόν Μπολιβάρ”, Νίκος Εγγονόπουλος, που όποιον ζωγραφίζει είναι ακέφαλος.
Κι όλα αυτά αισθητά,συνειδητά. Δαίμονες και αγωνίες που ορχιούνται στο υποσυνείδητο και σε ξυπνούν κάθιδρο. Εσύ να τα ρίχνεις στο χαρτί με ανακατεμένες στη δημοτική και καθαρεύουσα λέξεις που δεν έχουν μεταξύ τους συνάρτηση και να τα ονομάζεις ποίηση.
Μεταξύ μας.. στα καλά σου δεν πρέπει να είσαι…. Οι λογικοί -λογικές έχουν μία διαδρομή, ίδια κι όμοια “την ωρισμένην μέρα/πάντα στην ίδια ώρα./μοιάζουν υπάλληλοι γραφείων/ που γίνανε χρονόμετρα”**** και εν τέλει γίνονται μόνον ήρωες θανάτου.
Φοβάμαι πως με όσα είπα και με τον τρόπο που τα είπα για τον γεννημένο, σαν σήμερα 2 Σεπτεμβρίου, υπερρεαλιστή ποιητή, ψυχαναλυτή και φωτογράφο Ανδρέα Εμπειρίκο, έκανα να φαντάζουν ακόμα πιο τρελά, όπως λένε, τα έργα του “Υψικάμινος”, “Ενδοχώρα”, “Οκτάνα”, “Ο Μέγας Ανατολικός” Τρελά βέβαια από υπερβολική, νομίζω, διαύγεια, ακρίβεια και ειλικρίνεια.
Αλλά, γιατί να συνεχίσω αφού και μόνοι σας μπορείτε μαζί τους να επικοινωνήσετε;
Γράφει στην “Οκτάνα”: “Αηδιασμένοι, μπουχτισμένοι, μπερδεμένοι, σχεδόν πισθάγκονα δεμένοι, από τα ψέματα και τις φενάκες της φοβερής τούτης εποχής απόφασιν πήραμε να φύγουμε…και φλεγόμενοι από τη νέα μας πίστη, χωρίς πλέον να ψάχνουμε το “πού” το “πώς”, τα παλαμάρια λύσαμε και υψώνοντας τα πανιά μας αδίσταχτα σαλπάραμε με μια κραυγή:Κύριε των δυνάμεων, μεθ΄ημών γενού”.
Και στο “Τριαντάφυλλα στο παράθυρο”, από την παράφρονα “Υψικάμινο”:”Σκοπός της ζωής μας δεν είναι η χαμέρπεια/ Υπάρχουν απειράκις ωραιότερα πράγματα/ Κι απ΄αυτήν την αγαλματώδη παρουσία του /πεπερασμένου έπους/ Σκοπός της ζωής είναι η αγάπη/Σκοπός της ζωής μας είναι η λυσιτελής παραδοχή της ζωής μας/ Της κάθε μας ευχής εν παντί τόπω εις πάσαν στιγμήν εις κάθε ένθερμον αναμόχλευσιν/ των υπαρχόντων/Σκοπός της ζωής μας είναι το σεσημασμένον δέρας της υπάρξεως μας”.
Στο Κυπρί της Άνδρου η Βιβίκα Εμπειρίκου, η Τζίνα Πολίτη, ο Γρηγόρης Φαράκος και η αφεντιά μου, αφού αρκετά καταπιαστήκαμε με το χρυσόμαλλο δέρας που το ψάχνεις περνώντας ανάμεσα σε Συμπληγάδες. Αμίλητοι κοιτάμε στο λιμάνι γλάρους να ακραγγίζουν το πρόσωπο του νερού. Στην ξαφνική η ερώτηση της Βιβίκας στον Φαράκο αν θεωρεί την Τέχνη ασύγκριτα ευγενέστερη από κάθε άλλη δραστηριότητα. Εκείνος, μέγας εραστής του ορθού λόγου, της σιωπής και άκρον άωτον αυτοκυριαρχίας, θα απαντήσει:”Μόνο με την Τέχνη ο κόσμος κερδίζει ραγδαία έδαφος και στο πολιτικό επίπεδο”. Ύστερα, σφίγγοντας τα γερασμένα δάχτυλα της Βιβίκας στην παλάμη του, της θυμίζει:
Είναι τα βλέφαρά μου
διάφανες αυλαίες.
Όταν τα ανοίγω βλέπω
μπρος μου ό,τι κι αν τύχει.
Όταν τα κλείνω βλέπω
μπρος μου ό,τι ποθώ******
~~~~~
*Κωστής Μπαστιάς, Φιλολογικοί περίπατοι
**Ανδρέας Εμπειρίκος, Ταξίδι στη Ρωσσία
***Ανδρέας Εμπειρίκος, Ποιήματα
****Αλέξανδρος Μπάρας, Η Κλεοπάτρα, η Σεμίραμις κι η Θεοδώρα
*****Ανδρέας Εμπειρίκος, Διάφανες Αυλαίες
