Πρέπει να λέμε «τα σύκα – σύκα και τη σκάφη – σκάφη». Όχι όπως μας τα υπαγορεύουν οι ισχυροί, αλλά όπως τα αντιλαμβανόμαστε σαν άνθρωποι, σαν πολίτες ενός κόσμου που τα τελευταία χρόνια βιώνει ολοένα και περισσότερα δεινά. Δεν ανήκω σε καμία πλευρά της ιστορίας. Ανήκω σε αυτούς που γεννήθηκαν από γονείς που επέζησαν από έναν άλλο πόλεμο, εξίσου φρικτό, εξίσου δραματικό. Είμαι η γενιά που μεγάλωσε με τα «Δεν Ξεχνώ», που ξεμεροβραδιαζόταν στα συρματοπλέγματα φωνάζοντας για την Ελευθερία, που έμαθε την Ιστορία της και από τις δυο πλευρές, γιατί ο θρήνος για τις «χαμένες πατρίδες», μας είχε στοιχειώσει.
Θα μου πεις, πέρασαν πενήντα χρόνια από τότε. Κι όμως, το 1974 τι έγινε; Μια ακόμη αναδιάταξη συμφερόντων στη Μέση Ανατολή. Άλλαζε για άλλη μια φορά ο χάρτης. Οι Ηνωμένες Πολιτείες του Νίξον και του Κίσινγκερ έπρεπε να ενισχύσουν τον ρόλο του Ισραήλ και της Τουρκίας στην περιοχή, και να περιορίσουν τη σοβιετική επιρροή στην Αίγυπτο και στη Συρία. Άλλωστε, ο Κίσινγκερ είχε πει ξεκάθαρα: «Η Τουρκία είναι πιο σημαντική από την Κύπρο. Δεν θα πρέπει να την χάσουμε». Ως Κυπριακή Δημοκρατία, κάναμε πολλά λάθη. Βαδίζαμε μόνοι μας, σαν αρνιά μέσα στους λύκους. Και το Ισραήλ; Δεν αντέδρασε αρνητικά στην τουρκική εισβολή, γιατί η Τουρκία ήταν σύμμαχος των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ, με την οποία το Ισραήλ μοιραζόταν κοινό συμφέρον: την αποτροπή αραβικής ή σοβιετικής διείσδυσης στην Ανατολική Μεσόγειο.
Από την άλλη, η Σοβιετική Ένωση περιορίστηκε σε λεκτική καταδίκη της εισβολής, ζητώντας την αποχώρηση των ξένων στρατευμάτων, χωρίς όμως να προχωρήσει σε καμία ουσιαστική ενέργεια. Η Μόσχα είχε τότε κάθε συμφέρον να εκτεθεί το ΝΑΤΟ μέσα από τη σύγκρουση δύο μελών του, της Ελλάδας και της Τουρκίας, καθώς αυτό υπονόμευε την ενότητα της Συμμαχίας. Η σοβιετική αδράνεια, λοιπόν, ωφέλησε έμμεσα την Άγκυρα, αφού η κρίση εγκλωβίστηκε εντός του δυτικού στρατοπέδου.
Και φτάνουμε στο σήμερα, όπου ένας νέος διαχωρισμός χαράσσεται στη Μέση Ανατολή. Αναρωτιέμαι πόσο χυδαίο είναι να βλέπεις τον Ερντογάν να κατηγορεί τον Νετανιάχου για εγκλήματα πολέμου. Η Κύπρος, από την άλλη, σήμερα ευλογεί τις κινήσεις του Νετανιάχου, γιατί πρέπει να κρατήσει τη θέση της στον χάρτη. Δεν πειράζει αν καθημερινά σκοτώνονται αθώοι άνθρωποι, δεν πειράζει αν η Γάζα έχει γίνει «τόπος βοσκής για τις γκαμούζες». Άλλωστε, μας είπαν πως «η Κύπρος και η Ελλάδα βρίσκονται στη σωστή πλευρά της ιστορίας». Και «όποιος φωνάζει για την Παλαιστίνη, είναι με τη Χαμάς». Το ακούσαμε κι αυτό. Δεν κατάλαβαν, όμως, πως ο λαός δεν τρώει προπαγανδιστικό κουτόχορτο.
Όσο για τους τρομοκράτες της Χαμάς, δεν αντιπροσωπεύει τον παλαιστινιακό λαό. Τουλάχιστον μια μερίδα. Ποιος σας είπε, πως αυτοί, νοιάστηκαν γι αυτόν τον λαό που κάθε μέρα, πεθαίνει από σφαίρες και ασιτία. Όταν τα προπύργιά τους είναι χτισμένα κάτω από νοσοκομεία και δημόσια χτίρια, ξέροντας ότι θα βομβαρδιστούν. Όταν χρησιμοποιούν την ανθρωπιστική βοήθεια, στερώντας και αυτό το λίγο, από έναν πονεμένο λαό. Ξέρω θα πείτε, αλλά στον περιορισμό της ανθρωπιστικής βοήθειας, βάζει το χέρι της και η Χαμάς. Οι λαοί που μεγαλώνουν μέσα σε τέτοια καθεστώτα, είναι φοβισμένοι, ημιμαθείς και δύσκολα αντιστέκεται. Για μένα ο στολίσκος προς στη Γάζα, ήταν η πραγματική αντίσταση για το τέλος του πολέμου και όχι η υπεράσπιση της Χαμάς.
Αλλά σαν άνθρωπος, σαν απλός πολίτης αυτού του κόσμου, έχω δικαίωμα να αντισταθώ και στην κτηνωδία της 7ης Οκτωβρίου 2023. Ήταν Σάββατο, στην έρημο Νεγκέβ, στα σύνορα με τη Γάζα. Η νύχτα έσβηνε σιγά σιγά μέσα σε μουσική και φώτα. Το φεστιβάλ Supernova είχε συγκεντρώσει χιλιάδες νέους απ’ όλο το Ισραήλ και το εξωτερικό, παιδιά με χαμόγελα, με χέρια που υψώνονταν στον ουρανό για να χαιρετήσουν τον ήλιο της ειρήνης. Κανείς δεν ήξερε ότι σε λίγα λεπτά, ο ίδιος ουρανός θα γινόταν πεδίο μάχης.
Λίγο πριν τις 6:30 το πρωί, οι πρώτες ρουκέτες φώτισαν τον ορίζοντα. Κάποιοι νόμισαν πως ήταν πυροτεχνήματα· η μουσική δεν είχε σταματήσει ακόμα. Ύστερα ακούστηκαν ουρλιαχτά, σειρήνες, και μετά σιωπή. Από τη Λωρίδα της Γάζας, δεκάδες τρομοκράτες της Χαμάς πέρασαν τα σύνορα με αλεξίπτωτα, μηχανές και φορτηγά. Ήταν η αρχή της πιο αιματηρής επίθεσης που γνώρισε το Ισραήλ στη σύγχρονη ιστορία του. Μέσα σε λίγα λεπτά, το φεστιβάλ της ειρήνης μετατράπηκε σε τόπο σφαγής. Πάνω από τριακόσιοι εξήντα νέοι σκοτώθηκαν, δεκάδες απήχθησαν στη Γάζα. Οι εικόνες του τρόμου — νέοι να τρέχουν μέσα από χωράφια, να κρύβονται κάτω από αυτοκίνητα, να ζητούν βοήθεια στα κινητά τους — έγιναν το σύμβολο της μέρας που «άνοιξαν οι πύλες της κολάσεως».
Αυτός είναι ο 21ος αιώνας μας. Γεμάτος αίμα, διχόνοια, ψέμα και παραπληροφόρηση. Ένας αιώνας όπου η «σωστή πλευρά της ιστορίας» ορίζεται από το ποιος κρατά το μικρόφωνο, κι όχι από το ποιος έχει δίκιο. Κι εμείς, οι απλοί άνθρωποι, παραμένουμε στο έλεος της Ευρώπης, της Ρωσίας και των ΗΠΑ. Αλλά όσο υπάρχουν φωνές που αρνούνται να σιωπήσουν, όσο υπάρχουν μάτια που δακρύζουν για ξένα παιδιά σαν να ήταν δικά τους, τότε υπάρχει ακόμη ελπίδα. Όχι για τους ηγέτες, αλλά για τους λαούς. Γιατί κάποτε πρέπει να πούμε, χωρίς φόβο και χωρίς φίλτρα: τα σύκα – σύκα και τη σκάφη – σκάφη.
