Η συνέντευξη μου στο DNEWS και στον Βασίλη Σκουρή για το νέο βιβλίο μου, δεν θα εύρισκε καλύτερη ατμόσφαιρα για να δημοσιευτεί απ την σημερινή χαρά για τον θρίαμβο του Μαμντάνι.
Τάκης ψαρίδηςΣ. -Ας αρχίσουμε με το τίτλο του βιβλίου σας. Η απαξία της αριστεράς. Είναι λίγο διφορούμενος νομίζω..
Ψ. -Μιλώ για την απαξίωση της αριστεράς και τις αιτίες που οδηγήθηκε σε αυτήν. Αλλά το βιβλίο δεν περιορίζεται μόνο στην απαξία της αριστεράς. Εξετάζει τις βαθύτερες αιτίες της σύγχρονης πολιτικής και κοινωνική παθολογίας του νοήματος.
Σ.-Λίγο ακαδημαϊκό μου φαίνεται αυτό…
Ψ.-Κάθε άλλο. Είναι αυτό που βιώνουμε καθημερινά. Κοιτάξτε κε Σκουρή. Η άνοδος του τραμπισμού, της ακροδεξιάς, του απανθρωπισμού και ενός αντισυστημισμού που μόνο αντισυστημικός δεν είναι, δεν εξηγούνται μόνο με την διεύρυνση των κοινωνικών ανισοτήτων, την φτωχοποίηση και το μεταναστευτικό. Πάντα υπήρχε φτώχια και δυστυχία και σε άλλες εποχές σε πολύ χειρότερες μορφές.
Επίσης, το σημερινό τέλμα και ο κατακερματισμός των προοδευτικών δυνάμεων δεν οφείλεται σε πολιτικά λάθη των κομμάτων.
Είναι λάθος όταν λέμε ότι η αντιπολίτευση χάνει γιατί δεν πιάνει τον «σφυγμό» της κοινωνίας, που είναι τα καθημερινά της προβλήματα. Η ανάλυση αυτή λειτουργεί και παραπλανητικά υπονοώντας ότι η Δεξιά κυβερνά γιατί πιάνει τον «σφυγμό» της κοινωνίας. Αλλά η κοινωνία δεν επιλέγει μονοδιάστατα με γνώμονα μόνο την τσέπη της σαν να μην υπάρχει επικοινωνία, μίντια, προπαγάνδα, χειραγώγηση. Άλλωστε, την ακρίβεια και την αισχροκέρδεια την καταγγέλλει και η ακροδεξιά. Η διαφορά είναι στο νόημα και στην προοπτική του.
Επίσης, το «δεν υπάρχει αντιπολίτευση» που κυριαρχεί κυρίως στα «κανάλια» είναι άκρως παραπλανητικό. Η σημερινή αντιπολίτευση, από όλες τις δημοκρατικές και προοδευτικές δυνάμεις, είναι η πιο έντονη και δυναμική των τελευταίων ετών με υπεύθυνες προτάσεις. Ιδιαιτέρως οι αγώνες της Αριστεράς, και μέσα και έξω από τη Βουλή, είναι όντως δίκαιοι σε όλους τους τομείς της ζωής, αλλά και πάλι δεν εισπράττει τη λαϊκή ψήφο που παραμένει απογοητευμένη και τελματωμένη.
Σ. Επομένως τι φταίει;
Ψ. Η συνθήκη αυτή αποκαλύπτει την καταλυτική δύναμη της απαξίας. Bιώνουμε μια πανδημία γενικής απαξίας της πολιτικής, της δημοκρατίας, των θεσμών και των ανθρωπιστικών αξιών και οφείλουμε να εντοπίσουμε τις βαθύτερες κοινωνικές παθολογίες που οδήγησαν σε αυτήν την γενικευμένη απαξία, δηλαδή στην κρίση του νοήματος.
Σ. Το βιβλίο αναφέρεται κυρίως στην εξατομίκευση της κοινωνίας και στην ανθρώπινη ανάγκη των ταυτοτήτων.
Ψ. Ναι. Η επί δεκαετίες κυριαρχία των αξιών της αγοράς επί της κοινωνίας, δηλαδή η γενική επικράτηση και ηγεμονία του νεοφιλελεύθερου νοήματος, οδήγησε σε μια βαθιά και οριζόντια εξατομίκευση της κοινωνίας που επέφερε έναν ακραίο ατομικισμό, αμοραλιστικό ανταγωνισμό και μαζί την απαξία των ανθρωπιστικών αξιών. Έχει αποσαρθρωθεί κάθε έννοια του δημόσιου και συλλογικού κε Σκουρή. Οι ανθρωπιστικές αξίες δεν «πουλάνε». Για παράδειγμα η ανθρώπινη αλληλεγγύη και η συλλογικότητα δεν είναι «ευπώλητες» και ούτε καν στα «ευπώλητα» ράφια των βιβλιοπωλείων δεν τις βλέπουμε και η ανοχή στον απανθρωπισμό θριαμβεύει.
Σ. -Φαίνεται πως στην χώρα μας βιώνουμε πολύ πιο έντονα την απαξία των θεσμών από άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Ψ. -Ναι γιατί βιώσαμε τα χρόνια της ξένης επιτροπείας, των μνημονίων και την υποτίμηση της κοινωνίας που την έκαναν να απαξιώσει πλήρως την πολιτική, τη δημοκρατία και τους θεσμούς. Σήμερα, η γενική απαξία και η ανυπαρξία ενός νέου αφηγήματος που ποθεί η κοινωνία, εκφράζεται στη χώρα μας με μια κραυγαλέα τριπλή κρίση που καταγράφεται και στις δημοσκοπήσεις. Κρίση εμπιστοσύνης στους θεσμούς, κρίση πολιτικής αντιπροσώπευσης και κρίση ιδεολογική και ταυτοτική.
Σ. Λέτε ότι αυτό εξηγεί το σημερινό τέλμα και τον κατακερματισμό των προοδευτικών δυνάμεων;
Ψ. Κυρίως αυτό. Όχι τόσο στα πολιτικά λάθη των κομμάτων όσο στην απαξία τους. Οι εκλογικές ήττες δεν σημαίνουν πάντα και απαξία. Για παράδειγμα, τα δύο κόμματα του λεγόμενου μεγάλου δικομματισμού η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ, εναλλάσσονταν στην εξουσία επί πολλά χρόνια. Αν κάποιο από αυτά είχε απαξιωθεί δεν θα είχε προοπτική εξουσίας και δεν θα ξανακέρδιζε τις εκλογές. Η απαξία είναι ο ζωντανός θάνατος και δεν αντιμετωπίζεται παρά μόνο με την γέννηση του καινούργιου.
Σ. Και η αριστερά πως απαξιώθηκε;
Ψ. Το βέβαιο είναι ότι δεν απαξιώθηκε από τα λάθη της κατά την διακυβέρνηση της την περίοδο 2015-19, καθώς το 32% της ήττας της το ΄19 διατηρεί την προοπτική εξουσίας και αυτό κάθε άλλο παρά δείχνει απαξία. Επίσης δεν απαξιώθηκε επειδή υπέγραψε το τρίτο μνημόνιο, που ήταν ο μόνος δρόμος για να μην εκδιωχθεί η χώρα από την Ευρώπη με ανυπολόγιστες συνέπειες για την χώρα και την κοινωνία. Η νίκη στις εκλογές του Σεπτεμβρίου του 15, αποδεικνύει ότι δεν απαξιώθηκε για την υπογραφή του μνημονίου, ενώ όλοι αυτοί που συμμετείχαν στην κυβερνώσα αριστερά και αρνήθηκαν την υπογραφή, κατέβηκαν στις εκλογές με δικό τους κόμμα και ούτε καν μπήκαν στην Βουλή.
Σ. Επομένως;
Ψ. Η απαξία της αριστεράς φάνηκε κραυγαλέα με την καταβαράθρωση της στις εκλογές του 2023. Ωστόσο η «τελική λύση» της απαξίας της ολοκληρώθηκε με τον πιο τραγελαφικό και εξευτελιστικό τρόπο σχεδόν ένα χρόνο μετά. Το ψυχοπολιτικό ρεπορτάζ, όπως το ονομάζω, δεν κάνει άλλη μια πολιτική ανάλυση, ούτε μια ιδεολογική αντιπαράθεση, αλλά με άξονα το νόημα αναφέρεται στην κρίση του και στην ήττα του. Ωστόσο το πώς φτάσαμε ως εδώ, θα μου επιτρέψετε να το αφήσω στην κρίση των αναγνωστών και αναγνωστριών του βιβλίου..
Σ.-Και μια τελευταία ερώτηση από την επικαιρότητα εκτός του βιβλίου. Είπατε ότι η απαξία αντιμετωπίζεται μόνο με την γέννηση του καινούργιου. Πιστεύεται ότι το κόμμα Τσίπρα μπορεί να φέρει το καινούργιο που ποθεί η κοινωνία; ‘Η ένα ενδεχόμενο κόμμα της κας Καρυστιανού;
Ψ.-Ο καθένας βλέπει το καινούργιο μέσα από τα δικά του μάτια. Το βέβαιο είναι ότι απέναντι στη γενική απαξία η κοινωνία ποθεί το καινούργιο που θα ξεπηδήσει μέσα από αυτήν και όχι μέσα από πολιτικές διεργασίες κορυφής. Δεν πιστεύω ότι το καινούργιο μπορεί να το φέρει κάποια στροφή προς το πολιτικό κέντρο μεγαλύτερη ή μικρότερη. Η στροφή αυτή μπορεί να φέρει ψήφους αλλά όχι το καινούργιο. Το νόημα του καινούργιου από την φύση του δεν μπορεί ποτέ να είναι κεντρώο, δηλαδή λίγο από εδώ και λίγο από εκεί, λίγο από τα δεξιά και λίγο από τα αριστερά. Άλλωστε η συνταγή αυτή έχει αποτύχει σε όλον τον φιλελεύθερο κόσμο. Χρειάζεται ένα σαφές αφήγημα απέναντι στην νεοφιλελεύθερη ηγεμονία του νοήματος, που θα στοχεύει στην κοινωνική δικαιοσύνη και πρόοδο και ένα πρόγραμμα τολμηρό και ριζοσπαστικό που μόνο με την συνεργασία των δυνάμεων μιας πραγματικής σοσιαλδημοκρατίας και της ανανεωτικής ριζοσπαστικής αριστεράς μπορεί να δομηθεί και να πραγματωθεί. Όσο για το κόμμα Τσίπρα, πιστεύω ότι έτσι και αλλιώς θα ταράξει τα λιμνάζοντα νερά στον προοδευτικό χώρο και κάθε αναταραχή σε αυτόν τον κατακερματισμένο και τελματωμένο χώρο είναι οπωσδήποτε θετική. Για το κόμμα της κας Καρυστιανού, αν υπάρξει, με όλο το σεβασμό, θα επισημάνω ότι το ανθρώπινο πένθος και η ανθρώπινη τραγωδία αφορούν κάθε άνθρωπο, ανεξαρτήτως πολιτικού χρώματος και από μόνα τους δεν αποτελούν πολιτικό πρόγραμμα και προοδευτικό αφήγημα..
Ευχαριστω πολύ το @DNEWS και τον @Βασίλη Σκουρή. Ολόκληρη η συνέντευξη στο πρώτο σχόλιο.
