Της Λαμπριάνας Κυριακού
Αριστοκρατική, μετρημένη γεμάτη πάθος και έρωτα για τη μουσική. Τα δίνει όλα, στη σκηνή με το χάρισμα να σε συνεπαίρνει με την μεγαλειότητα της φωνής της. Την τελευταία φορά που την είδα να τραγουδά και να παίζει ήταν στις «Μυθ – ιστορίες γυναικών» στο loft του θεάτρου Badminton.
Να που συναντιόμαστε ξανά, με αφορμή τη συνεργασία της με το Μαυρίκιο Μαρικίου, στις 15 Ιουνίου στο Χυτήριο, με αφορμή τη βραδιά αφιέρωμα στο Μάνο Χατζιδάκι. Είχαμε πολλά να πούμε. Η Τζίνα Φωτεινοπούλου, εκπροσωπεί την κλασσική μουσική – την μουσική των τιτάνων, τη μουσική που έπλασε τον κόσμο. Τουλάχιστον έτσι νιώθω εγώ την κλασσική μουσική. Θέλει πολλή Τέχνη για να την κατακτήσεις και η Τζίνα Φωτεινοπούλου είναι από τους καλλιτέχνες που θα την ξεπεράσει.
Η μουσική μπήκε στη ζωή μου από τότε που «δεν θυμάμαι» τον εαυτό μου, αφού είμαι παιδί δύο φιλόμουσων αλλά και φιλότεχνων γενικότερα ανθρώπων που μοιραία, ως λάτρεις των τεχνών, με «μύησαν» στον καλλιτεχνικό δρόμο…τα μουσικά ακούσματα που είχα από παιδί, οι συναναστροφές με οικογένειες που τα μεγαλύτερα από εμένα παιδιά σπούδαζαν μουσική, αλλά και οι μετέπειτα επιβραβεύσεις μου σε παιδικές χορωδίες όπου συμμετείχα, αποτέλεσαν τα πρώτα κίνητρα για να ξεκινήσω να σπουδάζω μουσική από τα έξι μου χρόνια…
Πώς ανακάλυψες ότι η φωνή σου έκρυβε τόσο μέγεθος;
Aρχικά, δεν γνώριζα ότι κάποτε θα με απασχολούσε τόσο το θέμα της «φωνητικής σπουδής», γιατί δεν ήξερα ότι υπήρχε αυτή η δυνατότητα…έφηβη πια, ξεκίνησα μαθήματα «μονωδίας» με την κυρία Κική Μορφονιού και ανακάλυψα τη σπουδαιότητα της φωνητικής «καλλιέργειας»… Τα αποτελέσματα της συγκεκριμένης σπουδής κυριολεκτικά με καθήλωναν, με γοήτευαν και με έκαναν να στραφώ και να αγαπήσω το λυρικό τραγούδι…εδώ πάντως θα ήθελα να πω ότι δεν αισθάνομαι ότι «υπηρετώ» το κλασικό τραγούδι αποκλειστικά… το τραγούδι για μένα είναι ένα «πάντρεμα» μουσικής και λόγου, ισότιμης αξίας, που μου προσφέρει από τη μια ψυχικές ανατάσεις και από την άλλη τη δυνατότητα να εκφραστώ και να μοιραστώ μέσα από αυτό, ανεξάρτητα από το αν θα είναι αμιγώς κλασικό ή όχι…
Είναι μια δύσκολη διαδρομή, ιδιαίτερα στην Ελλάδα ο δρόμος που ακολούθησες.
Οι καλλιτεχνικές διαδρομές συνήθως είναι δύσκολες, αλλά οι ομορφιές είναι πολλές που αξίζουν τον κόπο. Δεν πιστεύω ότι η Ελλάδα είναι οπωσδήποτε αυτή που κάνει το δρόμο πιο δύσκολο. Σαφέστατα η αγορά στο εξωτερικό είναι πολύ μεγαλύτερη, οπότε και οι πιθανότητες για καλλιτεχνική σταδιοδρομία ίσως να φαντάζουν μεγαλύτερες, αλλά ποιος εγγυάται σε έναν νέο καλλιτέχνη με αξία, όνειρα, πάθος για καλλιτεχνική δημιουργία ότι το εξωτερικό είναι και η σωτήρια λέμβος που θα οδηγήσει στην επιθυμητή καλλιτεχνική δραστηριότητα; Κατά την ταπεινή μου άποψη όταν υπάρχει αξία, όλα τα υπόλοιπα είναι θέμα συγκυριών και τύχης.
Έφτασες στο σημείο να πεις τα παρατάω κι ακολουθώ πιο εμπορικούς στόχους;
Όσον αφορά την προσωπική μου πορεία, θεωρώ τον εαυτό μου πολύ τυχερό γιατί οι καλές συγκυρίες ήταν πολλές όταν πρωτοήρθα στην Ελλάδα μετά τις σπουδές μου στο εξωτερικό, πράγμα που συντέλεσε σε μια έντονη καλλιτεχνική δραστηριότητα. Ως προς την καλλιτεχνική μου έκφραση δεν χρειάστηκε ποτέ να «αλλάξω» την αισθητική μου ή να κάνω καλλιτεχνικές εκπτώσεις για να «αρέσω» περισσότερο μαζικά.
{youtube}QImfrMlHifA{/youtube}
Δεν είναι άδικο κατά την γνώμη σου να περιμένει ενας καλλιτέχνης του είδους σου να καθιερωθεί πρώτα στο εξωτερικό και μετά στην πατρίδα του;
Το θέμα του «δικαίου» φοβάμαι ότι θα βασανίζει πολλούς καλλιτέχνες με πραγματική αξία. Αυτό το «ουδείς προφήτης στον τόπο του» το έχω ακούσει πολλές φορές, αν και πιστεύω ότι οι αξίες αναγνωρίζονται, ακόμα και αν ο δρόμος της «καθιέρωσης» – της ευρείας δηλαδή αποδοχής, αναγνώρισης, αγάπης- είναι δύσβατος ή μοιάζει κάποιες φορές αδιέξοδος.
Οι έλληνες ωστόσο έχουμε μία τάση ξενομανίας αλλά και παρελθοντολογίας ή προγονοπληξίας που δεν μας επιτρέπει συχνά να βλέπουμε και να ορίζουμε το νέο αίμα που γεννιέται, ζει, αναπνέει, δημιουργεί, διαμορφώνει και διαμορφώνεται σ’αυτόν τον τόπο. Θα μπορούσα να κρατήσω το στίχο από τον «Κεμάλ» του Χατζιδάκι «καληνύχτα Κεμάλ, αυτός ο κόσμος δεν θα αλλάξει ποτέ», αλλά δεν θα το κάνω γιατί επιμένω να πεισμώνω και να είμαι αισιόδοξη ως προς τις αλλαγές που θα φέρουν θετικότερα αποτελέσματα για το έμψυχο υλικό αυτής της χώρας!!!
Στις 15 Ιουνίου θα σε δούμε στο Χυτήριο μαζί με ένα νέο πολλά υποσχόμενο παιδί τον Μαυρίκιο Μαυρικίου. Πες μου λίγα λόγια. Τι θα δούμε, τι θα ακούσουμε.
Ο Μαυρίκιος είναι ένας νέος πολυτάλαντος καλλιτέχνης με ιδιαίτερες ευαισθησίες που εύκολα τις αντιλαμβάνεται κανείς όταν εκφράζεται μουσικά. Χαίρομαι που με προσκάλεσε να συμμετέχω στη συναυλία, τόσο γιατί είναι βραδιά Χατζιδάκι, αλλά κυρίως γιατί ένας νέος άνθρωπος έρχεται να προσεγγίσει τις συνθέσεις ενός τόσο σπουδαίου συνθέτη, επισφραγίζοντας με την επιλογή του τη διαχρονικότητα του.
Θα δείτε λοιπόν μία μουσική παράσταση εμπνευσμένη από το έργο του Μάνου Χατζιδάκι, πλούσια ηχοχρωματικά και υφολογικά, αφού το πρώτο μέρος περιλαμβάνει κάποια από τα πιο λυρικά κομμάτια του συνθέτη, ενώ το δεύτερο κομμάτια περισσότερο εμπορικά που έγιναν γνωστά μέσα από τον κινηματογράφο.
Μάνος Χατζιδάκις. Ένα μεγάλο κεφάλαιο για την Ελλάδα αλλά και για την ίδια τη μουσική. πες μου με λίγα λόγια πως αντικατοπτρίζεται ο Μάνος Χατζιδάκις στα δικά σου μάτια ;
Ο Μάνος Χατζιδάκις γαλούχησε γενιές και γενιές, έγινε κλασικός, διαχρονικός μέσα από μία σπουδαία μουσική γραφή κι ένα ακόμα σπουδαιότερο καλλιτεχνικό θα έλεγα ήθος που χαρακτηρίζει όλες τις συνθέσεις του , εμπορικές ή μη.
Για μένα ο Χατζιδάκις σφράγισε την παιδικότητά μου κυρίως μέσα από τις μουσικές του που συνδέονταν με ελληνικές ταινίες, αργότερα την εφηβεία μου όταν ανακάλυπτα τον πιο λυρικό, τον πιο κλασικό Χατζιδάκι, πιο μετά τα φοιτητικά μου χρόνια όταν τον τραγουδούσα με φίλους στις «Εσπερίδες» στην Πλάκα και γενικότερα ένα πολύ μεγάλο μέρος της μουσικής μου αισθητικής.
Έχεις τελειώσει και φιλολογία ,σίγουρα η ποίηση θα παίζει μεγάλο ρόλο στη ζωή σου, σε ποιον ποιητή σταματάς;
Η σχέση μου με τους ποιητές δεν ξεκινάει από τη φιλοσοφική σχολή αλλά από το ίδιο μου το σπίτι. Γαλουχήθηκα από την εκπαιδευτικό μητέρα μου που λάτρευε και λατρεύει τους έλληνες ποιητές και λογοτέχνες -ακόμα εξακολουθεί να με εκπλήσσει με ποιητικές αναφορές όταν θέλει να μου «μιλήσει» σε δεύτερο επίπεδο- και αυτή η μύηση στον ποιητικό λόγο με οδήγησε στο να επιλέξω το νεοελληνικό τμήμα σπουδών στη φιλοσοφική σχολή.
Πώς μπορώ ως ελληνίδα να βρω μόνο έναν ποιητή στον οποίο θα μπορούσα να σταματήσω? Έχουμε το προνόμιο να καμαρώνουμε για το έργο τόσο πολλών ποιητών που ειλικρινά δεν μπορώ να ορίσω μία και μοναδική στάση. Διαβάζοντας κάτι από τον καθένα πάντοτε θα σταματούσα μία και δύο και πολλές φορές για να θαυμάζω , να συλλογισθώ, να αναλογισθώ, να προβληματιστώ, να ονειρευτώ, να πετάξω, να ταξιδέψω, να οραματισθώ, να γαληνέψω…
{youtube}jIdLiI_SO3g{/youtube}
Ποιες ποιητικές ρήσεις έχουν καρφωθεί μέσα σου;
Αν και δεν θα αναφερθώ σε ποιητικές ρήσεις ελλήνων ποιητών που κουβαλάω μέσα μου γιατί είναι πάρα πολλές, ωστόσο θα σας αναφέρω ένα μικρό απόσπασμα από το «Προφητικόν» του «Άξιον εστί» του Ελύτη που με συγκλονίζει και μου προκαλεί δάκρυα κάθε φορά γιατί πράγματι είναι προφητικό αλλά και αφυπνιστικό συνάμα για όσους έχουν τα ώττα τους ανοιχτά :
«…Και θα ‘ρθουνε χρόνια χλωμά και αδύναμα μέσα στη γάζα. Και θα’ χει ο καθένας τα λίγα γραμμάρια της ευτυχίας. Και θα’ ναι τα πράγματα μέσα του κιόλας ωραία ερείπια. Τότε, μην έχοντας άλλη εξορία, πού να θρηνήσει ο Ποιητής, την υγεία της καταιγίδας από τ’ ανοιχτά στήθη του αδειάζονατς, θα γυρίσει για να σταθεί στα ωραία μέσα ερείπια. Και τον πρώτο λόγο του ο στερνός των ανθρώπων θα πει, ν’ αψηλώσουν τα χόρτα, η γυναίκα στο πλάι του σαν αχτίδα του ήλιου να βγει. Και πάλι θα λατρέψει τη γυναίκα και θα την πλαγιάσει πάνου στα χόρτα καθώς του ετάχθη. Και θα λάβουνε τα όνειρα εκδίκηση, και θα σπείρουνε γενεές στους αιώνες των αιώνων!»
Υπάρχουν στις ημέρες μας άνθρωποι που θα στήριζαν έναν νέο ν’ ακολουθήσει τα δικά σου βήματα;
Θέλω να πιστεύω πως ναι.
Σε ποια κατάσταση βρίσκεται αυτή τη στιγμή η Λυρική Σκηνή και τι εχέγγυα δίνει σ΄ έναν καλλιτέχνη;
Η Εθνική Λυρική Σκηνή είναι το «σπίτι» των λυρικών τραγουδιστών που εξ’αιτίας όλων των συντονισμένων προσπαθειών τόσο από τη διοίκηση όσο και από τους καλλιτέχνες επιβιώνει στην περίοδο της κρίσης, λαμβάνει σίγουρα ευρύτερης αποδοχής από το παρελθόν, καθώς απασχολεί μεγαλύτερο ηλικιακό φάσμα ανθρώπων, αποκτά συνεχώς νέους οπαδούς και μάλιστα νεαρών ηλικιών πράγμα που είναι ελπιδοφόρο για το μέλλον γιατί σίγουρα θα υπάρχει συνέχεια… Οι δράσεις της Εθνικής Λυρικής Σκηνής εκτός του θεάτρου «Ολύμπια» ή του «Μεγάρου» όπου συνήθως στεγάζονται οι λυρικές παραγωγές αυξάνονται και πληθύνονται, ώστε το λυρικό τραγούδι να γίνεται αγαπητό είδος ακόμα και από τους μαθητές στα σχολεία και να μην εξακολουθεί να ταυτίζεται μονομερώς -και λανθασμένα ασφαλώς- με ευτραφή άτομα που πάλλονται υστερικά σε υψηλές συχνότητες…
Τα εχέγγυα του θεάτρου είναι η σοβαρότητα και ο αυστηρός επαγγελματισμός όλων όσων εμπλέκονται στην εκάστοτε παραγωγή, αλλά και η προσφορά ευκαιριών στους καλλιτέχνες ώστε να εξελιχθούν μέσα από τις συνεργασίες με έμπειρους και καταξιωμένους μαέστρους, σκηνοθέτες, συναδέλφους και να εξελίξουν κατά συνέπεια την τέχνη που αγαπούν.
Αν ήταν στο χέρι σου τι θ΄ άλλαζες σ΄ αυτό τον χώρο;
Δεν ξέρω αν θα άλλαζα κάτι, σίγουρα όμως θα δημιουργούσα όσο το δυνατόν περισσότερες προϋποθέσεις , ώστε να αγαπήσουν το λυρικό θέατρο τα παιδιά από πολύ μικρή ηλικία, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι θα απέρριπτα τα υπόλοιπα είδη μουσικής. Πώς να αγαπήσουν οι έφηβοι και αργότερα ενήλικες κάτι που δεν γνωρίζουν καθόλου, κάτι που ηχεί παράξενα στ’ αυτιά τους, κάτι που δεν είναι στη γλώσσα τους? Αναλογιζόμενη όλα αυτά, θα έβρισκα τρόπους να κάνω το είδος αυτό εύληπτο από τις πολύ μικρές ηλικίες, διδάσκοντας για παράδειγμα τους «μύθους», τις ιστορίες των οπερών σαν παραμύθια ή ακόμα και προσαρμόζοντας στις κλασικές μελωδίες στίχους ειδικά διασκευασμένους για παιδιά…
Σίγουρα το 2013 ήταν σταθμός στην καριέρα σου κάτω από την καθοδήγηση του Φωκά Ευαγγελινού ως ‘Νίκη’’στο Καλλιμάρμαρο, αλλά και στο Badminton όπου ερμήνευσες στην παράσταση «Μυθιστορίες γυναικών» 22 διαφορετικούς ρόλους…πρέπει πραγματικά να ήταν άθλος, έτσι δεν είναι;
Θα έλεγα ότι το 2013 ήταν μια πολύ καλή χρονιά που ακολούθησε την τεράστια επιτυχία του «Βαφτιστικού» στο Μέγαρο το 2012, ξεκίνησε με τη sold out παραγωγή της Λυρικής «Η Χαλιμά» και μου χάρισε δύο ακόμα ευτυχισμένες στιγμές, αυτή του «Καλλιμάρμαρου» όπου πρωταγωνίστησα ως πρωθιέρεια «Νικη» στην αναβίωση των πρώτων ολυμπιακών αγώνων της Αθήνας, παρουσία 40.000 παιδιών από όλη τη χώρα, αλλά και αυτή των εγκαινίων του Δημοτικού θεάτρου Πειραιά όπου πρωταγωνίστησα στις διήμερες εκδηλώσεις. Οι τελευταίες δύο εμφανίσεις μου, σε σκηνοθεσία Φωκά Ευαγγελινού, ήταν όντως η αρχή μιας μοναδικά υπέροχης συνεργασίας μαζί του αφού στη συνέχεια σκηνοθέτησε τις «Mυθ-ιστορίες γυναικών» που παρουσίασα στο Badminton loft Theatre. Το ότι υποδύθηκα 22 διαφορετικές γυναίκες ήταν για μένα μία πρόκληση υποκριτική και μουσική από την οποία γεύτηκα πολλούς γλυκούς καρπούς από τις εκδηλώσεις αγάπης του κόσμου και των κριτικών γενικότερα.
Γιατί στη εποχή μας δεν υπάρχουν ‘’ηγεμόνες’’ να στηρίζουν την Τέχνη σας;
Γιατί υπάρχει αυτή η αίσθηση; Οι τέχνες δεν χρειάζονται ηγεμόνες για να στηριχθούν, αλλά τη βαθιά αγάπη και συμμετοχή του κόσμου. Τότε αναγκαστικά και οι «ηγεμόνες» – αν αυτοί υπάρχουν- στηρίζουν.
Γιατί δεν είναι η κλασσική μουσική προσιτή στις μεγάλες μάζες; Γιατί αν θυμηθεί κανείς και πάει δυο αιώνες πίσω θα δει ότι η κλασσική μουσική ήταν το έρεισμα για τις λαϊκές μάζες ακόμα και εφαλτήριο για την επανάσταση.
Όλα έχουν να κάνουν με την παιδεία του κόσμου. Όσες συζητήσεις κι αν κάνουμε, εκεί θα καταλήξουμε. Μη γυρνάτε στο παρελθόν, άλλα τα ήθη, άλλα τα έθιμα, άλλη η χωροταξική διάρθρωση του κόσμου, άλλος ο βαθμός επικοινωνίας των λαών… Το θέμα είναι να κοιτάμε το παρόν και το μέλλον και να προσπαθούμε να βελτιώνουμε την παιδεία των λαών όχι για τίποτε άλλο αλλά για την πραγματική ευημερία τους, για έναν καλύτερο κόσμο…Ο κόσμος ζει σ’ ένα παραλήρημα άρα και η μουσική του και η τέχνη του μοιραία γίνεται ο καθρέφτης του… αν υπήρχε παιδεία, είμαι σίγουρη ότι οι άνθρωποι θα είχαν διαύγεια πνεύματος, θα αγαπούσαν τους εαυτούς τους και τους άλλους, θα αφιέρωναν χρόνο στο διπλανό τους, θα ήταν γαλήνιοι, θα ήξεραν πώς να επαναστατήσουν, πώς να διεκδικήσουν, θα είχαν επιλογές, θα έβρισκαν λύσεις στα αδιέξοδά τους…
Ποια είναι τα σχέδια σου για το μέλλον;
Για την ώρα, πέρα από τη συναυλία με το Μαυρίκιο Μαυρικίου στις 15 Ιουνίου, θα εμφανιστώ στις 16 Ιουνίου στην Πνύκα ερμηνεύοντας κλασικό ρεπερτόριο και Χατζιδάκι με τη συμφωνική ορχήστρα του Δήμου Αθηναίων και υπό τη διεύθυνση του μαέστρου Μιχάλη Οικονόμου. Η εμφάνιση αυτή γίνεται στα πλαίσια της τελετής έναρξης της «54ης διεθνούς συνόδου για νέους συμμετέχοντες» που διοργανώνεται από την Εθνική Ολυμπιακή Ακαδημία της Ελλάδος.
Στη συνέχεια θα εμφανιστώ στις 5 Ιουλίου στη ρωμαϊκή αγορά των Δελφών όπου θα παρουσιάσω τη μουσική παράσταση «Όπου σκιά και φως. Ο έρωτας στα χρόνια του μεσοπολέμου». Στη συγκεκριμένη παράσταση συμπράττω μαζί με τον τενόρο Δημήτρη Πακσόγλου, το Δημήτρη Μπουζάνη στο πιάνο και το Ντίνο Χατζηιορδάνου στο ακορντεόν. Πρόκειται για ένα μουσικό ταξίδι από την Ευρώπη του μεσοπολέμου στην Αμερική και πίσω στην Ελλάδα. Θα ακουστούν ελληνικά και ξενόγλωσσα τραγούδια της περιόδου 1920-1940 που αγαπήθηκαν παγκοσμίως και έγιναν διαχρονικά.
