170 θησαυροί από την Υστερη Αρχαιότητα μεταξύ των οποίων έργα τέχνης που δεν έχουν βγει ποτέ από τα ελληνικά σύνορα θα δείξουν τη “Μετάβαση στον Χριστιανισμό” στο Ωνάσειο της Νέας Υόρκης.
Μαρμάρινη κεφαλή της Αφροδίτης, έργο του 1ου αι., φέρει στο μέτωπο το σύμβολο του σταυρού. Μήπως οι χριστιανοί υιοθέτησαν την Αφροδίτη; Φυσικά και όχι. Την εποχή που δεν ήταν ακόμα διαμορφωμένη η τέχνη τους σε μαζική κλίμακα, οι χριστιανοί χάραζαν τα σύμβολά τους στα αγάλματα και σε έργα τέχνης της παλιάς θρησκείας, ακόμα κι αν επρόκειτο για την πιο “άτακτη” αρχαία θεά, υποδηλώνοντας τη νέα θρησκεία που ερχόταν δυναμική.
Το συγκεκριμένο αντικείμενο αποτελεί ένα από τα περίπου 170 εξαιρετικά έργα τέχνης που περιλαμβάνονται στην έκθεση “Μετάβαση στον Χριστιανισμό: Η Τέχνη στην Υστερη Αρχαιότητα, 3ος-7ος αιώνας μ.Χ.”. Η σύνθετη, πολύπλευρη ταραγμένη πραγματικότητα εν μέσω επαναπροσδιορισμών και ανακατατάξεων στην Ανατολική Μεσόγειο αποτελεί το θέμα της έκθεσης που θα εγκαινιαστεί στο Ωνάσειο Μορφωτικό Κέντρο, στο Μανχάταν, στις 6 Δεκεμβρίου, αποκαλύπτοντας μια περίοδο αξιοσημείωτης και μάλλον απρόσμενης δημιουργικότητας στον ελληνικό κόσμο της Υστερης Αρχαιότητας. Ανοιχτή για το κοινό θα είναι από την επομένη των εγκαινίων και έως τις 14 Μαΐου 2012, με ελεύθερη είσοδο. Τη διοργανώνουν από κοινού το Θυγατρικό Κοινωφελές Ιδρυμα Ωνάση (ΗΠΑ) και το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο.
“Περίεργη, σκοτεινή, αλλά και πολύ ενδιαφέρουσα χαρακτηρίζει την περίοδο” στην οποία αναφέρεται η έκθεση ο Αντώνης Παπαδημητρίου, πρόεδρος του Ιδρύματος Ωνάση, μια “περίοδος όπου άνθησαν οι αιρέσεις, οι δοξασίες”, κάποιες από τις οποίες “απορροφήθηκαν από το χριστιανικό πνεύμα, ενώ κάποιες άλλες ξέπεσαν”.
“Το θέμα της Μετάβασης προς τον Χριστιανισμό σχετίζεται άμεσα με τη σημερινή εποχή” υποστηρίζουν οι επιμελήτριες της έκθεσης, Ευγενία Χαλκιά και Αναστασία Λαζαρίδου. “Ξεκινώντας από το αξίωμα ότι τίποτα δεν γεννιέται από το τίποτα, ότι η ορμή των πραγμάτων εξακολουθεί να υπάρχει για κάποιο διάστημα ακόμη κι όταν αυτά έχουν παρέλθει, ότι για να δημιουργηθεί κάτι θα πρέπει να υπάρχει πρώτα η ανάγκη γι’ αυτό και ότι για να χαθεί κάτι θα πρέπει να έχει ξεπεραστεί, συμπεραίνουμε ότι τα πάντα, είτε είναι απτά είτε όχι, είναι προϊόντα συνεχών εξελίξεων, μεταλλαγών και ανακατατάξεων”. Τα αντικείμενα που βλέπουν το φως της δημοσιότητας προέρχονται από μουσεία της Ελλάδας, της Κύπρου και των Ηνωμένων Πολιτειών. Ξεχωρίζουν τρία από τα εννέα σπουδαία πινάκια του Δαβίδ που προέρχονται από τον περίφημο “θησαυρό” της Λάμπουσας στην Κύπρο. Ανάμεσα στα εκθέματα συμπεριλαμβάνονται σημαντικά έργα τέχνης που δεν έχουν ταξιδέψει ποτέ πέρα από τα ελληνικά σύνορα, καθώς και πρόσφατα ανασκαφικά ευρήματα και εκτίθενται για πρώτη φορά παγκοσμίως.
Τα μοναδικά αυτά εκθέματα, κατασκευασμένα από πολλά διαφορετικά υλικά, παρουσιάζουν έμμεσα ποικίλες πτυχές του δημόσιου και του ιδιωτικού βίου. Πρόκειται για ψηφιδωτά, εικόνες, γλυπτά, αρχιτεκτονικά μέλη, επιγραφές, νομίσματα, λειτουργικά σκεύη, κοσμήματα και αντικείμενα οικιακής χρήσης. Τα εκθέματα στο σύνολό τους αποκαλύπτουν το μέγεθος της δημιουργικότητας της Υστερης Αρχαιότητας, η οποία με τη σειρά της αποτυπώνει τη σταδιακή μετάβαση σε μια νέα κοινωνική, πολιτική και θρησκευτική πραγματικότητα.
Οι ενότητες
“Επικεντρωθήκαμε στην Ελλάδα, γιατί η Ελλάδα αφενός είναι ο κατεξοχήν χώρος που άνθησαν η Παιδεία και η φιλοσοφία, και αφετέρου για να προβληθούν αντικείμενα από τον ελληνικό χώρο που δεν είχαν παρουσιαστεί σε εκθέσεις του εξωτερικού, αλλά ούτε και στην Ελλάδα. Επικεντρωθήκαμε στην Ελλάδα, χωρίς να περιοριζόμαστε στην Ελλάδα” αναφέρει η Ε. Χαλκιά. Οκτώ θεματικές ενότητες καλύπτει η έκθεση, όπως εξήγησε η Α. Λαζαρίδου: “Το Τέλος της Αρχαιότητας;”, “Πολιτισμικές και Θρησκευτικές Αλληλεπιδράσεις”, “Η Ανάδυση του Χριστιανισμού: Από την Αναγνώριση στην Εξουσία”, “Αστική Πραγματικότητα”, “Καθημερινή Ζωή”, “Πρώιμη Χριστιανική Λατρεία”, “Θάνατος – Νέα Ζωή”, “Η Γένεση της Χριστιανικής Τέχνης”.
Η χριστιανική τέχνη δανείστηκε μορφές και τεχνικές από την αρχαία τέχνη. Στην έκθεση εξετάζεται το πώς συγκεκριμένοι εικαστικοί τρόποι της αρχαιότητας αφομοιώθηκαν από την τέχνη των χριστιανών. Μία από τις πλέον διαδεδομένες μορφές τέχνης του ειδωλολατρικού κόσμου, η προσωπογραφία, αντικαταστάθηκε σταδιακά από τη δισδιάστατη χριστιανική εικόνα, η οποία απέδιδε μεταξύ άλλων τον Χριστό, τους αποστόλους, τους μάρτυρες και τους αγίους.
ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ Δ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΟΥ
Η έκθεση θα συνοδεύεται από πλήρως εικονογραφημένο κατάλογο, ο οποίος θα εκδοθεί από το Θυγατρικό Ιδρυμα Ωνάση. Καθ’ όλη τη διάρκειά της, το Θυγατρικό Ιδρυμα Ωνάση θα προσφέρει στο κοινό δωρεάν ξεναγήσεις και διαλέξεις. Η έκθεση και ο κατάλογος είναι αφιερωμένα στη μνήμη του Δημητρίου Κωνστάντιου.
ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΚΑΡΑΛΗ
Πηγή: Έθνος
