μιλάει στη Λαμπριάνα Κυριακού
Η ερμηνεία του με συνεπήρε. Οι μορφασμοί στο πρόσωπο του, ήταν λες και έπαιζε μια δεύτερη παράσταση, μέσα στην παράσταση. Η κίνηση του σώματος του ήταν ο σκοπός του ρόλου του. Ερμήνευε, και όλο το νόημα του έργου ζωγραφιζόταν στις κόρες των ματιών του.
Έτσι θέλησα μετά το τέλος της παράστασης «Ο Πίθηκος του Κάφκα» του Κόλιν Τίβαν, να συναντήσω τον ηθοποιό Χάρη Αττώνη, που υποδυόταν τον Κόκκινο Πήτερ. Ένα φυλακισμένο πίθηκο που αποφασίζει να εξανθρωπιστεί για να μπορέσει να επιβιώσει στον κόσμο των ανθρώπων. Σύντομα γίνεται ένας διάσημος ερμηνευτής που κάθε βράδυ δίνει παραστάσεις και περιτριγυρίζεται από τον Τύπο και τους θαυμαστές του. Πέτυχε μόνος του την μεταμόρφωσή του, κατάφερε να γίνει άνθρωπος και τώρα στο απόγειο της καριέρας του, γυρίζει σπίτι κάθε βράδυ μόνος και εκεί τον περιμένει….η αλήθεια.
Έργο για πολύ ιδιαίτερο κοινό, τον ρώτησα, Τι είναι αυτό που σου κίνησε το ενδιαφέρον, ώστε να μεταφράσεις αλλά και να το ανεβάσεις «τον Πίθηκο του Κάφκα» στη σκηνή;
Πρακτικά, η πρόσκληση του Από Μηχανής Θεάτρου και του Άκι Βλουτή, προσωπικά, να συνεργαστούμε, μας έβαλε σε μια διαδικασία αναζήτησης, μου απάντησε, δεν ήταν όμως δύσκολο να καταλήξουμε στο συγκεκριμένο έργο μια και η πρόκληση ήταν μεγάλη σε κάθε επίπεδο. Ένα απολύτως σύγχρονο και σημαντικό κείμενο , βασισμένο σε ένα κλασικό διήγημα του Κάφκα που δεν είχε ξαναπαρουσιαστεί από Ελληνικό θίασο, φαινομενικά απλό μα με συγκεκριμένες απαιτήσεις για να παρουσιαστεί στη σκηνή και να είναι άξιο θέασης. Ο Άκις με ενθάρρυνε να κάνω και τη μετάφραση και κάπως έτσι άρχισε το ταξίδι.
Έτσι άρχισε η κουβέντα μας γύρω από το ρόλο του αλλά και το έργο.
Μίλησε μου για τα νοήματα που βγαίνουν από το «Πίθηκο του Κάφκα»;
Τα νοήματα είναι τόσο σύνθετα και διαφορετικά όσο και η ίδια η φύση του ανθρώπου. Η διαφορετικότητα, η ανάγκη για ελευθερία, η μοναξιά, η ίδια η ζωή, οι σχέσεις μας με τους άλλους, η ανθρωπότητα και τα εγκλήματά της, η σκληρότητα της επιβίωσης.
Δύσκολη η φύση μας, πόσο μάλλον όταν ένα ζώο, – όπως ο πίθηκος του Κάφκα – ξαφνικά αποκτά ανθρώπινη νοημοσύνη και συνειδητοποιεί ότι μέσα του εκτός από αίμα υπάρχει ένας εγκέφαλος – ένας μηχανισμός που αποκωδικοποιεί το κάθε τι… έρχεται αντιμέτωπος με την Ύπαρξη, το ανικανοποίητο. Έρχεται αντιμέτωπος με την ανθρώπινη πραγματικότητα.
Όπως λέει και ο ίδιος ο πίθηκος, δεν είχε την ικανότητα να υπολογίζει, να σκέφτεται. Μόνο να παρατηρεί. Η ανάγκη του να ελευθερωθεί, τον οδήγησε στην παρατήρηση κι η παρατήρηση στον εξανθρωπισμό του. Από εκείνη τη στιγμή σαφώς και βρέθηκε και ο ίδιος αντιμέτωπος με το ανθρώπινο δράμα, με το νόημα της ύπαρξης, με το διαρκή αυτοπροσδιορισμό του, με την αγωνία του για τη θέση του σε αυτόν τον κόσμο.
Εν τέλει, ποιο είναι το τίμημα της αλλαγής;
Ο εγκλωβισμός σε έναν άλλον, ξένο κόσμο, η καταδίκη σε μια αέναη μοναξιά, η ίδια η γνώση.
Η ελευθερία… τελικά που κατοικεί;
Μέσα μας και μόνο. Αλλά όσο εύκολο είναι να το πεις, τόσο δύσκολο να το βιώσεις και να το αποδεχτείς.
Μήπως όπως λες κάποια στιγμή στην παράσταση η ελευθερία είναι μια ψευδαίσθηση;
Για πολλούς ανθρώπους πάνω στον πλανήτη αυτήν τη στιγμή, η ανάγκη για ελευθερία σίγουρα είναι μια πραγματικότητα. Κι όσο την ονειρεύονται έμπρακτα τόσο οδηγούνται σε βαθύτερα αδιέξοδα. Κι άλλοι πάλι, που θεωρητικά ζούνε σε έναν ελεύθερο κόσμο, είναι τόσο ακρωτηριασμένοι ψυχικά και πνευματικά που ωθούνται διαρκώς στην απογοήτευση.
Δεν είναι και η ευτυχία ψευδαίσθηση; Το λέω γιατί η δυστυχία είναι ό,τι πιο μόνιμο και υπαρκτό υπάρχει όπως και ο θάνατος.
Κοιτάζοντας την ιστορία της ανθρωπότητας, οι μεγαλύτεροι σταθμοί είναι έργα μεγάλης δυστυχίας και συμφοράς, μεγάλης καταπίεσης και ανάγκης και όποια απόπειρα ευτυχίας οδήγησε στις μεγάλες επαναστάσεις, στους μεγάλους αγώνες, στα μεγάλα έργα τέχνης, στις σπουδαίες ιδέες. Ο κόσμος είναι ένα κράμα καλού και κακού, φωτός και σκοταδιού, ευτυχίας και δυστυχίας, ζωής και θανάτου. Το να επιζητάς το ένα χωρίς το άλλο αφορά τον κόσμο της φαντασίας και του ονείρου μα αυτό δε σημαίνει ότι δεν έχουμε δικαίωμα να διεκδικούμε την ευτυχία μας. Αν ζούσαμε σε έναν κόσμο όπου η αρετή ήταν η μόνη αρετή και η αιώνια ζωή δε θα οδηγούσε ποτέ στο θάνατο, μάλλον δε θα ήμασταν άνθρωποι ή μάλλον θα κατοικούσαμε στον Παράδεισο και σίγουρα κάποια στιγμή θα αναζητούσαμε τον πειρασμό…
Σε κάποια στιγμή λες «Δεν θα κατάφερνα τίποτα αν έμενα προσκολλημένος στις ρίζες μου». εξήγησε μου το.
Αν ο Πίθηκος αρνιόταν να αλλάξει, αν επέμενε να παραμείνει πίθηκος, πολύ απλά δε θα «ελευθερωνόταν» από το κλουβί του.
Η προσκόλληση σε οτιδήποτε δεν είναι ένα μεγάλο εμπόδιο στο να προχωρήσουμε μπροστά στο στόχο μας;
Σαφώς, χωρίς να σημαίνει ότι πάντα είναι εύκολο να αλλάξουμε και πολύ περισσότερο εφικτό. Συχνά, δε, αυτή η επιθυμία μας να πετύχουμε το στόχο μας μπορεί να μας οδηγήσει σε αντίθετα αποτελέσματα, να χάσουμε τον εαυτό μας. Στην περίπτωση του Πιθήκου όμως ήταν θέμα ζωής ή θανάτου.
Πώς ένα τραύμα μπορεί να καθορίσει όλη τη ζωή μας;
Εξαρτάται από τη φύση του τραύματος και τι το προκάλεσε. Και σε κάθε περίπτωση έχει να κάνει με το πόσο θα το αφήσουμε να την επηρεάσει ή πόσο θα μας βοηθήσει να γίνουμε δυνατότεροι και πιο αποφασισμένοι.
Υπάρχουν πολλές κατηγορίες ανθρώπων. Αυτοί που καταργούνται από τα τραύματά τους, αυτοί που ζούνε με αυτά, αυτοί που τα ξεπερνάνε κι αυτοί που τραυματίζουν και αυτοτραυματίζονται στη μνήμη των τραυμάτων τους.
Πρέπει να σε δυσκόλεψε πολύ αυτός ο ρόλος;
Κανένας ρόλος δεν είναι εύκολος και σίγουρα έχει να κάνει με τον τρόπο που τον προσεγγίζεις. Στη συγκεκριμένη περίπτωση η δυσκολία, η πολυπλοκότητά του μα ταυτόχρονα η ειλικρίνεια του με έκαναν να θέλω σαν τρελός να τον παλέψω. Με την καθοριστική και συγκινητική βοήθεια του Άκι Βλουτή μέρα με τη μέρα ανακάλυπτα αυτό το πλάσμα, με πολλή προσπάθεια και αυταπάρνηση μα και με μεγάλη θέληση.
Κάποια στιγμή επι σκηνής ήσουν τρομακτικός αλλά συνάμα και γλυκός.
Χαίρομαι για αυτό. Η φύση του ζώου είναι τέτοια. Η γλύκα του που σε κάνει να θέλεις να τα χαϊδέψεις, να παίξεις μαζί του σαν μωρό μα την ίδια στιγμή μπορεί να αγριέψει, να φωνάξει, να επιτεθεί.
Μετά τον πίθηκο του Κάφκα ετοιμάζεις κάτι άλλο;
Συμμετέχω στην παράσταση «Απ’ τα ψηλά στα χαμηλά – Ένας δολοφόνος στο Τόκυο» του Σύλλα Τζουμέρκα και της Γιούλας Μπούνταλη (Ριμέικ στην ταινία του Akira Kurosawa και σκηνική μεταφορά του βιβλίου του Ed McBain) που θα παιχτεί στη Στέγη 25 Δεκεμβρίου με 8 Ιανουαρίου.
Μένω στο τέλος της παράστασης. Με την προβολή του βίντεο. Τους δικτάτορες, τους πολέμους, όλο αυτό το κακό που έβαλε στην ανθρωπότητα φωτιά. Πως συνδέεται με την παράσταση;
Είναι κάτι που θα προτιμούσα νομίζω να το συνδέσει ο καθένας ξεχωριστά και να μην καθοδηγήσω τη σκέψη του. Είναι σαφές, πάντως, ότι το έργο μιλάει για την ανθρωπότητα, ο ίδιος ο Πίθηκος αναφέρεται για τη σχέση του μαζί της.
Για την ανθρωπότητα, υπάρχει μια μαγική συνταγή που μπορεί να την σώσει; Ή στην τελική, είναι πιο άγρια και από την ζούγκλα;
Ο καθένας αναζητά το δικό του προσωπικό παράδεισο. Κι αυτό ίσως συνολικά οδηγεί μοιραία στην κόλαση.
Θα μπορούσε να μιλάμε ώρες με το Χάρη Αττώνη… ήταν κουρασμένος από την ένταση της πρεμιέρας αλλά και ευχαριστημένος για το αποτέλεσμα.
Τα υπόλοιπα στη Σκηνή του Απο μηχανής Θεάτρου στην οδό Ακαδημου 13 στον Κεραμεικό.
Είμαι σίγουρη πως ο κάθε θεατής μέσα από την παράσταση, έχει να ανιχνεύσει και να μάθει πολλά άλλα από αυτά που αναλύσαμε σήμερα.
