Της Σμαράγδας ιχαλιτσιάνου
Μπορεί η τέχνη του ηθοποιού να μαραζώνει, αλλά αυτό που ζει τώρα ο Γρηγόρης Βαλτινός είναι η πιο ωραία στιγμή του επάνω στο σανίδι. Ο σημαντικότερος από τους ηθοποιούς της γενιάς του, παλεύει μέσα σε αυτή την κρίση που ζούμε όλοι μας με μία από τις σπουδαιότερες και πιο ενδιαφέρουσες παραστάσεις της σεζόν, όπως είναι «Ο φυλακισμένος της διπλανής πόρτας» του Νιλ Σάιμον, έργο τραγικά επίκαιρο με πολύ γέλιο, που λειτουργεί σαν ίαμα για τον θεατή.
Άνεργος από τον περασμένο Φεβρουάριο ,ενώ του χρωστάνε χιλιάδες ευρώ από δουλειές που δεν πρόκειται να λάβει, αντιστέκεται με σθένος και μιλάει σαν ελεύθερος Έλληνας, όταν άλλοι άνθρωποι του πολιτισμού κατηγορούνται ότι σιωπούν.
Όταν η τέχνη ξανοίγεται σε πελάγη, καταθέτει αλήθειες και ο Γρηγόρης Βαλτινός δεν φοβάται να πει αλήθειες που πονάνε, γιατί είναι κοινός τόπος: «Πρέπει να πονέσει ο άνθρωπος για να μάθει»!… είναι το μότο του καλλιτέχνη. Ενός ηθοποιού, που ακόμη και αν μείνει άνεργος στο μέλλον, είναι διατεθειμένος, όπως ο ίδιος ισχυρίζεται, ακόμη και να καθαρίζει θέατρα. Ενός καλλιτέχνη, που δεν καταβάλει τους φόρους γιατί τους θεωρεί άδικους, και αυτή τη στιγμή δεν μπορεί να ανταπεξέλθει οικονομικά. Ενός γενναίου που είναι έτοιμος να πάρει όπλο και να στρέψει την κάνη σε Γερμανούς αλλά και σε Έλληνες απολίτιστους, που μας έφεραν εδώ με τη νοοτροπία τους…
«Πείτε μου, πού υπάρχουν όπλα να πάω να τα πάρω και να βγω στους δρόμους. Πείτε μου προς τα πού να τα στρέψω και να μη μου δείξετε μόνο Γερμανούς, αλλά να μου υποδείξετε και Ελληνες…» δηλώνει χωρίς φόβο και πάθος στην «Avecnews».Κάθε αράδα από τις σκέψεις του Γρηγόρη Βαλτινού είναι ένας πηχυαίος τίτλος εφημερίδας, ενώ ο ίδιος σαν ερευνητής του γενετικού κώδικα με μεγάλη εμπειρία εντοπίζει και καυτηριάζει τα άσχημα της φυλής μας…
«Ξέρετε, γιατί ανεχόμαστε αυτούς τους κλέφτες στις εκάστοτε κυβερνήσεις; Γιατί πιστεύουμε ότι θα έρθει και η δικιά μας η σειρά να πάρουμε την κουτάλα. «Δεν πειράζει. Στις επόμενες εκλογές θα είναι ο δικός μου επάνω και είναι η σειρά μας να φάμε. Άρα ας τους ανεχτούμε τώρα αυτούς. Αστους να κλέβουν. Σε λίγο θα κλέψουμε κι εμείς. Αυτός είναι ο καρκίνος που κουβαλάμε σαν λαός. Αυτό είναι το γονίδιό μας».
Ο ίδιος, βέβαια, παραδέχεται ότι φέρει μερίδιο ευθύνης για την κατάντια μας. Σαν πατέρας τρέμει για το αύριο που μέλλεται να έχουν οι δυο του γιοι. Έρχεται η ώρα να μιλήσει και γίνεται πολύ σκληρός με τον εαυτό του…
«Με φοβίζει γιατί θα τους παραδώσω μία χώρα φτωχότερη. Τους φόρτωσα μια καμπούρα που εγώ ο ίδιος δημιούργησα με την ανοχή μου και με την ψήφο μου όλες αυτές τις 10ετίες. Έπρεπε να είμαι πιο προσεκτικός και δεν ήμουν. Έπρεπε να μαθαίνω από τα παθήματά μου και δεν μάθαινα. Έβλεπα τον κόσμο γύρω μου να μη διορθώνεται και δεν επαναστατούσα. Δεν έχω δει ποτέ να γίνεται μια διαδήλωση εναντίον του Έλληνα πολίτη, ο οποίος είναι υπεύθυνος για πάρα πολλά πράγματα. Μάθαμε και τα ρίχνουμε όλα στους πολιτικούς. Πολιτικοί δεν υπάρχουν χωρίς εμάς. Για όλα είναι υπεύθυνο ένα σύστημα το οποίο είναι ανθρωποφαγικό. Λέμε ότι νίκησε ο καπιταλισμός. Ξέρετε, γιατί νίκησε; Γιατί είχε την πολύ απλή ιδέα να δέσει επάνω στο σώμα μας ένα καρότο και εμείς τρέχουμε σαν τα άλογα να το φάμε. Το καρότο όμως, τρέχει μαζί μας και πάντα προηγείται. Αυτό είναι το πολύ απλό πράγμα που κάνει ο καπιταλισμός. Δίνει σε όλους την ελπίδα, δίνει σε όλους το όνειρο. Για να το φτάσεις δουλεύεις . Τη δουλειά σου την καρπώνεται κάποιος άλλος. Γιγαντώνεται , συσσωρεύει πλούτο και τον ανακυκλώνει. Κάποια στιγμή όμως, έφθασε στα όριά του όλο αυτό, όπως έφτασε στα όριά της και η εκμετάλλευση, όπως έφθασε στα όριά της και η φτώχια.»
Η ύφεση βαθαίνει και ο καταξιωμένος πρωταγωνιστής και σκηνοθέτης παίρνει το μεγάλο ρίσκο να υπεκμισθώσει το θέατρο «Ιλίσια» για να ζωντανέψει το όνειρο …
«Η επιλογή του να ασχοληθεί κανείς επαγγελματικά με το θέατρο , έτσι κι αλλιώς είναι ένα ρίσκο . «Vivere pericolozamente” που λέγανε και οι φίλοι μας οι Λατίνοι. Mαθαίνεις να ζεις επικίνδυνα. Έπειτα τα πράγματα δεν έρχονται όπως τα θέλεις. Δεν μπορούσα να περιμένω να τελειώσει η κρίση ή να έχω χρήματα στην τσέπη μου . Έτσι, λοιπόν, δανείστηκα από δω κι από κει για να καλύψω τα πρώτα έξοδα της στέγης. Ευτυχώς, βρήκα το Δημήτρη και το Θοδωρή Μαροσούλη να αναλάβουν την παραγωγή της παράστασης και ξεκίνησα.»
Λένε, ότι σε εποχές κρίσης το θέατρο και οι τέχνες ανθούν . Αυτή την άποψη όμως, δεν την ασπάζεται ο Γρηγόρης Βαλτινός.
«Όχι, αυτό δεν είναι πάντα κανόνας. Κακά τα ψέματα.
Πάντως, είναι τιμητικό και για μας τους καλλιτέχνες και για το κοινό ,που παρά τις δυσκολίες που περνάει, πηγαίνει στο θέατρο. Σίγουρα απώλειες θα υπάρχουν. Δεν θα είναι όπως σε κάποιες άλλες εποχές. Όμως, πιστεύω, ότι σε οποιεσδήποτε συνθήκες , αν έχεις έργο και καλή παράσταση θα πας καλά.»
Ο Γρηγόρης Βαλτινός μιλάει με ενθουσιασμό πρωτοεμφανιζόμενου για την παράστασή του. «Ο φυλακισμένος της διπλανής πόρτας» του Νιλ Σάιμον ανέβηκε μετά από πολύωρες πρόβες πολλών μηνών.
«Δούλεψα πάρα πολύ για αυτή την παράσταση και ευτυχώς πέτυχε. Ενώ οι συνθήκες είναι εξαιρετικά δύσκολες αυτή την εποχή, όλα ήταν τόσο αρμονικά και εύκολα , που έβγαλαν αυτό το αποτέλεσμα. Η προετοιμασία άρχισε από τον Απρίλιο και ανέβηκε τον Οκτώβριο. Πάρα πολλοί πιστεύουν, ότι αυτό συμβαίνει μόνο σε μεγάλα έργα ρεπερτορίου ή σε συγκεκριμένους θιάσους. Πιστεύω, ότι το κάθε το στο θέατρο πρέπει να βασανίζεται. Πρέπει να είναι προϊόν σκληρής δουλειάς. Έτσι, το βλέπει ο κόσμος και το εκτιμάει. Όλα τα πρόχειρα πράγματα φαίνονται επάνω στη σκηνή».
Όσο για το έργο είναι εξαιρετικά επίκαιρο σε σχέση με τα όσα βιώνουμε ως έθνος αυτή την περίοδο…
« Σαν να ήρθε ο Νιλ Σάιμον στην Ελλάδα να κάθισε πέντε-έξι μήνες και να έγραψε αυτό το έργο. Έχει όμως, και άλλες αρετές το έργο. Έχει να κάνει με τη διαχείριση του θυμού μας και πως τελικά όλο αυτό θα έχει ένα θετικό αποτέλεσμα και πως θα αποβεί υπέρ μας και όχι εναντίον μας. Πως θα μας βελτιώσει σαν ανθρώπους, σαν προσωπικότητες , πως Θα οξύνει την κρίνει μας, πως θα μας κάνει ικανούς να αξιολογούμε πιο σωστά τα πράγματα και να τα εκτιμούμε όπως πρέπει. Αν ήταν ένα απλό έργο και εκμεταλλευότανε μόνο την επικαιρότητα της εποχής δεν θα ήταν τόσο επιτυχημένη η παράσταση και δεν θα άρεσε τόσο πολύ στον κόσμο. Θα φαινότανε πάρα πολύ η πρόθεση του να καπηλευτείς αυτό που συμβαίνει γύρω σου. Όλα αυτά βέβαια μέσα από το γέλιο.
Μέσα από το γέλιο περνάνε πολύ δύσκολα πράγματα, που όταν τα λες με το χέρι υψωμένο και το ύφος του καθηγητή αντιμετωπίζεις την άρνηση, ενώ το γέλιο και το χιούμορ είναι φάρμακα , γιατί μας οπλίζουν για τις δυσκολίες της ζωής. Όταν μαθαίνει κανείς να ζει με χιούμορ έχει ένα τεράστιο όπλο στα χέρια του εναντίον του κακού με τη γενική του έννοια.»
Μια από τις πιο ευτυχισμένες στιγμές ενός ηθοποιού με μια αξιοζήλευτη καριέρα , που τιμούν οι θεατρόφιλοι και οι άνθρωποι της τέχνης….
« Αυτή η παράσταση είναι σαν κηροζίνη καίγεται μόλις ανακατωθεί με το οξυγόνο. Αρπάζει αμέσως φωτιά. Είναι το πιο καθαρό και το πιο επιθετικό έργο που έχω ανεβάσει μέχρι τώρα στη ζωή μου. Με την πρώτη ατάκα νιώθω το ρόλο να ταυτίζεται μαζί μου.»
Και φυσικά ο ρόλος είναι ταυτισμένος με το διπλανό μας , που ξαφνικά χάνει τη δουλειά και έχει να αντιμετωπίσει ένα κυκεώνα προβλημάτων…
«Είναι ένας καθημερινός άνθρωπος που δουλεύει σε μια μεγάλη εταιρεία, απολύεται και αλλάζουν οι ισορροπίες στη ζωή του . Κλείνεται στο σπίτι, παθαίνει κατάθλιψη και βγαίνει η γυναίκα του στη δουλειά. Αλλάζει ο ρόλος του. Η γυναίκα γίνεται άντρας και μετά από αυτή την ανατροπή έρχεται και η ζήλια η προσωπική, γιατί αισθάνεται πια, ότι κλεισμένος μες στο σπίτι και λείποντας τόσες ώρες η γυναίκα του είναι πολύ εύκολη η μοιχεία . Υποψιάζεται, ότι τον απατάει και η γυναίκα του. Έρχεται και η υπόλοιπη οικογένεια, τα αδέλφια του για να τον βοηθήσουνε και μπαίνει στην εξευτελιστική θέση του να ζητήσει χρήματα από τα αδέλφια του για να μπορέσει να σωθεί η χώρα γύρω καταρρέει. Όλο αυτό όμως, τον αφυπνίζει και καταλαβαίνει, ότι αν ο ίδιος δεν ονειρευτεί ξανά , αν ο ίδιος δεν σταθεί απέναντι στα τανκς αυτά δεν θα σταματήσουν και δυναμώνει και προσπαθεί να βγει από την κόλαση.»
Στην προσωπική του ζωή ο πρωταγωνιστής δεν αντιμετωπίζει τέτοιου είδους προβλήματα. Παντρεμένος εδώ και χρόνια με την εκλεκτή συνάδελφο Εύα Μπίθα έχουν χτίσει μια σχέση, που δεν κινδυνεύει από τίποτα και πάνω από όλα αποτελεί πρότυπο έμπνευσης για τα παιδιά τους .
«Κτίστηκε με απόλυτο σεβασμό του ενός προς τον άλλο, με ουσιαστική φροντίδα και καθημερινή δουλειά, με αγάπη, τρυφερότητα και αλληλοβοήθεια. Πρέπει να δουλεύουμε καθημερινά για όλα και πάνω από όλα για τις σχέσεις μας. Πρέπει να σεβόμαστε τους πάντες και αυτούς που αγαπάμε και αυτούς με τους οποίους είμαστε ερωτευμένοι και την οικογένειά μας και τους φίλους μας και τους αγνώστους και πάνω από όλα τους αδύναμους. Όποιος δεν σέβεται έναν πιο αδύναμο από αυτόν είναι κακός άνθρωπος».
Εκείνος, κάνει λόγο για ανθρωποφαγία σε μια κοινωνία , που αντί να πρωταγωνιστεί η αλληλεγγύη αυτά τα πέτρινα χρόνια η ανθρωποφαγία γιγαντώνεται.
«Ναι, γιατί το σύστημα στρέφει τον έναν εναντίον του άλλου. Είναι προστατευμένο το σύστημα από μόνο του. Έχει τα στρατιωτάκια του κι είμαστε εμείς αυτά.»
Ο Γρηγόρης Βαλτινός έχει πληροφορηθεί , ότι πολλοί συνάδελφοί του πεινάνε στην κυριολεξία, αλλά κι εκείνος από την πλευρά του πέρασε πολύ δύσκολα τελευταία…
«Σαφώς και το γνωρίζω. Εγώ έχω να πληρωθώ από τον περασμένο Φεβρουάριο από τη δουλειά μου και μου χρωστάνε πολλά. Η προηγούμενη παράστασή μου κατέβηκε το Φεβρουάριο , δεν υπάρχει ραδιόφωνο, δεν υπάρχει διαφήμιση, δεν υπάρχει τίποτα και δεν με ρώτησε κανένας πώς περνάω από το Φεβρουάριο.»
Δεν ντρέπεται να ομολογήσει, , ότι περνάει δύσκολα κι ότι έχει προβεί σε πολλές περικοπές στον οικογενειακό προϋπολογισμό …
« Σαφώς. Έχουν κοπεί πράγματα. Έχουνε κοπεί ασφάλειες ζωής, έχουν κοπεί περιττά έξοδα. Αλλά δεν κινείται έτσι το εμπόριο. Δεν αγοράζουμε ρούχα και τη βγάζουμε με τα περσινά και τα προπέρσινα . Αλλά αυτό δεν το λέω με καμάρι. Αν δεν αγοράσω εγώ ρούχα φέτος αυτός που τα πουλάει δεν θα έρθει στο θέατρο.»
Δεν είναι βέβαια καθόλου αισιόδοξος, ότι αυτές οι δοκιμασίες που περνάμε σας λαός θα συμβάλουν στο να καλυτερέψουμε ως άνθρωποι και να ανεβούμε λίγο ψηλότερα όπως θα ήθελε και ο ποιητής…
« Δυστυχώς, ο Έλληνας περιμένει να περάσει αυτό για να ξαναγυρίσει στα ίδια. Αν περάσει γρήγορα δεν θα μάθουμε τίποτα. Αν κρατήσει αρκετά και πονέσει , τότε θα μάθουμε. Μόνο μέσα από τον πόνο μαθαίνει ο άνθρωπος. Το ξέρουμε αυτό και μέσα από το ωραιότερο έργο της ανθρωπότητας, τον «Οιδίποδα Τύραννο» .
Τραγικό ρόλο που έχει ερμηνεύσει με εξαιρετική επιτυχία. Από τα Hilight της διαδρομής του.
« Πρέπει να πονέσει λοιπόν, ο άνθρωπος για να μάθει. Το λέω με πόνο καρδιάς, γιατί μαζί με όλους πονώ κι εγώ. Μαζί με όλους κι εμείς . Εγώ δεν έχω βρει στη ζωή μου τίποτα έτοιμο. Ό, τι έχω το απέκτησα με δουλειά, τίποτα άλλο. Δεν μιλάω αφ΄υψηλού ποτέ. Είμαι μέσα στο πεζοδρόμιο, στη λάσπη και στο χώμα, γιατί η τέχνη μου είναι ανθρωποκεντρική . Εκεί, είναι ο άνθρωπος μέσα στο χώμα και στο νερό. Αν φύγω εγώ από εκεί δεν θα μπορέσω να εξασκήσω την τέχνη μου.»
Είναι δυνατός, δεν διστάζει να τα βάλει με το σύστημα , αλλά κάπου στο βάθος τον κατατρέχουν οι φόβοι του, που δεν είναι και λίγοι…
« Με φοβίζει η έλλειψη πειθαρχίας, η ανομία, ο ωχαδελφισμός. Με φοβίζει ο Έλληνας που είναι εξαιρετικά απολίτιστος. Με φοβίζει ο άνθρωπος που πετάει τα σκουπίδια τους το δρόμο, γιατί πιστεύω ότι όποιος πετάει τα σκουπίδια του στο δρόμο και βρωμίζει το περιβάλλον δεν σέβεται και τον συνάνθρωπό του. Είμαι πεπεισμένος για αυτό. Ό, τι σκουπίδι έχει στη ζωή του, ό, τι βρωμιά έχει κάνει, ότι ατασθαλία έχει κάνει τη φορτώνει και την εναποθέτει στους άλλους με την ίδια ευκολία που ανοίγει το παράθυρο του αυτοκινήτου και πετάει το πακέτο από τα τσιγάρα. Είναι ο ίδιος άνθρωπος.»
Ο Τσάρλι Τσάπλιν έλεγε, ότι το χειρότερο για τον άνθρωπο είναι η πείνα. Αν φθάσουμε εκεί ο Γρηγόρης Βαλτινός μπορεί να κάνει οτιδήποτε για να ζήσει την οικογένειά του.
«Ναι, θα μπορούσα. Μπορεί να αισθανόμουν δυστυχής, αλλά θα το έκανα. Θα επέλεγα να καθαρίζω σκάλες στα θέατρα. Πάλι γύρω από το θέατρο θα ήμουνα.»
Έχει όμως, έτοιμη λύση, για το πώς θα βγούμε από το αδιέξοδο. Τη λύση ενός σκεπτόμενου ανθρώπου …
« Όταν δείξουμε στους ανθρώπους που κυβερνούνε, ότι το σύστημα έπαθε καρκίνο κόλλησε και δεν προχωράει.»
Η ανεργία στον κλάδο του φουντώνει, αλλά κι ο ίδιος βίωσε τι σημαίνει του να είσαι άνεργος…
«Είχα να εργαστώ από τον περασμένο Φεβρουάριο και να πληρωθώ από τότε. Υπάρχουν άνθρωποι που μου χρωστάνε και 10 και 20 και 30 χιλιάδες ευρώ και δεν θα μου τα δώσουνε . Δεν δουλεύω στην τηλεόραση, δουλεύω στο θέατρο και τα έσοδα της φετινής χρονιάς θα πάνε στην εξόφληση των πρώτων δαπανών. Πρέπει να εξοφλήσω αυτά που έχω ξοδέψει μέχρι τώρα . Μιλάμε για μεγάλο ποσόν.»
Οι δυσχέρειες ουκ ολίγες, αλλά εκείνος πορεύεται με όπλο το χιούμορ. Το χιούμορ που τον κρατάει ζωντανό, και λαμπερό …
«Αυτό προσπαθώ να πω πάντα και μέσα από το θέατρο και μέσα από τις ερμηνείες μου. Εάν το χιούμορ στα δύσκολα, τότε είναι χαβαλές και σιχαίνομαι το χαβαλέ.»
Δεν νιώθει όμως καθόλου καλά, όταν υποβαθμίζεται η Ελλάδα στα πρωτοσέλιδα του Ξένου Τύπου. Εκεί, δεν τον βοηθά καθόλου το χιούμορ.
«Μου έρχεται στο νου ένας τίτλος του Μανόλη Ρασούλη και του Νίκου Παπάζογλου «Η εκδίκηση της γυφτιάς». Ξαφνικά μάθανε, ότι πουλιόμαστε, πλακώσανε κι οι γύφτοι.»
Αναφέρεσαι στη νέα Γερμανική κατοχή ,που λένε ότι έρχεται, και μέσα του ξυπνάει η ρήση του Ουίνστον Τσώρτσιλ «Οι ήρωες μάχονται σαν Έλληνες»
«Ναι ξανά-μάνα Γερμανική κατοχή. Εγώ δεν αισθάνομαι ότι σιωπώ, γιατί με το να κατέβω στο Σύνταγμα όπως κατέβηκα πέρυσι θα με δούνε 1000 άτομα, το να δώσω μια συνέντευξη και να μιλάω θα με διαβάσει ένα εκατομμύριο κόσμος. Ένα είναι αυτό. Δεύτερο είμαι έτοιμος να δεχθώ οποιαδήποτε πρόταση και να την εκτελέσω. Πείτε μου που υπάρχουν όπλα να πάω να τα πάρω και να βγω στους δρόμους. Πείτε μου προς τα που να τα στρέψω και να μην μου δείξετε μόνο Γερμανούς, θέλω να μου δείξετε και Έλληνες. Τώρα , ως προ το τι θα γίνει. Θα γίνουν και καλά και κακά πράγματα . Θα καταλάβουμε πόσο πειθαρχημένοι πρέπει να είμαστε, θα καταλάβουμε πόσο πρέπει να σεβόμαστε τους νόμους , να δούμε τι σημαίνει ένα κράτος με νόμους, πράγματα τα οποία δεν τα ξέρουμε. Κι αφού δεν τα ξέρουμε πρέπει να περάσουμε αυτή τη δοκιμασία. Ήρθε η ώρα να πουληθούμε. Είναι μια άλλη μορφή πολέμου η οποία και αυτή μας βρήκε απροετοίμαστους, δεν την ξέρουμε και έχουμε κατακτηθεί. Ξέραμε μόνο το συμβατικό πόλεμο. Όπως είδατε τα πράγματα έχουνε προχωρήσει.»
Παρότι θιασάρχης ανήκει στις τάξεις του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών και πάντα πειθαρχεί στις αποφάσεις του κλάδου του, όπως τώρα που αποφάσισε να μην καταβάλει τους έκτακτους φόρους.
– «Δεν τους έχω καταβάλει, γιατί δεν έχω τα χρήματα και πήγα στην εφορεία και τους είπα: «Δεν έχω να σας τα δώσω και αν κάποια στιγμή βρείτε να περισσεύουν κάποια χρήματα από το εισόδημά μου και μπορείτε να τα πάρετε». Παρά την αντίρρηση κάποιων ,έτσι κι αλλιώς πιστεύω ότι όλα αυτά τα μέτρα είναι άδικα. Πιστεύω, ότι προσπαθούνε να βγάλουνε το ξύγκι από τη μύγα και βέβαια πάντα η μύγα είμαστε εμείς και η μυγοσκοτώστρα είναι το μεγάλο κεφάλαιο.»
