Αν μπορούσα με μια λέξη να περιγράψω τη νέα παραγωγή του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού δια χειρός Μιμής Ντενίση, θα έλεγα απλά «Συγκλονιστική». Αλλά μια τέτοια μεγάλη παραγωγή, όπως το «Κι από Σμύρνη…Σαλονίκη» δεν μπορεί να τη χαρακτηρίσει μια λέξη. Όλα αρχίζουν από εκεί που τελείωσαν το 2017, στο «Θέατρον» του Ελληνικού Κόσμου. Τρία χρόνια επιτυχίας γνώρισε η παράσταση «Σμύρνη μου αγαπημένη». Έφτασε μέχρι και την Κύπρο η ιστορία της Φιλιώς Μπαλτατζη. Οποιασδήποτε Φιλιώς που κατάφερε να επιβιώσει από τη Μικρασιάτικη Καταστροφή, ν΄ αρχίσει μια καινούργια ζωή στη Ελλάδα και να ζήσει τις ταραγμένες μέρες του μεσοπολέμου και του Β Παγκοσμίου Πολέμου. Τώρα, η συνέχεια της ιστορίας που η Μιμή Ντενίση ολοκλήρωσε μετά από πολλές έρευνες.
Έργο με πολύ καλή πλοκή. Οργανωμένη. Η Κυρία Ντενίση, έχει αποδώσει τα γεγονότα και τη δράση με λεπτομέρεια, ώστε να έχουμε ένα άριστο καλλιτεχνικό και συγκινησιακό αποτέλεσμα. Επικεντρώθηκε στους χαρακτήρες της, δίνοντας στον καθένα, ένα κομμάτι από την πολιτισμική ταυτότητα της Ελλάδας. Μικρασιάτες – Πόντιοι – Μακεδόνες, όλοι εν κατακλείδι Έλληνες. Παράσταση με κινηματογραφικό χαρακτήρα. Υποδέχεται στη σκηνή τους αφανείς ήρωες της εποχής του Μεσοπολέμου. Πρότυπα που εμπνέουν τον δυναμισμό, την αγωνιστικότητα και την αγάπη, αλλά και παραδείγματα προς αποφυγή, όπως ο εθνικισμός, η διχόνοια, η εχθρότητα και ο ρατσισμός. Δεν είναι μονοδιάστατη η ιστορική αφήγηση των γεγονότων, δεν αποκρύπτει τα λάθη που έγιναν, αλλά σίγουρα δεν εισβάλλει και στα «οικογενειακά μυστικά» του κράτους. Ωστόσο το “Κι από Σμύρνη.. Σαλονίκη” είναι μια παράσταση που περιέχει το απαραίτητο διδακτικό και ηθικό βάθος όπως ένα πανεπιστημιακό εγχειρίδιο.
Ο τόπος και ο χρόνος, αλλά και η ατμόσφαιρα της εποχής, απεικονίζονται με ακρίβεια μέσα από τα σκηνικά του Μανόλη Παντελιδάκη, τα κουστούμια της Ηλένιας Δουλαδίρη και τις μουσικές επιλογές του Ανδρέα Κατσιγιάννη.
Οι Ερμηνείες:
Τους πρωταγωνιστικούς ρόλους αποδίδουν ηθοποιοί δοκιμασμένοι, πιστοί στην Τέχνη του Θεάτρου. Μιμή Ντενίση Αλέξανδρος Αντωνόπουλος, Γιώργος Αρμένης, Όλγα Πολίτου. Η κυρία Ντενιση, σε αυτήν την παράσταση έχει μια πιο προσωπική σχέση με την ηρωίδα που υποδύεται, είναι πιο βαθιά μέσα της και αυτό φαίνεται στο ερμηνευτικό της ύφος. Καίρια και μεστή. Επιβλητική η ερμηνευτική παρουσία των Αρμένη – Αντωνόπουλου, οι οποίοι διαθέτουν το μέγεθος που απαιτεί ο χαρακτήρας που υποδύονται. Η Όλγα Πολίτου δίνει μια καθηλωτική ερμηνεία καθ΄ολη τη διάρκεια του έργου, κυρίως στην σκηνή που αναγνωρίζει την κόρη της που ερμηνεύει Αντιγόνη Ψυχράμη. Μιλάμε για την πιο συγκλονιστική σκηνή του έργου, που δίνει στην νεαρή ηθοποιό μια ερμηνεία που την πάει ένα βήμα παραπέρα, στην θεατρική της πορεία.
Η Νικολέτα Βλαβιανού, εκπληρώνει πλήρως το ρόλο της Ποντίας, το ίδιο και η Δήμητρα Μιχαηλίδου στο ρόλο της Κουμουνίστριας.
Στις αξιοσημείωτες ερμηνείες της παράστασης οφείλουμε να συμπεριλάβουμε αυτές των ηθοποιών: Νίκης Παλληκαράκη, Μιχάλη Μητρούση και Κωνσταντίνας Μιχαήλ.
Αλλά και η πιο νέα γενιά, δυναμική και αυτή, ερμηνεύει τους ρόλους της με την ίδια αποτελεσματικότητα. Κατερίνα Γερονικολού, Γιάννης Τσιμιτσέλης, Μαρία Εγγλεζάκη, Λευτέρης Ελευθερίου, Δημήτρης Μακαλιάς, Δήμητρα Σιγάλα, Αναστασία Σκοπελίτη.
Μπορεί να τους είδαμε σε ρόλους μικρής εμβέλειας, ωστόσο στην επιτυχία αυτής της παράστασης έχουν συμβάλει και οι ηθοποιοί: Κατερίνα Αντωνιάδου, Χρήστος Βελιάνο, Νικόλας Γκιούλης, Μαρίλια Μητρούση, Αιμίλιος Μωσαίδης, Ηλίας Νομικός, Έφη Σταυροπούλου, Ζαχαρένια Φραγκιαδάκη.
Λίγα λόγια για την υπόθεση:
Από τις Αριστοκρατικές γειτονιές της Σμύρνης, η οικογένεια Μπαλτατζή κατοικεί στις φτωχικές γειτονιές της Θεσσαλονίκης, λαβωμένη, αλλά αποφασισμένη να φτιάξει μια καινούργια ζωή. Προσπαθούν όλα τα εναπομείναντα μέλη της, να ριζώσουν μέσα σε μια κοινωνικά διαταραγμένη Θεσσαλονίκη. Βλέπουμε την απήχηση των σοσιαλιστικών ιδεών στην τοπική κοινωνία, αλλά και την δημιουργία της Εθνικιστικής «Τρίαν Έψιλλον», η οποία καίει τα εβραϊκά εμπορικά κέντρα και τις Εβραϊκές συνοικίες. Την Επάνοδο του Βενιζέλου και το Θάνατο. Την Επιβολή της Δικτατορίας Μεταξά, αλλά και το προσχηματικό ΌΧΙ στην φασιστική Ιταλία..
Εν κατακλείδι:
Έτσι όπως έκλεισε η αυλαια για ένα πράγμα ήμουν σίγουρη: είτε Χριστιανός, είτε μουσουλμάνος, είτε Εβραίος γεννήθηκες, η μοίρα σου είναι ίδια… Η Ανατολή είναι καζάνι που θα βράζει πάντα… και όπως λέει και ο ποιητής:
«Φίλοι του άλλου πολέμου,
’ αυτή την έρημη συννεφιασμένη ακρογιαλιά
σας συλλογίζομαι καθώς γυρίζει η μέρα —
Εκείνοι που έπεσαν πολεμώντας κι εκείνοι που έπεσαν χρόνια μετά τη μάχη·
εκείνοι που είδαν την αυγή μέσ’ απ’ την πάχνη του θανάτου
ή, μες στην άγρια μοναξιά κάτω από τ’ άστρα,
νιώσανε πάνω τους μαβιά μεγάλα τα μάτια της ολόκληρης καταστροφής·
κι ακόμη εκείνοι που προσεύχουνταν όταν το φλογισμένο ατσάλι πριόνιζε τα καράβια: «Κύριε, βόηθα να θυμόμαστε πώς έγινε τούτο το φονικό·την αρπαγή το δόλο την ιδιοτέλεια, το στέγνωμα της αγάπης· Κύριε, βόηθα να τα ξεριζώσουμε…».
Γιώργος Σεφέρης
