της Νίνας Ναχμία
Πριν λίγες μέρες είχε έρθει στην Αθήνα ο Νταβίντ Γκρόσμαν για να παρουσιάσει το νέο του βιβλίο « Στο Τέλος της Γης» άρτια μεταφρασμένο από τα εβραϊκά από την Λουΐζα Μιζάν. Η γραφή του
βιβλίου, ένα από τα σημαντικότερα αντιπολεμικά έργα της εποχής μας, που αρχίζει με τον πόλεμο των Έξι ημερών και φτάνει ως τις μέρες μας, συνέπεσε με την μεγαλύτερη οικογενειακή τραγωδία του Νταβίντ, την απώλεια του γιου του Ούρι που σκοτώθηκε σε ενέδρα της Χεζμπολάχ . Ένας ξαφνικός κεραυνός, που ήρθε να χτυπήσει, την ήρεμη ζωή της οικογένειας Γκρόσμαν και κυριολεκτικά να την διαλύσει. Το κάθε μέλος της οικογένειας έπρεπε να βρει μόνο του την σανίδα σωτηρίας του να σωθεί στο πέλαγος της απελπισίας που το καταπόντιζε από το κενό της απώλειας του Ούρι. Για τον Νταβίντ η σανίδα σωτηρίας του ήταν η γραφίδα του. Αρπάχτηκε από αυτή να μετριάσει τον φρυχτό πόνο που του σπάραζε την καρδιά από αυτή την ξαφνική απουσία Ρίχτηκε με πάθος στο μυθιστόρημα που λίγο πριν από τον θάνατο του γιου του είχε αρχίσει και που για όποιον το διαβάσει θα του μείνει αξέχαστο. Ο λόγος του, άμεσος, μεστός, ανθρώπινος η μάλλον πανανθρώπινος, ειρηνοποιός , με την ζέστα της ψυχής του ανθρώπου που παρ όλα τα πλήγματα δεν γίνεται εχθρός με τη ζωή, κακός με τους συνανθρώπους του, αλλά τους ενοποιεί, με βαθειά ριζωμένη την αλληλεγγύη και την κατανόηση.
Ο Γκρόσμαν είναι ένας από τους μεγαλύτερους συγγραφείς, όχι μόνο του Ισραήλ αλλά και παγκοσμίως. Το αξιοζήλευτο που τον χαρακτηρίζει είναι τα μεγάλα νοήματα σε μικρές περιεκτικές φράσεις, όπως και η απλότητα της γλώσσας που τον κάνει προσιτό όχι μόνο από ανθρώπους υψηλής αλλά και μέτριας ή χαμηλής μόρφωσης.
Είχα συγκλονιστεί από τον επικήδειο λόγο που ο ίδιος διάβασε στην κηδεία του γιου του, τον κράτησα και σας τον μεταφέρω:
Αγαπημένε μου ΟΥΡΙ,
Εδώ και τρεις μέρες κάθε μου σκέψη αρχίζει με ένα «δεν».
Δεν θα έρθει, δεν θα μιλήσουμε, δεν θα γελάσουμε.
Δεν υπάρχει πια αυτό το αγόρι με το ειρωνικό βλέμμα και την εκπληκτική αίσθηση του χιούμορ.
Δεν υπάρχει πια ο νεαρός άντρας που είχε σοφία πολύ βαθύτερη από τα χρόνια του, ζεστό χαμόγελο, υγιή όρεξη.
Δεν υπάρχει πια αυτός ο σπάνιος συνδυασμός αποφασιστικότητας και ευαισθησίας.
Ούρι, αγαπημένε μου, όλη σου τη σύντομη ζωή διδαχτήκαμε από σένα. Από τη δύναμή σου και την αποφασιστικότητα σου να συνεχίζεις τον δρόμο σου ακόμη και όταν δεν είχες πιθανότητες επιτυχίας. Παρακολουθήσαμε έκπληκτοι τον αγώνα σου να γίνεις δεκτός στην εκπαίδευση για αρχηγός πληρώματος άρματος μάχης. Ήξερες ότι μπορούσες να γίνεις ένας καλός αρχηγός πληρώματος και δεν ήσουν διατεθειμένος να προσφέρεις λιγότερα από όσα μπορούσες.
Αυτή τη στιγμή δεν θα πω τίποτα για τον πόλεμο στον οποίο σκοτώθηκες. Εμείς, η οικογένεια μας, τον έχουμε ήδη χάσει. Το Ισραήλ τώρα θα εξετάσει την συνείδηση του, εμείς θα γιατρευτούμε από τον πόνο μας περιτριγυρισμένοι από τους καλούς μας φίλους, από την τεράστια αγάπη τόσων ανθρώπων, από τους οποίους οι περισσότεροι μας είναι άγνωστοι και τους ευχαριστώ για την υποστήριξη τους.
Θα ήθελα να γνωρίζαμε πώς να δείχνουμε ο ένας στον άλλον αυτή την αγάπη και αυτή την αλληλεγγύη και σε άλλες στιγμές. Αυτός είναι ίσως ο πιο ιδιαίτερος εθνικός μας πόρος. Θα ήθελα να μπορούσαμε να είμαστε πιο ευαίσθητοι απέναντι στα προβλήματα των άλλων. Να μπορούσαμε να σωθούμε την τελευταία ώρα, την τελευταία στιγμή, διότι μας περιμένουν πολύ σκληροί καιροί
Αγαπητοί φίλοι, τη νύχτα του Σαββάτου προς την Κυριακή, στις 2.40, μας χτύπησαν την πόρτα. Πήγα να ανοίξω σκεπτόμενος «ιδού, η ζωή τελείωσε»
Η ζωή μας όμως δεν τελείωσε. Απλώς υπεστήκαμε, ένα πολύ σκληρό πλήγμα. Θα βρούμε την δύναμη μέσα μας για να το αντέξουμε. Και θα βρούμε τη δύναμη και από τον Ούρι. Είχε μια δύναμη που θα μας βαστάξει για πολλά χρόνια. Το φως που ανέδιδε – ζωής σφρίγους, αθωότητας και αγάπης- ήταν τόσο έντονο που θα συνεχίζει να φωτίζει ακόμη και αφού έσβησε το άστρο που το εξέπεμπε.
Αγαπημένε μας, είχαμε το μεγάλο προνόμιο να ζήσουμε μαζί σου. Ευχαριστούμε για κάθε στιγμή που παρέμεινες μαζί μας.
Μπαμπάς, μαμά, Γιονατάν και Ρούτι
