«Απίθανος τύπος, απίθανη ενέργεια. Εκατόν τεσσάρων χρόνων κι ερχόταν κάθε πρωί στο γύρισμα ύστερα από… κολύμπι! ηλικία 104 ετών Μανοέλ Ντε Ολιβέιρα…
Οσο για την ίδια τη δουλειά, το φοβερό είναι πως μας άφησε τελείως ελεύθερους. Για να διαλέξω αυτούς τους ηθοποιούς θα πει πως πιστεύω σ’ αυτούς απόλυτα, μου είπε. Μου άρεσε πολύ και η διαδικασία του γυρίσματος. Είκοσι πέντε μέρες λίγο έξω από το Παρίσι, σ’ ένα σπίτι φτωχικό, που φωτίζεται μόνο με κεριά. Σταθερά πλάνα, σαν να ήμασταν σε θεατρικό. Μου φάνηκε πολύ αληθινό», είχε πει πριν από περίπου δύο χρόνια σε συνέντευξή της στο «Εθνος» η Ιταλίδα σταρ Κλαούντια Καρντινάλε για τον Πορτογάλο σκηνοθέτη Μανοέλ Ντε Ολιβέιρα περιγράφοντας τη συνεργασία τους στο δράμα εποχής «Ο Γκέμπο και η σκιά». Η ταινία έμελλε να είναι και η τελευταία του γηραιότερου εν ενεργεία κινηματογραφιστή στον κόσμο που έφυγε χθες από τη ζωή στην πόλη που γεννήθηκε, το Πόρτο.
Παραγωγικός
Πολλά χρόνια ενεργός στον κινηματογραφικό χώρο, με την πρώτη του ταινία να χρονολογείται από την εποχή του βωβού σινεμά, ο Ολιβέιρα υπήρξε ένα φαινόμενο ανθεκτικότητας και δημιουργικής διαύγειας. Ασυναγώνιστα παραγωγικός συμμετείχε σχεδόν κάθε χρόνο στα μεγάλα κινηματογραφικά φεστιβάλ εντυπωσιάζοντας με τη φυσική του παρουσία, ενώ τα μεγάλα βραβεία που δεν πήρε κατά τη διάρκεια της καριέρας του τα συνέλεξε υπό μορφή τιμητικών βραβεύσεων όπως ο Χρυσός Φοίνικας που του απονεμήθηκε από το Φεστιβάλ των Κανών το 2008 για το σύνολο της προσφοράς του στην έβδομη τέχνη.
Σκηνοθέτης των αριθμητικών ρεκόρ, άξιος για μια θέση στο βιβλίο των ρεκόρ Γκίνες, κληρονόμησε το κινηματογραφικό μικρόβιο από τον παθιασμένο με το σινεμά βιομήχανο πατέρα του. Στα 20 του, το 1918, έπαιξε στο βωβό φιλμ «Το θαύμα της Φατίμα», το 1931, γύρισε το πρώτο του βωβό ντοκιμαντέρ για τον ποταμό Ντούρο της γενέτειράς του και αφού γύρισε αρκετά ντοκιμαντέρ, κατέθεσε το 1942 την πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία με τίτλο «Ανίκι-Μπόμπο», με θέμα τη ζώη των παιδιών μιας λαϊκής γειτονιάς στο Πόρτο. Ο ίδιος προτίμησε να ασχοληθεί με τη μυθοπλασία από τα μέσα της δεκαετίας του ’70 και έπειτα.
Στην Ελλάδα, ο Ολιβέιρα έγινε γνωστός στα μέσα της δεκαετίας του ’90 με την ταινία «Η κοιλάδα του Αβραάμ», η οποία, παρά την τρίωρη διάρκειά της και με πρωταγωνίστρια την Πορτογαλίδα αγαπημένη του ηθοποιό Λεονόρ Σιλβέιρα, σημείωσε εμπορική επιτυχία. Εκτοτε οι περισσότερες ταινίες του έχουν διανεμηθεί στις ελληνικές αίθουσες με σημείο αναφοράς το έξοχο δράμα «Γυρίζω σπίτι» (2001) με τους Μισέλ Πικολί, Κατρίν Ντενέβ και Τζον Μάλκοβιτς, ηθοποιοί που έπαιξαν σε αρκετά φιλμ του όπως το «Μοναστήρι του πάθους» (Ντενέβ-Μάλκοβιτς), το «Party» (ο Πικολί με τη «δική μας» Ειρήνη Παπά), τα «Λόγια μιας ταινίας» (Μάλκοβιτς, Ντενέβ και Ειρήνη Παπά) στο πλαίσιο συνεργασιών του με μεγάλους αστέρες (συμπεριλαμβανομένου μεταξύ άλλων του Μαρτσέλο Μαστρογιάνι στο «Ταξίδι στην άκρη του κόσμου»).
Στα τέλη του 2014 ο Ολιβέιρα γιόρτασε τα τελευταία του γενέθλια παρουσιάζοντας στο πορτογαλικό κοινό τη μικρού μήκους ταινία του «Ο γέρος του Ρεστέλο» που είχε γυρίσει λίγους μήνες νωρίτερα.
ΑΝΤΑ ΔΑΛΙΑΚΑ
adaliaka@pegasus.gr
