Λίγο πριν την πρεμιέρα της παράστασης «Ιωάννης Γραβριήλ Μπόρκμαν» που θα κάνει στις 12 Δεκεμβρίου στο Studio Μαυρομιχάλη, το aVecnews.gr φιλοξενεί τον ηθοποιό Γιώργο Κροντήρη για να μας μιλήσει για την παράσταση, αλλά και το ρόλο του που καλείται για 2η χρονιά να ενσαρκώσει.
Κύριε Κροντήρη, 2η χρονιά για τον Ιωάννη Γαβριήλ Μπόρκμαν. Πείτε μας για το ρόλο σας, και δώστε μας να καταλάβουμε το χαρακτήρα αυτού του ήρωα.
Ο Μπόρκμαν είναι τραπεζίτης. Αυτό τα λέει όλα. Πρόκειται για το τέλος του 19ου αιώνα. Εποχή της βιομηχανικής επανάστασης. Ακμή του τραπεζικού συστήματος και του καπιταλισμού και επομένως δημιουργία μεγιστάνων. Ο χαρακτήρας του ειναι απόλυτος. Έχει ενα και μοναδικό στόχο. Να γίνει ο άρχων του κόσμου συγκεντρώνοντας όλον τον πλούτο τον οποίο θα χρησιμοποιήσει για την ευημερία, όπως την εννοεί ο ίδιος βέβαια, των ανθρώπων. Συνεπώς κάθε εμπόδιο πρέπει να βγει από τον δρόμο του. Ακόμα κι αν πρόκειται για την ίδια την ευτυχία του.
Ας απευθυνθούμε στους αναγνώστες που δεν γνωρίζουν την ιστορία και το στίγμα αυτού του Ιψενικού έργου και ας τους δώσουμε να καταλάβουν αυτό που θα δουν.
Ολα συμβαίνουν μέσα σ΄ένα χειμωνιάτικο απόγευμα στο αρχοντικό του τραπεζίτη. Εχουν περάσει δεκαέξι χρόνια απο τότε που ο πανίσχυρος Μπόρκμαν προσπαθώντας να χρηματοδοτήσει τις επιχειρήσεις που θα τον εκαναν απόλυτο κυρίαρχο του πλούτου και της εξουσίας, καταχράστηκε τα χρήματα των καταθετών. Καταδόθηκε απο τον στενότερο φίλο και συνεργάτη του, δικάστηκε και καταδικάστηκε ενω επιπλέον έχασε ολη την περιουσία του και παραδόθηκε στον εξευτελισμό. Τα τελευταία οκτώ χρόνια, μετα την αποφυλάκισή του ζει απομονωμένος απ´ ολους στον πάνω όροφο του σπιτιού. Η απροσδόκητη εμφάνιση της δίδυμης αδελφής της συζύγου του, που υπήρξε και η πρώτη και μοναδική αγαπημένη του, η συνάντηση με την σύζυγο και τον γιο του καθώς και η συμβολή του μόνου εναπομείναντος φίλου του και της κόρης του αλλά και η καταλυτική παρέμβαση μιας πλούσιας μοντέρνας κυρίας θα απογυμνώσουν τον Μπόρκμαν από κάθε ψευδαίσθηση, ελπίδα αλλά και δεσμό, θα φέρουν την συνειδητοποίηση, το ξύπνημα και την φυγή πρός τα μπρός. Πρός το αγνωστο.
Τα κοινωνικά θέματα που θίγει ο Ίψεν στο έργο, αγγίζουν ακόμα και την σύγχρονη κοινωνία. Η κατάχρηση της εξουσίας και το πάθος του κέρδους είναι μια ανθρώπινη φιλοδοξία που δεν θα παύσει ποτέ. Τα δεινά που περνάει η Ελλάδα αυτή τη στιγμή, είναι αποτέλεσμα και αυτών των δυο χαρακτηριστικών. Είναι η απληστία; Είναι η ασυνειδησία; Γιατί όραμα δεν είναι…
Σαφώς και ειναι απληστία και ασυνειδησία ,υπο την εννοια οτι δεν μπορούσε να συνειδητοποιήσει τι έκανε. Υπήρχε όμως ένα ιδιότυπο όραμα. Εως λίγο πριν το τέλος ο Μπόρκμαν πιστεύει ακράδαντα πως εχει δίκιο. Πιστεύει πως κανείς ποτέ δεν τον κατάλαβε. Θεωρεί πως ειχε το δικαίωμα να κάνει ο,τι εκανε επειδή ηταν αυτός,ο Ιωάννης Γαβριήλ Μπόρκμαν. Αυτό και μόνον τον εθετε υπεράνω των νόμων διότι μόνον αυτός κατανοούσε τους τρόπους και γνώριζε τα σχέδια που θα εφερναν στην ανθρωπότητα την πρόοδο. Επιμένει μάλιστα πως αργά η γρήγορα θα του ζητήσουν συγγνώμη και θα τον εκλιπαρούν να επιστρέψει. Ειναι το «μωραίνει Κύριος….»; Ειναι η τρέλα του μεγαλείου; Ειναι η αλαζονεία της εξουσίας; Ίσως ολα αυτά μαζί συν ενα ιεραποστολικό θα λεγα πάθος, μια ταύτιση με κάποια άγνωστη θεότητα που ειναι ικανή να δημιουργήσει και να προσφέρει ευτυχία στους κοινούς θνητούς. Χωρίς να ειναι ακριβώς παράφρων ο Μπόρκμαν προσδίδει μια ιερότητα στο πρόσωπό του που υπερβαίνει το κοινό μέτρο. Πρέπει να κατανοήσουμε πως δεν πρόκειται για εναν ακόμα κοινό απατεώνα αλλιώς το έργο δεν εχει καμιά σημασία.
Δεν είναι σκληρό να μην έχεις επίγνωση της καταστροφής που έρχεται; Η φυλάκιση μετά από τέτοια παραπτώματα είναι λύση;
Φυσικά και ειναι σκληρό να μην εχεις επίγνωση, γι αυτό και το γκρέμισμα ειναι πιο οδυνηρό. Στις μέρες μας νομίζω ολοι πλέον γνωρίζουμε τον ρόλο των τραπεζών. «Τι ειναι η ληστεία μιας τράπεζας μπροστά στην δημιουργία μιας τράπεζας» είχε πει ο Μπρέχτ. Οντως, οπως λέει ο Μπόρκμαν,αν δεν τον κατέδιδε ο φίλος του δεν θα συνέβαινε τίποτε. Κανεις δεν θάπαιρνε χαμπάρι και ολοι θα τον δόξαζαν. Πράγμα που συμβαίνει τώρα παντού. Ανάμεσα στην αποθέωση και στο φτύσιμο η απόσταση ειναι ελάχιστη. Σημασία εχει να μην σε πιάσουν στα πράσα. Οπως λέει ο λαός «ξέρεις να κλέψεις; Ναι. Ξέρεις να κρυφτείς; Οχι. Τότε μην κλέβεις». Οσο για την φυλάκιση δεν πιστεύω πως αποτελεί λύση για οποιοδήποτε παραπτωμα. Ο νομοθέτης θά έπρεπε να σκεφτεί εναλλακτικούς τρόπους τιμωρίας.
Ο ήρωας μας μπορεί να αποφυλακίστηκε αλλά συνέχισε τους στόχους του. Είναι αμετανόητος. Έχουμε ανάγκη από μέτρα και σταθμά;
Ο Μπόρκμαν πρέπει να φτάσει στον πάτο ώστε να αναδυθεί. Σχεδόν ως το τέλος παραμένει πράγματι αμετανόητος. Τότε μόνον, μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα συμβαίνουν όλα όσα χρειάζονται ωστε να «αστράψει φως και να γνωρίσει τον εαυτό του». Οι αρχαίοι Ελληνες ειχαν πεί «μέτρον αριστον» αλλα και «πάντων χρημάτων μέτρον ανθρωπος». Αυτό το δεύτερο ακριβώς επικαλείται ο Μπόρκμαν θέλοντας να αποδείξει πως αλλο νόημα αποδίδει καθένας σε μια πράξη. Ειναι απαραίτητο ομως ενα κοινό μέτρο για όλους γιατί η υπέρβασή του γεννά την Υβρη με ολα τα παρεπόμενα που εμείς οι ‘Ελληνες γνωρίζουμε,η θά πρεπε να γνωρίζουμε,παλαιόθεν. Πράγμα που δεν μας εμποδίζει από το να επαναλαμβανόμαστε αμετανόητοι.
Γιατί πρέπει να έρθει κάποιος να δει την παράσταση;
Γιατί θα «ψυχαγωγηθεί». Με την ουσιαστική σημασία της λέξης. Θα προσφέρει στην ψυχή του πολλαπλή αγωγή. Θα δει σύγχρονες καταστάσεις με άλλο μάτι. Και ίσως κατανοήσει τις αιτίες και αντιληφθεί τις μακρινές ρίζες πολλών σημερινών αποτελεσμάτων. Θα δεί μια κλασική μεγάλη τραγωδία. Την τραγωδία του Ανθρώπου ανεξαρτήτως εποχής. Και μπορεί φεύγοντας να μεταφέρει εντός του την κάθαρση.
Τι αγαπήσατε από τον ήρωα που υποδύεστε και τι μισήσατε;
Μίσησα την σκληρότητα και τυφλότητά του οταν απέρριψε την αγάπη προς χάρην μιας «σημαντικότερης» αιτίας και αγάπησα την συντριβή του όταν στο τέλος πια συνειδητά εγκαταλείπει τα πάντα και «γυμνός και τετραχηλισμένος» οδεύει προς την λύτρωση.
Πληροφορίες για την παράσταση:
«Ιωάννης Γαβριήλ Μπόρκμαν» του Ίψεν στο Studio Μαυρομιχάλη
