H ποίηση της εξέγερσης
Του Θανάση Κάππου
Η επτάχρονη φασιστική δικτατορία κατά ένα μάλλον τρόπο και μάλλον όχι παράξενα και με βάση τις συνθήκες της τότε εποχής τόνωσε το αίσθημα για γνήσια αντιφασιστική – αντιστασιακή λογοτεχνία, ως ένα ακόμη όπλο εναντίον των χουντικών δυναστών.
Ένα κάλεσμα που μεταδίδονταν πειστικά και απαιτητικά σε πολλές περιπτώσεις από τους λογοτέχνες και τους διανοούμενους της πόλης μέχρι τον τελευταίο λογοτέχνη και διανοούμενο της υπαίθρου. Ένα χρέος που ο καθένας με το δικό του προσωπικό τρόπο όφειλε να μετουσιώσει σε πραγματικότητα χρησιμοποιώντας την τέχνη του λόγου και της γραφής για να δώσει κουράγιο στην απέραντη οδύνη και τον στεναγμό του λαού μας κατά τη διάρκεια της χούντας.
Η εξέγερση του Πολυτεχνείου του 1973 μάλλον δε βρήκε την κατάλληλη εκείνη υποδοχή, ώστε να μπορέσει να μετουσιωθεί σε αυτό που λέμε επώνυμη δημιουργική λογοτεχνία.
Το ξαφνικό της όλης υπόθεσης, η αυτοθυσία των ηρώων, ο άδολος ρομαντισμός των “παιδιών”μας, μάλλον ξάφνιασε τους λαϊκούς πνευματικούς δημιουργούς. Μέσα στην γενικότερη απαισιοδοξία της εποχής και τον γενικότερο πνευματικό μαρασμό που ταπείνωνε κάθε είδος προσωπικής αξιοπρέπειας.
Η δικτατορία δεν έδινε έναυσμα και έμπνευση στη μεγαλύτερη μερίδα των λαϊκών δημιουργών της εποχής, “αναγκάζοντας” τους να απέχουν από κάθε δημιουργική δραστηριότητα. Δίνοντας όμως, σε εκείνους που το “άντεχαν” και μπορούσαν εκείνο το δημιουργικό έναυσμα για προχωρήσουν σε μαχητικές εμπνεύσεις που ήταν κοντά στους λαϊκούς αγώνες της εποχής. Κώστας Βάρναλης, Βασίλης Ρώτας, Ηλίας Σιμόπουλος, Νικηφόρος Βρεττάκος, Σοφία Παπαδάκη, Λίλυ Ιακωβίδη, ύμνησαν ο καθένας με τον δικό του τρόπο το 1973 και την πιο ηρωική στιγμή του.
Σήμερα έχοντας περάσει περισσότερα από σαράντα χρόνια κρίνεται πιο αναγκαίο και επιβεβλημένο από ποτέ να θυμηθούμε έναν από τους ήρωες εκείνων των μεγάλων στιγμών που μίλησε και για τους ήρωες εκείνων των ημερών:
“Θέλουν να προσευχηθούν με την ίδια δύναμη που θέλουν να βλαστημήσουν. Θέλουν να τιμωρήσουν με την ίδια δύναμη που θέλουν να συγχωρήσουν. Θέλουν να νικήσουν αφού δεν μπορούν να νικηθούν”(Αλέκος Παναγούλης).
Ηλίας Σιμόπουλος “Επιτύμβιο Μνημείο Μεγαλόπρεπο μαρμάρινο Τεχνίτη μη σκαλίσεις για τους νεκρούς μας.Τέτοια πρέπουν στους ταπεινούς και τους ανάξιους. Για τους αντρείους η λάμψη φτάνει της αντρείας τους.
Πάρε μια πέτρα μονάχα λευκή κατάλευκη και χάραξε λιτά χωρίς στολίδια! Εδώ κοιμούνται τόσοι μαχητές της λευτεριάς. Και δίπλα τ΄ όνομα τους. Τίποτ΄ άλλο. Και οι διαβάτες που μπροστά τους θα περνούν θα κοντοστέκονται. Και πιο μεγάλη θ’ αγρικάνε τη φωνή που από τον τάφο εκδίκηση θα κράζει. Γιατί θα ξέρουν τι θα λέν΄ τα λόγια αυτά! Σ΄ αυτό το μέρος σκοτώθηκαν τόσοι μαχητές της λευτεριάς Και οι λεύτεροι λαοί που θα περνούν κατόπι μας και πλούσια θα ΄χουν τα αγαθά της γης και όλα τα δώρα διαβάζοντας θα σταματούν με προσοχή και κλείνοντας με ευλάβεια αγνή το γόνα θε να τιμούν τους ένδοξους νεκρούς τους. Γιατί κι αυτοί θα ξέρουν τι θα λέει η επιγραφή! Σ αυτό το μέρος σκοτώθηκαν τόσοι μαχητές της λευτεριάς κι εγώ τεχνίτη ποιητής μικρός το να σωπάσω πιο καλό το βρίσκω Μπροστά σ΄αυτούς. Τα τρανά τα έργα μόνα τους μιλούν Κάμε κι εσύ το χρέος σου ΤΕΧΝΙΤΗ !”
Νικηφόρος Βρεττάκος Μικρός Τύμβος (17 Νοέμβρη 1973)
“Ξεκινώντας δίχως τουφέκι σπαθί μονάχα με τον ήλιο στο μέτωπο λάμπετε τόσο ψηλά! Που η ποίηση θα μείνει χρεώστης σας Υπήρξατε ήρωες και ποιητές μαζί. Είστε το ποίημα Απλώνοντας το χέρι μου δεν φτάνει ως εκεί που ωραία λουλούδια σε υψηλό λειμώνα τις μορφές σας λιτανεύει ο ήλιος της αρετής. Ω παιδιά μου! Μπροστά σ΄ αυτό το ποίημα μετράει μόνο η σιωπή”
*Ο Θανάσης Κάππος είναι συγγραφέας και ποιητής
