“Εγώ ο Μπέρτολτ Μπρεχτ”
Φεβρουάριος 1898 – Αύγουστος 1956
Της Δέσποινας Μακρινού
“Εγώ ο Μπέρτολτ Μπρέχτ είμαι απτά μαύρα δάση” της αμφισβήτησης, της δικαιοσύνης, της περιπλάνησης, της επαγρύπνησης , της διεκδίκησης, της ελπίδας…
Εγώ ο Μπέρτολτ Μπρέχτ!
Γεννήθηκε τον Φεβρουάριο του 1898 στο Αουγκσμπουργκ της Βαυαρίας. Μεγάλωσε «σαν πλουσιόπαιδο . Οι γονείς μου κολάρο μου φόρεσαν, με έμαθαν υπηρέτες να έχω και μου διδάξανε την τέχνη να δίνω διαταγές. Όταν μεγάλωσα όμως, κι ολόγυρά μου κοίταξα, δεν μου άρεσαν της τάξης μου οι άνθρωποι, ούτε να διατάζω και να μ’ υπηρετούν. Τότε, την τάξη μου απαρνήθηκα και για συντρόφους πήρα τους ταπεινούς ανθρώπους.»
Πορεύτηκε σε όλη του τη ζωή στο πλευρό των αδικημένων, των ταπεινών, των καταπιεσμένων “Ο εργάτης, ο χωριάτης, ο διανοούµενος στον Μπρεχτ είναι ανθρώπινα πλάσµατα µε σάρκα και οστά, που πορεύονται τον δύσκολο δρόµο τους δυσπιστώντας, αµφιβάλλοντας και αποκρυσταλλώνουν την τελική τους στάση, διατηρώντας άγρυπνη τη νηφαλιότητά τους” είχε δηλώσει ο θεωρητικός του θεάτρου Αλεξης Σολομός.
Πορεύτηκε σε όλη του τη ζωή εναντίον αυτών “που αρπάνε το φαί απ’ το τραπέζι. Κηρύχνουν τη λιτότητα. Ζητάνε θυσίες”.
Σπούδασε ιατρική και φιλοσοφία στο πανεπιστήμιο του Μονάχου για να επιλέξει ευτυχώς τελικά, την δραματουργία και την ποίηση.
Με την άνοδο του Ναζισμού αυτοεξορίστηκε πρώτα στη Δανία, την Φινλανδία και αργότερα στις Ηνωμένες Πολιτείες. Στις Ηνωμένες Πολιτείες την εποχή του Μακαρθισμού έζησε αφόρητες διώξεις.
Όπου κι αν πήγαινε, όπως αναφέρει σε επιστολή του ο ίδιος, άκουγε πάντα την ίδια φράση: «Συλλαβίστε παρακαλώ το όνοµά σας». Η απάντηση ήταν πάντα το ίδιο σαρκαστική , «Αυτό το όνοµα ανήκε κάποτε σε έναν από τους µεγάλους». Και κυριολεκτούσε γιατι στα 35 χρόνια του, ήταν ήδη αναγνωρισμένος στην Ευρωπαική ήπειρο ως διανοητής, ποιητής, θεατρικός συγγραφέας και σκηνοθέτης.
Με το τέλος του Β Παγκοσμίου Πολέμου επέστρεψε και εγκαταστάθηκε στην Ανατολική Γερμανία, όπου μαζί με την γυναίκα του ίδρυσαν, το θέατρο Μπερλίνερ Ανσάμπλ, αναπόσπαστο τμήμα της σοσιαλιστικής, πολιτιστικής ζωής.
Το έργο του Μπρέχτ στο σύνολό του απεικόνιζε την μαρξιστική ιδεολογία του, καθώς τα θέματα είχαν βαθειές κοινωνικοπολιτικές αναφορές πάντα στο πλευρό των ανθρώπινων αξιών, των ταλαιπωρημένων ανθρώπων.
Τα σημαντικότερα έργα του ήταν “Η όπερα της πεντάρας”,”Η άνοδος και η πτώση της πόλης Μαχαγκόννυ”,”Ο κύκλος με την κιμωλία”.”Μάνα κουράγιο”,”Ο καλός άνθρωπος του Σετσουάν” …
Πάντα και σε όλα τα έργα του καυτηρίαζε την κοινωνική αδικία, τον πόλεμο, την φτώχεια, τον απαράδεκτο πολιτικό και ταξικό ρατσισμό, την ασυδοσία και αναλγησία της αστικής τάξης.
Προφητικά ήταν τα λόγια του για την ανοχή και την αποστασιοποίηση απο την πολιτική και πολιτιστική κατάσταση στην οποία ωθούνται οι πολίτες μιάς χώρας.
“Ο χειρότερος αγράμματος είναι ο πολιτικός αγράμματος. Δεν ακούει, δεν μιλάει ούτε συμμετέχει στα πολιτικά δρώμενα. Δεν ξέρει το κόστος της ζωής, την τιμή του φασολιού των παπουτσιών και των φαρμάκων, όλα εξαρτώνται από πολιτικές αποφάσεις. Είναι τόσο ανόητος, που είναι περήφανος και φουσκώνει το στήθος του λέγοντας ότι μισεί την πολιτική. Δεν ξέρει ότι από την πολιτική του άγνοια γεννιέται η πόρνη, το εγκαταλελειμμένο παιδί και οι χειρότεροι κλέφτες όλων, ο κακός πολιτικός”.
Το ίδιο καυστικός ήταν και ως προς τους φορείς του Πολιτισμού και της Τέχνης επισημαίνοντας ότι “η τέχνη μπορεί να παραδώσει τον άνθρωπο στις συγχύσεις, τις αυταπάτες και τα θαύματα . Μπορεί να μεγαλώσει την αμάθεια, ωστόσο μπορεί να μεγαλώσει και τη γνώση”.
Γι αυτό μην ” Λές πολύν καιρό έλπιζες. Δε μπορείς άλλο πια να ελπίζεις.
Έλπιζες τι;Πως ο αγώνας θαν’ εύκολος;Δεν είν’ έτσι. Η θέση μας είναι χειρότερη απ’ όσο νόμιζες…Είναι τέτοια που αν δεν καταφέρουμε το αδύνατο δεν έχουμε ελπίδα.
Αν δεν κάνουμε αυτό που κανείς δε μπορεί να μας ζητήσει θα χαθούμε. Οι εχθροί μας περιμένουν να κουραστούμε. Όταν ο αγώνας είναι στην πιο σκληρή καμπή του. Οι αγωνιστές έχουν την πιο μεγάλη κούραση.
Οι κουρασμένοι χάνουν τη μάχη”.
Μπέρτολτ Μπρέχτ
