«ΟΙ ΕΣΑΤΖΗΔΕΣ»
Ο Μηχανισμός, η Ιδεολογία, η Προέλευση, το Ψυχογράφημα
Το συγκλονιστικό βιβλίο της Μαρίας Δαράκη – Mallet
(Πειραιάς 1939- Παρίσι 2012), Εκδόσεις Κέδρος 1976
Γράφει η Τιτίκα- Μαρία Σαράτση
Πριν αρχίσω να γράφω για το συνταρακτικό βιβλίο της Μαρίας Δαράκη θέλω να ευχαριστήσω τους συναγωνιστές μου, Μάκη Μπαλαούρα, Διονύση Μαυρογένη και Ντόρα Γροσομανίδου, που μου επεσήμαναν την ύπαρξη του βιβλίου – εξαντλημένου πλέον σε έντυπη μορφή – και μου έδωσαν πρόσβαση σε αυτό, ώστε να μπορέσω να το διαβάσω, όπως και τον επίσης συναγωνιστή Γιώργο Παπακωνσταντίνου που με βοήθησε στις πηγές και τις πληροφορίες για την συγγραφέα του.
Η ημερομηνία που δημοσιεύεται αυτό το άρθρο δεν είναι τυχαία.
Ξημερώματα της 8ης Μαΐου 1973, μια νύχτα «Του Αγίου Βαρθολομαίου» καταφέρεται ένα σοβαρότατο χτύπημα στο φοιτητικό αντιδικτατορικό κίνημα από την ΕΣΑ. Οι φοιτητές που συλλαμβάνονται και καταγράφονται στο έγγραφο της ΕΣΑ είναι οι παρακάτω: Μιχάλης Σαμπατακάκης (που είχε συλληφθεί την ίδια μέρα, 8 Μαΐου, και την προηγούμενη χρονιά μαζί με τους Π. Κανελλάκη, Ν. Λιοναράκη και την Α. Φωτεινού και οδηγήθηκαν τότε στις φυλακές Κορυδαλλού), Ι. Καρυστιάνη, Δ. Μαυρογένης, Χρ. Λάζος, Γ. Παριανός, Στ. Τζουμάκας, Γ. Βερνίκος, Δ. Κωσταράκος, Ι. Κοροβέσης, Γ. Παρασκευόπουλος, Ν. Μπίστης,, Γ. Φιλιππάκης, Αν. Παπασταυρίδης, Θ. Γροσομανίδου, Στ. και Μ. Τσαφαράκης, Γ. Αγιοστρατίτης, Β. Τσεκούρας, Ι. Μαντζουράνης, Σ. Δημακόπουλος, Δ. Σερεμέτης, Β. Χρυσομάλλης, ο Στ. Στρατιδάκης, και η βιοτέχνης Αγγέλα Τσατάλα, οι μόνοι που δεν ήταν φοιτητές ( βλ ανάρτηση του Μιχάλη Σαμπατακάκη. «Η νύχτα του Αγίου Βαρθολομαίου» με το ειδικό αφιέρωμα του Γιάννη Φλώρου στην «ΑΥΓΗ», Μάιος 2023).
Οι συλληφθέντες θα βασανισθούν βάναυσα και αλύπητα από τους εσατζήδες του ΕΑΤ ΕΣΑ, του ΚΕΣΑ, αλλά και άλλων κέντρων της ΕΣΑ.
Εκτός από το σημαντικότατο βιβλίο της Μίκας Χαρίτου- Φατούρου
«Ο βασανιστής ως όργανο της κρατικής εξουσίας», ΔΟΛ, Ελληνικά Γράμματα, 2003, δεν υπήρξε συστηματική μελέτη του ποιοι ακριβώς ήταν οι βασανιστές της ΕΣΑ, ποια η εκπαίδευση και η προέλευσή τους, ποιος ο σωματότυπός τους. H συγκλονιστική «κατάθεση» ιστορικής ακριβείας και τοποθέτησης της Μαρίας Δαράκη – Mallet συμβάλλει καθοριστικά . Όπως σημειώνει η ίδια η βασική πηγή της μελέτης είναι τα πρακτικά των δικών για τους βασανισμούς που εκδικάστηκαν στο Διαρκές Στρατοδικείο Αθηνών μεταξύ Αυγούστου και Οκτωβρίου 1975, με κατηγορούμενους τους Διοικητές, Αξιωματικούς και Στρατονόμους της ΕΣΑ ( του ΕΑΤ ΕΣΑ κυρίως που κατέληξαν στις καταδίκες Θεοφιλογιαννάκου, Σπανού κ.α) τα δημοσιεύματα του «Βήματος» με αποσπάσματα από τα πρακτικά των δικών στις απολογίες και καταθέσεις κρατουμένων αλλά και κατηγορουμένων, βιβλία όπως το βιβλίο του πρώην εσατζή Ι. Μανιατέα «Η σφηκοφωλιά της εφταετίας», Αθήνα 1975, το βιβλίο του Αν Μήνη «111 μέρες στην ΕΣΑ», Φυτράκης 1975, το βιβλίο του Γιάννη Σταράκη, δημοσιογράφου και πρώην κρατουμένου στο ΕΑΤ ΕΣΑ «Στις φυλακές των συνταγματαρχαίων», Κέδρος, 1974 κ. α.
Η Μαρία Δαράκη γεννημένη το 1939 έζησε ως μικρή παιδούλα την Κατοχή και τον Εμφύλιο. Η ζώσα μνήμη, η οξυδέρκεια αλλά και η βαθύτατη γνώση της Ιστορίας δημιουργούν μια εκπληκτική διεισδυτικότητα στα τεκταινόμενα . Πηγαίνει πίσω στο 1821, στη διαμάχη « πολιτικών» και «στρατιωτικών», συνεχίζει στην μετεμφυλιακή Ελλάδα και στην αίσθηση των «μεσαίων» και κατώτερων στρατιωτικών ότι αυτοί είναι «ριγμένοι» και αδικημένοι στο κοινωνικό γίγνεσθαι και status, ενώ η «διεφθαρμένη» πλουτοκρατία «ανέχεται» τους κομμουνιστές και ευημερεί, χέρι- χέρι με τους «αστούς». Διεισδύει βαθιά στη συγκεχυμένη και νεφελώδη αυτή «ιδεολογία», που σε συνδυασμό με την εξαιρετικά βίαιη εκπαίδευση των «επιλεγμένων» στο ΚΕΣΑ
( Κέντρο Εκπαίδευσης Στρατιωτικής Αστυνομίας) και την πλύση εγκεφάλου που υφίστανται « Δεν θέλουμε να γίνετε καλά παιδιά αλλά καλοί «εσατζήδες» δημιουργούνται ουσιαστικά τα «τέρατα», τα «στελέχη» της ΕΣΑ, που θα βασανίσουν αλύπητα και απάνθρωπα συλλήβδην αστούς και εργάτες, φοιτητές και βιοτέχνες, πολιτικούς, διανοούμενους και ανώτερους αξιωματικούς. Μιλάει για το πόσο «παντοδύναμοι» αισθάνονταν οι στρατονόμοι της ΕΣΑ που ουσιαστικά κυβερνούσε τη χώρα με υπέρτατο αρχηγό τον Δημήτρη Ιωαννίδη. Μιλά για τη σύγχυση του μυαλού των εσατζήδων που όταν έδερναν και βασάνιζαν ομαδικά ή κατά μόνας τους κρατούμενους τους αποκαλούσαν “παλιοτόμαρα, κομμουνιστές, φασίστες».
Το χάος του χάους. Δυστυχώς, το βιβλίο είναι πλέον εξαντλημένο σε έντυπη μορφή. Το έργο της Μαρίας Δαράκη – Mallet είναι ένας αριστουργηματικός «δρόμος» προς την ιστορική αλήθεια, την άρση βεβαιοτήτων, την κατάρριψη στερεοτύπων. Στους σκοτεινούς καιρούς που διανύουμε, με τον κόσμο να γίνεται όλο και πιο νεφελώδης, έργα σαν της Μαρίας Δαράκη -Mallet είναι πολύτιμα και σημαντικά, Ανεκτίμητα. Παραφράζω:«O λαός που δεν γνωρίζει την Ιστορία του είναι καταδικασμένος να την ξαναζήσει». Όχι με τον ίδιο τρόπο, αλλά… είπαμε. Η φρίκη μπορεί να «ενδυθεί» ποικίλες μορφές και να μεταμφιεστεί ανάλογα!
Σχετικά με την Μαρία – ήταν πολυγραφότατη – χρήσιμο είναι να παραθέσουμε μερικά έργα από το σύνολο των γραπτών της:
Φοιτήτρια των Pierre Vidal Naquet και Jean-Pierre Vernant, τη δεκαετία του 1970, ήταν λέκτορας στο Πανεπιστήμιο Vincennes (Paris VIII), όπου δίδαξε αρχαία ιστορία μέχρι το 2001, με τον τίτλο της καθηγήτριας αρχαίας ιστορίας. Δημοσίευσε το βιβλίο “Ο Διόνυσος και η θεά Γη”, που ήταν το πρώτο μέρος της διατριβής της, το 1983.
ΔΟΚΙΜΙΑ
- Les Essadzis, με θέμα την εκπαίδευση των βασανιστών στην Ελλάδα των συνταγματαρχών, Εκδόσεις Κέδρος, 1976.
- Διόνυσος, Arthaud, 1985
- Dionysos et la Déesse Terre, Flammarion, Champs, 1994
- Μια θρησκευτικότητα χωρίς θεό. Essai sur les Stoïciens d’Athènes et saint Augustin, Παρίσι, La Découverte, 1989.
- El Mundo Helenistico. Cinicos, Estoicos y Epicureos (σε συνεργασία με τον Gilbert Romeyer Dherbey), Μαδρίτη, Akal , 1996.
- La Grèce pour penser l’avenir (συλλογικό έργο, με τη συμβολή των Marc Augé, Cornelius Castoriadis, Philippe Descola, Claude Mossé, André Motte, Marie Henriette Quet, Gilbert Romeyer-Dherbey), Παρίσι, . L’Harmattan, 2000. (Αθήνα, Δεσμός, Οκτώβριος 2011.)
- Las Tres Negationes de Yahvé, Religion y politica en el antiguo Israel, Μαδρίτη, Ababda, 2007.
Μυθιστορήματα και ποιήματα
L’Enfant grecque, Seuil, 1966, Βραβείο Maillé-Latour-Landry της Académie française. (Μυθιστόρημα που ανατρέχει στην ιστορία της Αννούλας, μιας μικρής Αθηναίας την εποχή της Ιταλογερμανικής εισβολής στην Ρλλάδα του 1940-41)
- La solitude d’Adam, Oswald, 1973.
- Le Règne de la Négresse, Saint-Germain-des-Prés, 1974
Η Τιτίκα- Μαρία Σαράτση είναι φιλόλογος και δημοσιογράφος
