Γιάννης Ρίτσος: Ο Ποιητής που δεν “σήκωνε το άδικο”
1 Μαίου 1909 – 11 Νοεμβρίου 1990
Της Δέσποινας Μακρινού
“Δίπλα στα μάτια τους έχουν ένα δεντράκι καλοσύνη, ανάμεσα στα φρύδια τους ένα γεράκι δύναμη κι ένα μουλάρι απο θυμό μες στην καρδιά τους, που δεν σηκώνει τ’ άδικο”.
Μιά ποιητική καντάτα για ένα φρικτό κολαστήριο, εκεί στη Μακρόνησο. Για τους “γερόντους” που δεν σηκώναν το άδικο. Εκεί στη Μακρόνησο αγνάντια στη θάλασσα. Για έναν μεγάλο ποιητή της Ρωμιοσύνης, που δεν υπέκυψε, δεν φοβήθηκε ποτέ τα δύσβατα μονοπάτια του δίκιου και της ανθρωπιάς.
Αυτος ήταν ο Γιάννης Ρίτσος. Ένας πρωτοπόρος ποιητής, ένας λαικός οραματιστής της αισθητικής και της τέχνης.
Ένας επαναστάτης, που “γέμιζε το σπίτι και όργωνε την απέραντη πεδιάδα της ποιίησης” όπως ο ίδιος δήλωνε για τον αγαπημένο του Ρώσο ποιητή Βλαδίμηρο Μαγιακόβσκη.
Ο Γιάννης Ρίτσος γεννήθηκε στη Μονεμβασιά, την πρώτη του Μάη, στα 1909. Η ζωή του επιφύλαξε πολλές και θεμελιώδες ανατροπές, γεμάτες πόνο, θλίψη, αίμα και αγωνία. Παρά το γεγονός ότι τα πρώτα χρόνια της ζωής του υπήρξαν σχετικά ευχάριστα, η πορεία των γεγονότων στην προσωπική του ζωή εξελίχθηκε παράλληλα με τις πολιτικές και κοινωνικές επίπονες εξελίξεις της χώρας μας.
Ωστόσο ο ίδιος συνήθιζε να υποστηρίζει “Νομίζω πως ο άνθρωπος που δεν τιμωρήθηκε ποτέ στη ζωή του δεν ξέρει τι σημαίνει παραβίαση της απαγόρευσης. Κι επειδή η ζωή είναι γεμάτη απογοητεύσεις, έμαθα να δουλεύω την ποίηση, ξεπερνώντας τες”.
Ο Γιάννης Ρίτσος, ο αγωνιστής, ο επαναστάτης, ο λυρικός ποιητής, ο ποιητής του λαού, σημάδεψε τη ζωή του, αφήνοντας το αποτύπωμά του στην ιστορία, μέσα απο τα ξερονήσια, τις εξορίες, τους διωγμούς, τις τιμωρίες, τα βασανιστήρια, τις απώλειες. Δεν μετάνοιωσε ποτέ και για τίποτα. “Στην Καψαλώνα ( άσυλο φυματικών) ένιωσα πρώτη φορά τον εαυτό μου σαν εντολοδόχο, τον υπεύθυνο ενός κόσμου”.
Δεν συμβιβάστηκε ποτέ στο λίγο. Ζητούσε και προσπαθούσε σε όλη του τη ζωή για το παραπάνω, γιατί αγαπούσε τη ζωή και τον άνθρωπο.
Παρά την βεβαρημένη υγεία του λόγω φυματίωσης, το τσιγάρι δεν έλλειπε ποτέ απο το στόμα του ακόμη και στο … χειρουργείο.
“ Κύριε Ρίτσο θέλετε κάτι “ τον ρωτούσε συχνά ο χειρουργός στο χειρουργείο, όπου είχε πάρει λόγω της υγείας του μερική νάρκωση. “ Κάτι θέλω αλλά ντρέπομαι να σας το ζητήσω”. Ένα τασάκι και ένα τσιγάρο ήταν η επιθυμία του και ο γιατρός την ικανοποίησε.
Ο Γιάννης Ρίτσος έλαβε πολλές διακρίσεις για τις 100 και πάνω ποιητικές συλλογές που εξέδωσε, με βασικότερη το Βραβείο Λένιν. Είχε προταθεί τρείς φορές και για Νόμπελ, αλλά τα πολιτικά του φρονήματα δεν επέτρεψαν στην Σουηδική Ακαδημία να το εγκρίνει.
Ο Γιάννης Ρίτσος, πρόλαβε να ζήσει την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης και των χωρών του Συμφώνου της Βαρσοβίας. Ωστόσο έλεγε “Δεν αισθάνομαι πικρία. Μόνο λύπη. Κακή εποχή. Ιστορική αναγκαιότηα . Οι άνθρωποι είναι δύσκολη υπόθεση. Αργούν να καταλάβουν. Αργούν να προχωρήσουν”.
Ο Ρίτσος διακρίθηκε όχι μόνο στην ποίηση, αλλά και στις εξαιρετικές μεταφράσεις ξένων ποιητών, όπως του Ναζίμ Χικμέτ και του Βλαδίμηρου Μαγιακόφσκη.
Άφησε πίσω του επίσης μοναδικές εικαστικές δημιουργίες, αποτυπώνοντας σκηνές απο τις εξορίες πάνω σε πέτρες.
Πέθανε στις 11 Νοεμβρίου 1990.
