Της Μιχαέλας Αντωνίου
Ένα έργο του Γιάννη Μαρή σε σκηνοθεσία Κατερίνας Μπερδέκα στο Από Μηχανής Θέατρο
Η αστυνομική μυθιστοριογραφία είναι ένα είδος που έχει ένθερμους, θα έλεγε κανείς, φανατικούς οπαδούς ανά τον κόσμο. Λίγο πολύ όλοι μας έχουμε καταφύγει σ’ ένα αστυνομικό για να ξεχαστούμε, να χαλαρώσουμε, να ερεθιστούμε ή να ανεβάσουμε λίγη αδρεναλίνη καθώς ψάχνουμε την απάντηση στο φλέγον ερώτημα: ποιος είναι ο δολοφόνος;
Ο Γιάννης Μαρής, ίσως ο δημοφιλέστερος έλληνας συγγραφέας του είδους, έχει απαντήσει με ανατροπές και σασπένς πολλές φορές σ’ αυτό το ερώτημα. Έχει γράψει πλειάδα αστυνομικών κι έχει συντροφεύσει χιλιάδες αναγνώστες και θεατές τα τελευταία εξήντα και πλέον χρόνια. Ο Μαρής θεωρείται ο κύριος εισηγητής και βασικός θεμελιωτής της ελληνικής αστυνομικής μυθιστοριογραφίας. Έγκριτος δημοσιογράφος, ξεκίνησε την συγγραφή ιστοριών μυστηρίου στις αρχές τις δεκαετίας του 50. Σε μια εποχή αφόρητης φτώχιας και μιζέριας, τοποθετούσε τα μυθιστορήματά του σε μια μεγαλοαστική, άπιαστη σφαίρα. Εκεί οι άνθρωποι έμεναν σε ακριβά ξενοδοχεία, ζούσαν σε πολυτελείς βίλες, οδηγούσαν ακριβά αυτοκίνητα και τα ονόματά τους εμφανίζονταν στις κοσμικές στήλες. Όμως τελικά δεν ήταν τόσο λαμπεροί όσο φάνταζαν. Τους ταλάνιζαν τα πάθη και τα μίση. Έκρυβαν θανάσιμα μυστικά και η μόνη λύση ήταν ο φόνος.
Αντίστοιχο είναι και το σύμπαν όπου εκτυλίσσεται το Έγκλημα στα παρασκήνια. Μια διάσημη και όμορφη πρωταγωνίστρια του θεάτρου δολοφονείται την βραδιά της πρεμιέρας της. Ύποπτοι είναι οι συμπρωταγωνιστές της και οι πλούσιοι φίλοι της. Τα μυστικά είναι κρυμμένα πολλά χρόνια και όταν θα αποκαλυφθούν θα εκπλήξουν. Το μυθιστόρημα έχει κινηματογραφική γραφή και η θεατρική διασκευή στηρίζεται στην υπάρχουσα εναλλαγή των σκηνών του κειμένου, αλλά του δίνει περισσότερη γοργάδα. Η αφήγηση της πρώτης παραγράφου του μυθιστορήματος από τους ηθοποιούς εισάγει τον θεατή απόλυτα τόσο στο κλίμα της εποχής όσο και στον κόσμο του συγγραφέα. Η φορές παρωχημένη γλώσσα του Μαρή όχι μόνο δεν ενοχλεί, μα αντιθέτως ταξιδεύει τον θεατή σε μια αισθητική άλλης εποχής.
Η Κατερίνα Μπερδέκα μεταγράφει το μυθιστόρημα για την σκηνή και σκηνοθετεί με γνώμονα αυτή την αισθητική. Στήνει μια παράσταση ατμοσφαιρική, με ρυθμό, χιούμορ, σεξαπίλ και σασπένς. Εισάγει στην σκηνή με ιδιαίτερη επιτυχία την αίσθηση της εποχής του ασπρόμαυρου νουάρ, όπως αυτή την προσλαμβάνει ο σύγχρονος θεατής. Ο σκηνογράφος, Νίκος Αναγνωστόπουλος, με τα γκριζόμαυρα, γυαλιστερά και αισθησιακά γυναικεία κοστούμια παρουσιάζει πέντε γυναίκες ερωτικές. Μέσα στην ίδια λογική, πολύ σωστά το ντύσιμο των αντρών είναι μονόσημο και συντηρητικό. Η ιδέα της μακρόστενης μπάρας που διασχίζει την σκηνή αντικατοπτρίζει την εικόνα που έχουμε γι αυτή την επικίνδυνη νουάρ εποχή: άντρες και γυναίκες που πίνουν, καπνίζουν και καταστρέφονται. Οι τζαζίστικες μουσικές επιλογές του Δημήτρη Παπαλάμπρου μεταφέρουν και ακουστικά τον θεατή, ενώ τα ελληνικά κομμάτια τονίζουν την ελληνικότητα που βρίσκεται και στο κείμενο του Μαρή καθώς και στην σκηνοθεσία της Μπερδέκα. Δυστυχώς, οι φωτισμοί του Παντελή Μαντζανά δεν απογειώνουν την σκηνική σύνθεση όπως θα όφειλαν. Είναι επίπεδοι και μερικές φορές αφήνουν τους ηθοποιούς κακοφωτισμένους. Όμως ενώ δεν προσθέτουν, δεν αφαιρούν από την καλοκουρδισμένη και ρυθμική παράσταση.
Ούτε η ατυχής ερμηνεία του Αστυνόμου Μπέκα, Ερρίκου Λίτση, αφαιρεί από την παράσταση∙ οι υπόλοιποι εννέα ηθοποιοί αφηγούνται τη δράση και εναλλάσσονται στους χαρακτήρες του κειμένου. Ο Κωνσταντίνος Μωραΐτης διαγράφει τους ρόλους του με πλαστικότητα σώματος. Ο Γιώργος Βουβάκης είναι ο ζεν πρεμιέ. Ο Στράτος Σωπύλης έχει δύναμη και δομημένη ερμηνεία. Η Μαριάνθη Μπαϊρακτάρη είναι αθώα και εύθραυστη. Η Καλλιόπη Τζερμάνη τρυφερή και απόμακρη. Η Γωγώ Μπρέμπου λάμπει στην σκηνή και φτιάχνει μια πληγωμένη femme fatale, όμως αρθρώνει γρήγορα και βιαστικά τις διηγήσεις. Η Άννα Ψαρρά είναι μεστή, ανθρώπινη και αληθινή. Η Αθηνά Μπερδέκα έχει ανάσες στο παίξιμό της και φτιάχνει σχήματα που τα γεμίζει με αλήθεια. Τέλος, ο Τάκης Σακελλαρίου καταφέρνει να δημιουργεί με το σώμα του και τη φωνή του ολόκληρη τη ζωή των ηρώων που υποδύεται. Έχει ευαισθησία και βάθος.
Μια παράσταση για τους λάτρεις του νουάρ αστυνομικού. Μια παράσταση για να διασκεδάσετε.
Αστυνομικό του Γιάννη Μαρή
Σκηνοθεσία – Διασκευή: Κ. Μπερδέκα
Ερμηνεύουν: Γ. Βουβάκης, Ερρ. Λίτσης, Μ. Μπαϊρακτάρη, Γ. Μπρέμπου. Σκην.-κοστ.: Ν. Αναγνωστόπουλος. Φωτ.: Τάσος Παλαιορούτας.
