Η περίπτωση του “Φον” Γιοσμά
Επιμέλεια Μιχ.Παναγιώτου Με αφορμή τον ντόρο που προκάλεσε διαδικτυακά η δημοσίευση στον “Κόκκινο Φάκελο” μιας δήθεν ρατσιστικής αφίσας του ΕΑΜ από μέλη του ΝΕ.Ο.Σ. συζητήσαμε και είπαμε να σκαλίσουμε λίγο τα ιστορικά μας αρχεία και να φέρουμε στο φως μιά μάλλον ξεχασμένη υπόθεση. Την υπόθεση Φον Γιοσμά… Ο αναγνώστης μας θα αναρωτηθεί εύλογα για ποιά υπόθεση μιλάμε, σύντομα όμως θα καταλάβει…
Πρόσφατα είχαμε αναρωτηθεί εάν ο υποψήφιος του ΛΑΟΣ στην περιοχή Ροδόπης που ονομάζεται Γιοσμάς είχε κάποια σχέση με τον γνωστό από την δολοφονία Λαμπράκη Φον Γιοσμά. Αργότερα άνακαλύψαμε πως και μιά αρκετά γνωστή τοπική δημοσιογράφος είχε αναρωτηθεί το ίδιο. Η απάντηση είναι πως όντως είχε. Το εν λόγο πρόσωπο είναι γιος του και η απορία της δημοσιογράφου επιβεβαιώθηκε. Ποιός όμως ήταν ο κύριος “Φον” Γιοσμάς? Στο πρόσωπο του Φον Γιοσμά μπορεί κανείς να συνθέσει κομμάτι κομμάτι την ιστορική εξέλιξη του δεξιού δοσιλογιμού σε όλα τα μαύρα της στάδια από την εποχή της δικτατορίας του Μεταξά μέχρι την δολοφονία Λαμπράκη.
Περνώντας απο τα SS της ΕΟΝ του Μεταξά, ο Φον Γιοσμάς, βρέθηκε, το 1943, στις Αντικομμουνιστικές Ομάδες Ασφαλείας, που δημιουργήθηκαν και οπλίσθηκαν από τους Γερμανούς κατακτητές. Ο σκοπός των ομάδων αυτών παροποίαζε αυτό των Ταγμάτων Ασφαλέιας: Κυνηγητό πολιτών, βασανισμοί, χαφιεδισμός, δίοξη αριστερών και δημοκρατικών πολιτών και πάνω από όλα υποταγή στον Φύρερ… Η δράση του Γιοσμά έγινε δίκην αντάρτικου με το ψευδώνυμο “καπετάν Παρμενίων” και ήταν τέτοια που του εξασφάλισε μιά άξια θέση στο πλευρό των γερμανικών δυνάμεων που υποχωρούσαν στην Γερμανία το 1944. Τρία χρόνια έζησε με πολλούς άλλους δωσίλογους στη Γερμανία, ενώ από το 1945 είχε καταδικαστεί στην Ελλάδα ερήμην σε θάνατο.
Μεσούντος του εμφυλίου πολέμου ο Γιοσμάς κρίνει οτι το έδαφος είναι πρόσφορο ξανά και το 1947 επιστρέφει στην Ελλάδα. Εκεί ακολουθεί την δοξασμένη πορεία και των άλλων ταγματαλητών του είδους του. Όχι μόνο δεν εκτελείται αλλά και σύντομα αποφυλακίζεται με χάρη του παλατιού και μέσα σε τρία χρόνια στελεχώνεται ως πρόεδρος της σχολικής εφορείας στην Ανω Τούμπα Θεσσαλονίκης. Παράλληλα ιδρύει ομάδα με τραμπουκική παρακρατική δράση που φέρει τον τίτλο ” Σύνδεσμος Αγωνιστών και Θυμάτων Εθνικής Αντίστασης”. Το έμβλημα της οργάνωσης είναι ο σιδηρούν σταυρός των ναζί και ο ρόλος τους, όπως μας λέει ο Βασίλης Βασιλικός είναι αυτός των “αγανακτισμένων πολιτών” που δέρνουν τα μέλη της ΕΔΑ στις διαδηλώσεις. Η οργάνωση αυτή ιδρύει αργότερα και συνεταιρισμό οικδομικό, που διεκδικεί μάλιστα και οικόπεδα στην Τούμπα. Στον σύλλογο έχουν προστεθεί πιά και νέα εκλεκτά μέλη όπως ο Γκοτζαμάνης τον οποίο ο Γιοσμάς είχε βοηθήσει να ξεπληρώσει και το τρίκυκλο της δολοφονίας Λαμπράκη. Τα μέλη της οργάνωσης συμμετέχουν σε αυτή είτε μέσα απο εκβιασμούς του Γιοσμά και της Χωροφυλακής έιτε με ένα κάποιο “χαρτζιλίκι”. Οι σχέσεις του Γιοσμά με το επίσημο κράτος ήταν τέτοιες που –όπως λέει ο Στράτος Δορδανάς– εκλήθη το 1963 από τον αρχηγό της Χωροφυλακής Μήτσου να βοηθήσει αυτός και οι άντρες του στα μέτρα ασφαλείας κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του στρατηγού Ντε Γκωλ στη Θεσσαλονίκη. Σε αυτό συμφωνεί και το βιβλίο του Βασίλη Βασιλικού.
Μετά τη δολοφονία Λαμπράκη, ο Γιοσμάς συνελήφθη με εντολή του Χρήστου Σαρτζετάκη αλλά στη δίκη δεν στοιχειοθετήθηκε εις βάρος του άλλη κατηγορία πέραν της «διατάραξης της κοινής ειρήνης». Πέθανε το 1975 στο νοσοκομείο Αγιος Δημήτριος της Θεσσαλονίκης.
Τo εύλογo ερώτημα που προκύπτει απο το θέμα είναι:
Υποδεικνύει κάτι από όλα όσα αναφέρθηκαν για τον υποψήφιο του ΛΑΟΣ? Με σιγουριά δεν μπορούμε να κατηγορήσουμε έναν άνθρωπο για τα όσα έκαναν οι γονείς του. Όμως αναρωτιόμαστε δεν υπάρχει ιστορική μνήμη στο κόμμα αυτό ή υπάρχει και είναι αυτή που θεωρεί τον ταγματασφαλιτισμό ηρωική πράξη? Μάλλον λοιπόν ισχύει το δεύτερο αν θυμηθούμε κι εκείνη την φρενισμένη γριά που στο συνέδριό τους βροντοφώναζε: “Εγώ ήμουνα στην ΕΟΝ, δεν ξέρω εγώ για εθνική αντίσταση και κουραφέξαλα…”
