Λίγο πριν το τρίτο κουδούνι χτυπήσει, συναντήσαμε τον ηθοποιό Θανάση Σαράντο, με αφορμή την παράσταση «Στρατηγού Μακρυγιάννη Απομνημονεύματα» που ανεβαίνει στο «Από μηχανής Θέατρο» Κάθε Τετάρτη στις 18:00. Ο ηθοποιός, που παίζει και σκηνοθετεί την παράσταση, μας παρουσιάζει το λόγο του Μακρυγιάννη σε θεατρική μορφή. Ας πάμε να μάθουμε περισσότερα για την παράσταση μέσα από μια συνέντευξη που παραχώρησε στην δημοσιογράφο Λαμπριάνα Κυριακού
«Στρατηγού Μακρυγιάννη Απομνημονεύματα» μια παράσταση που γνώρισε μεγάλη επιτυχία στην Θεσσαλονίκη, θα βρίσκεται για λίγες μόνο παραστάσεις και στην Αθήνα. Πότε και που αρχίζετε κύριε Θανάση Σαράντο;
Η παράσταση παίζεται ήδη έως και 17 Ιανουαρίου 2018 και μόνο κάθε Τετάρτη απογευματινή στις 6 μ. μ. στο «Από Μηχανής» Θέατρο στο Μεταξουργείο. Απομένουν μόλις 10 παραστάσεις και θα συνεχίσουμε και την παράλληλη εκδήλωση με τον τίτλο «Συναντήσεις με τον Μακρυγιάννη» όπου ένας καλεσμένος μας από τις επιστήμες, τις τέχνες και την πολιτική θα συνομιλεί με το κοινό της παράστασης για την σημασία των Απομνημονευμάτων στην σημερινή Ελλάδα. Επόμενος καλεσμένος μας -στις 15 Νοεμβρίου- είναι ο συνθέτης Γιάννης Μαρκόπουλος.
Στην παράσταση ακούμε το λόγο του Μακρυγιάννη σε θεατρική μορφή. Μιλήστε μου για την παράσταση, αλλά και για τη θεατρική μορφή που δώσατε στο κείμενο.
Κεντρικός ήρωας της παράστασης είναι ένας σύγχρονος Έλληνας, ίσως λίγο αλαφροΐσκιωτος, λίγο πρόσφυγας στον τόπο του, πάμφτωχος και εντελώς χρεοκοπημένος όπου βρίσκεται από το πουθενά στα χέρια του ένα βιβλίο. Είναι το βιβλίο των Απομνημονευμάτων όπου βρίσκει παρηγοριά και ελπίδα όταν αφηγείται κομμάτια από τον λόγο του αγωνιστή Μακρυγιάννη. Εκεί εκφράζει και την οργή του και τον θυμό για εκείνους που τον έφεραν σε αυτήν την κατάσταση αλλά και την αποφασιστικότητα να αγωνιστεί, να μην ξεχάσει, να τιμωρήσει ακόμα και αν τώρα είναι απελπισμένος αφού ξεπούλησαν τον τόπο του. Νομίζω αυτό το κείμενο απηχεί πραγματικά τις σκέψεις των σύγχρονων Ελλήνων αφού ο λόγος του Μακρυγιάννη ακούγεται τόσο επίκαιρος ακόμα και αν γράφτηκε 150 χρόνια πριν.
Μια παράσταση δηλαδή που πρέπει να φρεσκάρει την μνήμη του λαού αλλά και των πολιτικών μας;
Ο ίδιος ο Μακρυγιάννης μας μιλά για εκείνους τους «εκλαμπρότατους και εξοχότατους» της εποχής του που έγιναν τότε «μεγάλοι και τρανοί» χάρη στις θυσίες και το αίμα των αγωνιστών που έχουν πλέον καταντήσει «ξυπόλητοι και γυμνοί και διακονεύουν». Ο ήρωας εκφράζεται με μένος και οργή για όλους εκείνους που πρόδωσαν πατρίδα και τιμή και που επιβουλεύτηκαν την θέληση των πολλών. Διαβάζοντας τον Μακρυγιάννη είναι να σαν να βλέπεις μπροστά σου την σημερινή κατάσταση της παρηκμασμένης Ελλάδας που είναι πανομοιότυπη αν όχι και πιο σκληρή με την εποχή της Βαυαροκρατίας της εποχής του Μακρυγιάννη. Σκληροί καιροί αυταρχισμού, ξενοκρατίας, φαύλων δοσίλογων «Ελλήνων» πολιτικών και όλων των συνεργών τους, ανάλογη εποχή και σήμερα με τα πρώτα δάνεια που υποθήκευσαν τον μέλλον της πατρίδας για τις επόμενες γενιές.
Όλα διαχρονικά και επίκαιρα τα κείμενα του Μακρυγιάννη, αλλά βαρήκοες οι γενιές που ακολούθησαν και ακολουθούν, για να ακούσουν ένα τέτοιο μεγάλο Αγωνιστή. Πιστεύετε, ότι ο λόγος του Μακρυγιάννη κατεβαίνει κάτω στο κοινό και θα μπορούσε να γίνει οδηγός του;
Επειδή το παίξιμο μου στην παράσταση είναι σχεδόν μετωπικό καταλαβαίνω από πρώτο χέρι πόσο άμεσος μπορεί να γίνει ο λόγος του αγωνιστή όταν απευθύνεται προς το κοινό. Υπάρχει πραγματικά πολλή συγκίνηση αν και πολλά από αυτά που μας λέει με τον ωμό του τρόπο μπορεί και ν’ ακουστούν δύσκολα από τους σημερινούς θεατές γιατί είναι σαν να δείχνει ένα καθρέπτη προς το κοινό. Τα λέει όμως από πραγματική αγάπη για εμάς τους μεταγενέστερους και φαίνεται ότι γράφτηκαν με αυτήν την έγνοια. Νομίζω ότι στο τέλος της παράστασης υπάρχει λύτρωση και ελπίδα και ίσως μια δόση μεγαλύτερη αυτογνωσία για όλους μας.
Που τελικά χάσαμε σαν έθνος; Και αν χάσαμε…
Θα σας απαντήσω με μερικές γραμμές από τα Απομνημονεύματα: «.. ἡ τύχη μας ἔχει τοὺς Ἕλληνες πάντοτε ὀλίγους. Ὅτι ἀρχὴ καὶ τέλος, παλαιόθεν καὶ ὡς τώρα, ὅλα τὰ θερία πολεμοῦν νὰ μᾶς φᾶνε καὶ δὲν μποροῦνε· τρῶνε ἀπὸ ῾μάς καὶ μένει καὶ μαγιά. Ἡ θέση ὁποῦ εἴμαστε σήμερα ἐδῶ εἶναι τοιούτη· καὶ θὰ ἰδοῦμεν τὴν τύχη μας οἱ ἀδύνατοι μὲ τοὺς δυνατούς».
Που βρήκε αυτό τον εκπληκτικό λόγο ο Μακρυγιάννης, μέσα στον σπαραγμό μιας εποχής, ένας άνθρωπος που ζητιάνευε κάτω από την Ακρόπολη και δεν είχε ποτέ το χρόνο της μάθησης και των θρανίων;
Ο Στρατηγός Μακρυγιάννης ένιωθε επιτακτική την ανάγκη να μεταδώσει το ζωντανό κομμάτι της Ιστορίας στις γενιές που έρχονται.
Το πολύτιμο αυτό κείμενο έμεινε χαμένο για 50 περίπου χρόνια μέσα στ’ απόλυτο σκοτάδι. Η έξοχα μελετημένη έκδοση του Γιάννη Βλαχογιάννη, η μοναδική που έχουμε ως τα σήμερα, δημοσιεύτηκε στα 1907, αφού πέρασε δηλαδή μισός αιώνας από τον θάνατο του Μακρυγιάννη. Δεκαεφτά μήνες έκανε ο Βλαχογιάννης για να το ξεδιαλύνει, να το αποκρυπτογραφήσει και να το αντιγράψει. «Είμαι ένας αγράμματος και δεν μπορώ να βαστήσω σειρά ταχτική στα γραφόμενα…» γράφει ο Μακρυγιάννης. Αποδείχτηκε όμως ότι ήταν μια από τις πιο μορφωμένες ψυχές του ελληνισμού. Και η μόρφωση, η παιδεία που δηλώνει ο Μακρυγιάννης, δεν είναι κάτι ξέχωρο ή αποσπασματικά δικό του• είναι «…το κοινό χτήμα, η ψυχική περιουσία μιας φυλής, παραδομένη για αιώνες και χιλιετίες, από γενιά σε γενιά…» όπως γράφει ο Γιώργος Σεφέρης στο δοκίμιο του «Ένας Έλληνας, ο Μακρυγιάννης».
Κάνει λοιπόν αυτό το «γράψιμον το απελέκητο» γιατί καίγεται μέσα του για να γράψει για τα λάθη εκείνων που «γύμνωσαν και αφάνισαν το έθνος».
Λέει κάπου στα Απομνημονεύματα:
«Όσοι έχουν την τύχη μας σήμερο στα χέρια τους, όσοι μας κυβερνούν, μεγάλοι και μικροί, και υπουργοί και βουλευταί, τό ‘χουν σε δόξα, τό ‘χουν σε τιμη’ , το ‘χουν σε ικανότη το να τους ειπείς ότι έκλεψαν, ότι πρόδωσαν, ότι ήφεραν τόσα κακά στην πατρίδα. Είναι άξιοι άνθρωποι και τιμώνται και βραβεύονται. Όσοι είναι τίμιοι κατατρέχονται ως ανάξιοι της κοινωνίας και της πολιτείας» (Β΄ 463).
Βαρύς ο ρόλος ενός ηθοποιού να ενσαρκώσει τον μεγάλο επαναστάτη. Ποια είναι τα νέα στοιχεία του ρόλου που συγκεντρώσατε εσείς για να ερμηνεύσετε αυτή την προσωπικότητα;
Ο Μακρυγιάννης είναι ένα λεβέντικο κουρέλι. Δε μιλά παρά μόνο με το Θεό της Ελλάδας. Ο ήχος της φωνής του -.έρχεται από πολύ μακριά.
«…Το περιεχόμενο της γραφής του Μακρυγιάννη είναι ο ατέλειωτος και ο πραγματικός αγώνας ενός ανθρώπου, που με όλα τα ένστικτα της φυλής του ριζωμένα βαριά μέσα στα σπλάχνα του, αναζητά την ελευθερία, το δίκιο, την ανθρωπιά.» όπως μας λέει ο ποιητής Γιώργος Σεφέρης.
Ο λόγος του Μακρυγιάννη παραμένει μια πολύτιμη διαθήκη για εμάς τους σημερινούς και έτσι προσπάθησα να τον αποδώσω θεατρικά.
