Εμίλ Ζολά: “ Κατηγορώ”
Κείμενο και σκίτσο Γιάννης Κουτσοκώστας
Υπήρξε ο κυριότερος εκπρόσωπος του νατουραλισμού στην Ευρώπη και άσκησε τεράστια κοινωνική επιρροή με το έργο και τις παρεμβάσεις του με κυριότερη αυτή στην υπόθεση Ντρέϊφους, που συντάραξε συθέμελα τη Γαλλική κοινωνία στα τέλη του 19ου αιώνα. Ο Εμίλ Ζολά γεννήθηκε στις 2 Απριλίου, το 1840.
Από τα 18 του χρόνια έζησε στο Παρίσι, αφοσιώθηκε στη λογοτεχνία και είχε ενεργό συμμετοχή και δράση στα πολιτικά και κοινωνικά πράγματα της Γαλλίας με πιο χαρακτηριστικές τις θέσεις του κατά του Ναπολέοντα και του ιερατείου.
Εκτός από το τεράστιο συγγραφικό του έργο ο Ζολά έμεινε στην ιστορία και για την ανοιχτή επιστολή του προς τον τότε Πρόεδρο της Δημοκρατίας, η οποία δημοσιεύτηκε στις 13 Ιανουαρίου 1898 στο εξώφυλλο της εφημερίδας L’Aurore με τον τίτλο «Κατηγορώ!» (1898).
Η επιστολή αφορούσε στην γνωστή υπόθεση Ντρέιφους, του εβραϊκής καταγωγής Γάλλου λοχαγού Άλφρεντ Ντρέιφους, ο οποίος το 1894 κατηγορήθηκε για προδοσία με βάση υποψίες, αντιφατικές καταθέσεις και κατασκευασμένα στοιχεία και καταδικάστηκε σε ισόβια και εξορία στο διαβόητο “Νησί του Διαβόλου”. Η υπόθεση δίχασε τη χώρα στα δύο. Πνευματικές προσωπικότητες και Γάλλοι διανοούμενοι τάχθηκαν σθεναρά υπέρ του Ντρέιφους. Πρώτος από όλους ο Εμίλ Ζολά η επιστολή του οποίου συγκλόνισε τη Γαλλική κοινή γνώμη, έμεινε στην ιστορία ως κορυφαία πολιτική πράξη υπέρ της δικαιοσύνης και οδήγησε στην αναψηλάφηση της δίκης στο εφετείο παρά τις αντιδράσεις του πανίσχυρου Υπουργείου Στρατιωτικών. Ακολούθησαν ταραχές στους δρόμους του Παρισιού, πτώση της κυβέρνησης και τελικά οδήγησαν όχι μόνο στην αθώωση του Ντρέϊφους, αλλά και σε μεταρρυθμίσεις στη δικαιοσύνη αλλά και στον διαχωρισμό εκκλησίας και κράτους. Ο Ίδιος ο Ζολά δεν πρόλαβε να ζήσει και τη δική του δικαίωση σε αυτήν την υπόθεση.
Το πρώτο σημαντικό μυθιστόρημα του Ζολά ήταν το “Τερέζ Ρακέν” (1867). Με αυτό ξεκίνησε μια σειρά έργων με τον τίτλο «Λε Ρουγκόν Μακάρ – Φυσική και κοινωνική ιστορία μιας οικογένειας υπό την Β΄ Αυτοκρατορία», όπου περιλαμβάνονται περισσότερα από τα μισά μυθιστορήματά του, με τα οποία ανέλυσε διεισδυτικά πτυχές της τότε γαλλικής κοινωνίας. Κορυφαία έργα αυτής της σειράς θεωρούνται “Η ταβέρνα” (1877), ένα αριστούργημα για τη φτώχεια και τον αλκοολισμό στην εργατική τάξη, η “Νανά” (1880), που, ως πόρνη διαφθείρει την παριζιάνικη ελίτ και το “Ζερμινάλ” (1885)— το καλύτερο ίσως έργο του — μια καταγγελία για τις απάνθρωπες συνθήκες εργασίας των ανθρακωρύχων. Ακολούθησαν δύο τριλογίες, “Οι τρεις πόλεις” και “Τα τέσσερα Ευαγγέλια”, που έμεινε ανολοκλήρωτη και τον καθιέρωσαν στο ευρύ κοινό.
Ο Εμίλ Ζολά βρέθηκε νεκρός, στις 29 Σεπτεμβρίου του 1902, στο διαμέρισμά του. Επίσημη αιτία θανάτου ήταν η δηλητηρίαση από μονοξείδιο του άνθρακα, ωστόσο υπήρξαν ψίθυροι ότι για το θάνατό του, ευθύνονταν πολιτικοί του αντίπαλοι. Ωστόσο, κάτι τέτοιο δεν αποδείχθηκε.
