“η βαρβαρότητα του Διαφωτισμού” του Αντώνη Ε. Χαριστού -Γράφει η Ευτυχία Καρύδη Φαράκου

     Δεν γνωρίζω άνθρωπο στοιχειωδώς εγγράμματο, που να μην δέχεται ότι ο Διαφωτισμός ήταν ένα σύνθετο και συνολικό διανοητικό κίνημα της αστικής – καπιταλιστικής τάξης. Ένας πολιτισμικός αναβαθμός για την αλλαγή της κοινωνίας η οποία, στέναζε κάτω από τη φεουδαρχία, τη θρησκοληψία και ό,τι άλλο οπισθοδρομικό και απάνθρωπο της είχαν παραδώσει,σε εκείνη την ιστορική φάση, οι Μεσαίοι Χρόνοι.

Οι κλασικοί, μάλιστα, του Ιστορικού και Διαλεκτικού Υλισμού,- γνωστού απλά ως Μαρξισμού-.Μαρξ- Ένγκελς- Λένιν κά σε πολλά άρθρα και έργα τους, τονίζουν στους αναγνώστες τους:” Είναι αδύνατον να χτίσετε τον δικός σας προλεταριακό πολιτισμό. Εάν δεν έχετε αφομοιώσει προηγούμενους πολιτισμούς (από κει και το ιστορικός). Ιδιαιτέρως τον αστικό τον οποίο καλείστε να αντικαταστήσετε”*. Αυτόν πρέπει, με επιστημονικές μεθόδους κ α ι ό χ ι ά ρ ν η σ η τ ο υ ς να παρακολουθείτε στην δ ι α ρ κ ή εξέλιξη του. “Εάν δεν το πράττετε” σημειώνει με έμφαση ο Μαρξ “Σε ό,τι με αφορά δεν είμαι μαρξιστής”**

Βήμα το βήμα, με επιστημονική επιμέλεια, παρακολουθεί τον Διαφωτισμό ως ι δ ε ο λ ο γ ί α για την εδραίωση καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής- ιδιοκτησίας και ο κ. Αντώνης Χαριστός. Χίλιες τόσες σελίδες η πραγματεία του,-γιατί για πραγματεία επί καθηγεσία πρόκειται,-η οποία τεκμηριώνεται με πλούσια βιβλιογραφία. Ο όγκος τρομάζει. Ιδιαίτερα γιατί το πόνημα του κ. Χαριστού δεν μπορεί να διαβαστεί ως μυθιστόρημα αλλά να χ ρ η σ ι μ ο π ο ι ε ί τ α ι ως ένας απαραίτητος οδηγός για μελέτες. Ως χρήσιμο εργαλείο ενημέρωσης διδασκόντων όλων των βαθμίδων, οι οποίοι θα βοηθηθούν ώστε να μην αναμασούν ληγμένες γνωστικές τροφές.

Με προσεκτικό τρόπο ο συγγραφέας μάς μιλάει για “Ιδιοκτησία και αναγκαιότητα”, όπως άλλωστε μάς έχει προϊδεάσει και στο ομώνυμο άρθρο του στο εξαιρετικό περιοδικό “Κριτική της Κριτικής” (Τομ. 1ος Οκτώβρης 2024). Συνεχίζει με τα κεφάλαια “Ο χρόνος ως προέκταση του εμπορίου”,”Η ιστορική διάσταση συγκρότησης του δημόσιου χώρου”, ” Η κατασκευή του δημόσιου λόγου”, “Η γαλλική Επανάσταση”.

Με λίγα λόγια ο κ. Αντώνης Χαριστός επεξεργάζεται επιστημονικά τις παρατηρήσεις – προτάσεις των Διαφωτιστών, και όχι μόνο αυτών, και μάς δίνει μία ιστορική τοιχογραφία της ανάπτυξης των σχέσεων παραγωγής, που ακόμα μέχρι τις ημέρες μας δεν έχουν απελευθερώσει τις παραγωγικές κοινωνικές δυνάμεις. Με αποτέλεσμα και ο Διαφωτισμός, αναμφισβήτητα “δάσκαλος” για Ισότητα-Ελευθερία- Αδελφοσύνη “να διδάσκει και νόμο να μην κρατεί”, καταλήγοντας σε βαρβαρότητα. Στους καιρούς μας, μάλιστα, βαρβαρότητα του αισχίστου είδους, αφού το κατακτημένο επιστημονικοτεχνικό επίπεδο θα έπρεπε να απελευθερώνει τον άνθρωπο, ως συλλογικότητα και ως άτομο, και όχι να τον αλυσοδένει χειροπόδαρα.

Μού είναι αδύνατο να βάλω τελεία στο ανεπαρκές κείμενο μου για τη “βαρβαρότητα του Διαφωτισμού”, χωρίς να ομολογήσω ότι περισσότερο και από την κινητοποίηση του νου. Με έχει συνεπάρει η εξαιρετική προσπάθεια για την εκπόνηση ενός τέτοιου έργου. Κι ακόμη η επιμονή του κ. Χαριστού και της νεανικής παρέας του, με “ζιζάνιο” της τον κ. Λουκά Αναγνωστόπουλο, να προβληματίζεται για να μάς προβληματίζει. Μέσα σε τέτοιους νέους ανθρώπους,- οπωσδήποτε παιδιά μου, ίσως και εγγόνια μου, νιώθω, να κρύβεται η ελπίδα.

Ευνόητο πως η “βαρβαρότητα του Διαφωτισμού” ήδη, μαζί με άλλα βιβλία, βρίσκεται στο πρώτο ράφι της βιβλιοθήκης για να μπορώ εύκολα να το “κλέβω”.

~~~~~~~