Αλήθεια πόσοι από μας γνωρίζουν τα έργα και τις ημέρες του εν λόγω εν Ελλάδι? του Πόλ Πόρτερ;Επιμέλεια Μιχάλης Παναγιώτου. Κατ αρχάς , Ποιός ήταν:
ΛΗΞΗ Β΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ: Ο Β΄Παγκόσμιος Πόλεμος (1939-1945) έληξε με τη νίκη των Συμμάχων. Από τη μια πλευρά το Δυτικό μπλοκ (Ηνωμένο Βασίλειο, ΗΠΑ, Ελλάδα, Γαλλία, κ.λπ.) και από την άλλη η ΕΣΣΔ (Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών) κατάφεραν να εξευτελίσουν για μια ακόμη φορά, μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (1914-1918), την αμετανόητη Γερμανία. Άλλωστε «το δις εξαμαρτείν τ’ αυτόν ουκ ανδρός σοφού» (Μένανδρος).
PAX AMERICANA, ΣΧΕΔΙΟ G.MARSHALL KAI NATO: Το Ηνωμένο Βασίλειο εξαιτίας των οικονομικών προβλημάτων που αντιμετώπιζε, παραχώρησε την πρωτοκαθεδρία του δυτικού μπλόκ των δυνάμεων στις ΗΠΑ. Έκτοτε οι ΗΠΑ προσπάθησαν να κυριαρχήσουν στο κόσμο. Να επιβάλλουν ένα γεωπολιτικό μονοπολισμό στο πλαίσιο μιας Pax Americana στηριγμένης στο δόγμα της «σκληρής (στρατιωτικής) ισχύος» με μηχανισμό την οικονομική και τη στρατιωτική βοήθεια προς τις δορυφορικές χώρες (υποκείμενο δόγμα «ήπιας ισχύος») πάντοτε υπό την προϋπόθεση ότι τα δορυφορικά κράτη θα συμμετέχουν υπό τις εντολές των ΗΠΑ στην αντικομουνιστική και αντι-σοβιετική εκστρατεία εναντίον του άλλου γεωπολιτικού γίγαντα που ήταν η Σοβιετική Ένωση και οι δικοί της σύμμαχοι. Έτσι, γεννήθηκε ο Ψυχρός Πόλεμος που συνοδεύτηκε από Περιφερειακές Συγκρούσεις και τη «Μπανανοποίηση Κρατών (διαμέσου πραξικοπημάτων)». Για την εφαρμογή της οικονομικής βοήθειας, οι ΗΠΑ εφάρμοσαν το Σχέδιο Μάρσαλ (12/3/1947). Εμπνευστής ο George Marshall (Υπουργός Προεδρίας) υπό την Αμερικανική Προεδρία του Harry Truman. Παραλήπτες της βοήθειας ήταν πολλά ευρωπαϊκά κράτη μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα. Η Ελλάδα έλαβε περίπου 366 εκατομμύρια δολάρια. Λίγο αργότερα (Απρίλιος 1949) οι ΗΠΑ ίδρυσαν το ΝΑΤΟ (North Atlantic Treaty Organization, Οργανισμός Βορειοατλαντικού Συμφώνου) με χώρες της Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής. Η Ελλάδα έγινε μέλος του ΝΑΤΟ στις 18/2/1952).
ΔΡΑΣΗ-ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ: Όπως είναι διαλεκτικά αναμενόμενο, η Σοβιετική Ένωση και οι σύμμαχοί της, ίδρυσαν: 1. Ως αντίμετρο του Σχεδίου Μάρσαλ την COMECON (Council for Mutual Economic Assistance, Συμβούλιο Αμοιβαίας Οικονομικής Βοήθειας) το 1949, και 2. Ως απάντηση στο ΝΑΤΟ, το Σύμφωνο της Βαρσοβίας (Συνθήκη Φιλίας, Συνεργασίας και Αμοιβαίας Βοήθειας) τον Ιούνιο του 1955.
Ο ΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ PAUL PORTER: Το Δεκέμβρη του 1946 ο Harry Truman διόρισε τον Porter επικεφαλής της Αμερικανικής Οικονομικής Αποστολής στην Ελλάδα με το βαθμό του πρέσβη και με την εντολή να αναλύσει την κατάσταση στη χώρα ενόψει της οικονομικής βοήθειας που θα δίνονταν στο πλαίσιο του Σχεδίου Μάρσαλ.
Η ΕΚΘΕΣΗ ΤΟΥ PAUL PORTER: Συντάχθηκε και υποβλήθηκε πρώτα στον τότε Υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ William Clayton και μετά στο Αμερικανικό Κογκρέσο όπου την παρουσίασε και την ανέλυσε ο Porter per se. Το πρωτότυπο της Έκθεσης Porter βρίσκεται σήμερα στον ομώνυμο Φάκελο στη Βιβλιοθήκη Truman, μία από τις δεκατρείς Προεδρικές Βιβλιοθήκες των ΗΠΑ. Όλο το αρχείο Porter έχει αποχαρακτηριστεί από το 1975. Το αρχείο συμπληρώνεται από σχετικά άρθρα που περιγράφουν τις απόψεις του ίδιου του Porter για το θέμα (λ.χ. αμερικανικό εβδομαδιαίο περιοδικό Collier΄s).
ΤΙ ΛΕΕΙ Ο PAUL PORTER ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥΣ ΚΑΙ ΤΗ ΜΕΤΑΚΑΤΟΧΙΚΗ ΑΡΧΟΥΣΑ ΤΑΞΗ: 1. Εδώ δεν υφίσταται κράτος σύμφωνα με τα δυτικά πρότυπα. Αντ’ αυτού υπάρχει μια χαλαρή ιεραρχία ατομιστών πολιτικών, μερικοί από τους οποίους είναι χειρότεροι από άλλους, που είναι τόσο απασχολημένοι με τον προσωπικό τους αγώνα για εξουσία, ώστε δεν έχουν τον χρόνο να αναπτύξουν οικονομική πολιτική, ακόμη κι αν υποθέσουμε ότι είχαν την ικανότητα 2. Υπάρχει μεγάλη ανομοιομορφία εις το βιοτικό επίπεδο και τα εισοδήματα ανά την Ελλάδα. Οι κερδίζοντες, δηλαδή οι βιομήχανοι, οι έμποροι, οι κερδοσκόποι και οι μαυραγορίτες, διάγουν έν πλούτω και χλιδή, το πρόβλημα δε αυτό ουδεμία κυβέρνηση το αντιμετώπισε αποτελεσματικώς. Εν τω μεταξύ αι λαϊκές μάζες περνούν μιαν αθλία ζωή. Οι κερδίζοντες είναι σχετικώς ολίγοι τον αριθμόν. Ο πολυτελής τρόπος ζωής των εν μέσω της πτώχειας συντείνει εις το να εξοργίζει τας μάζας και να υπογραμμίζει την δυστυχία των πτωχών 3. Η δημόσια διοίκηση είναι υπερβολικά εκτεταμένη. Οι χαμηλοί μισθοί προσαυξάνονται βάσει ενός εντελώς συγκεχυμένου συστήματος επιδομάτων, χάριν των οποίων τινές δημόσιοι υπάλληλοι κερδίζουν μέχρι και τέσσερις φορές περισσότερο από τον βασικό μισθό τους 4. Ποτέ άλλοτε δεν έχω δει διοικητική δομή που να είναι τόσο απαράδεκτη. Απλούστατα, δεν είναι δυνατόν να βασιστεί κάνεις ότι η δημόσια διοίκηση θα φέρει εις πέρας ακόμη και τις πιο απλές λειτουργίες μίας κυβέρνησης (την είσπραξη των φόρων, την εφαρμογή οικονομικών κανόνων, την επισκευή δρόμων) 5. Υπάρχει εις την χώρα σημαντικό ποσοστό συγκεκαλυμμένης ανεργίας, δεδομένου ότι τα 20% του πληθυσμού χρησιμοποιούνται υπό του κράτους ή εξαρτώνται εξ αυτού. Τα χαμηλότατα επίπεδα ζωής των δημοσίων υπαλλήλων, των συνταξιούχων και των άλλων μισθοβιώτων αποτελούν ένα σημαντικό παράγοντα, ο οποίος συμβάλλει εις την πολιτική και κοινωνική ένταση που χαρακτηρίζει σήμερον την Ελλάδα 6. Ουδέν μέτρο ελήφθη από της απελευθερώσεως δια να δοθεί χρήσιμος εργασία εις τους δυναμένους να εργασθούν από το ευρύ αυτό στρώμα του πληθυσμού 7. Δύο και ήμισυ έτη μετά την απελευθέρωση η Ελλάς ευρίσκεται εις μίαν κατάσταση νεκρώσεως παρά την ουσιαστική εξωτερική βοήθεια και την αρμοδία εξωτερική καθοδήγηση 8. Εις ολόκληρη την χώρα, απ΄ άκρου εις άκρη, κυριαρχεί μία γκρίζα ανυπεράσπιστη, βαθιά έλλειψη πίστης για το μέλλον – μία έλλειψη πίστης που οδηγεί σε πλήρη απραξία προς το παρόν-. Οι άνθρωποι έχουν παραλύσει από την αβεβαιότητα και τον φόβο, οι επιχειρηματίες δεν επενδύουν, οι καταστηματάρχες δεν αποθηκεύουν προμήθειες 9. Σημαντικά ποσά ξένου συναλλάγματος σπαταλήθηκαν κατά το παρελθόν έτος [1946] εις εισαγωγές ειδών πολυτελείας, εις πώληση χρυσών λιρών από το κράτος και εις πράξεις επί του νομίσματος εις την μαύρη αγορά 10. Απ’ ό, τι μπόρεσα να διαπιστώσω, η ελληνική κυβέρνηση δεν έχει καμιάν άλλη πολιτική πρακτική από το να εκλιπαρεί για ξένη βοήθεια ώστε να διατηρηθεί στην εξουσία απαριθμώντας θορυβωδώς τις θυσίες της Ελλάδος 11. Στόχος της κυβέρνησης είναι να χρησιμοποιήσει την ξένη βοήθεια ως μέσο για τη διαιώνιση των προνομιών μίας μικρής κλίκας εμπόρων και τραπεζιτών, οι οποίοι αποτελούν την αόρατη εξουσία στην Ελλάδα 12. Η κλίκα αυτή είναι αποφασισμένη να υπερασπίσει με κάθε μέσο τα οικονομικά της συμφέροντα και δεν ενδιαφέρεται καθόλου για το τι μπορεί να στοιχίσει αυτό στην οικονομία της χώρας. Τα μέλη αυτής της κλίκας επιθυμούν να διατηρήσουν άθικτο ένα φορολογικό σύστημα που τους ευνοεί, με αληθινά σκανδαλώδη τρόπο. Αντιτίθενται στον έλεγχο συναλλάγματος, γιατί αυτό θα τους εμποδίσει να εξάγουν τα κέρδη τους στις τράπεζες του Καΐρου και της Αργεντινής. Δεν διανοήθηκαν ποτέ να επενδύσουν τα κέρδη τους στη δική τους χώρα για να βοηθήσουν στην αναστήλωση της εθνικής οικονομίας 13. Η ομάδα πίεσης της καλής κοινωνίας (οι κομψοί κοσμοπολίτες που έχουν την έδρα τους στις Κάννες, στο Σαιν Μόριτς και στην αθηναϊκή πλατεία Κολωνακίου) θα ενεργοποιηθεί. Οι περισσότεροι απ’ αυτούς είναι άνθρωποι πολύ γοητευτικοί, που μιλάνε πολύ καλά τ’ αγγλικά. Είναι πάντοτε πρόθυμοι, όταν πρόκειται να εξυπηρετήσουν την αμερικανική αποστολή για τα δικά τους συμφέροντα 14. Θυμάμαι ακόμα ένα από τα πιο επίσημα γεύματα ενός από τους σημαντικότερους τραπεζίτες, που με είχε καλέσει στη βίλα του των Αθηνών. Είχε τρεις σερβιτόρους με λιβρέα, μια ποικιλία απ’ τα πιο φίνα κρασιά και φαγητά διάφορα, περίφημα γαρνιρισμένα. Κατά τη διάρκεια του γεύματος, ένας από τους αντιπροσώπους της κλίκας που ανέφερα άρχισε να εξυμνεί τις ομορφιές της ζωής κοντά στη θάλασσα, καθώς και τις χαρές των αριστοκρατικών σπορ. Η αντίθεση ανάμεσα στο γεύμα αυτό και στα παιδιά που πεθαίνουν από την πείνα στους δρόμους της Αθήνας είναι πραγματικά τρομερή.
ΣΧΟΛΙΑ: Τα σχόλια περιττεύουν. Μια προσεκτική ανάγνωση του κειμένου αρκεί για να δούμε τις ομοιότητες με τη σημερινή κατάσταση τηρουμένων των αναλογιών. Τα ιστορικά γεγονότα πριν από 67 χρόνια δείχνουν ότι η ιστορία επαναλαμβάνεται. Αυτό που αντικρίζουμε σήμερα είναι μια κλασική περίπτωση «Déjà vu», δηλαδή μια κατάσταση που την έχουμε ξαναζήσει. Έτσι ονομάζεται η έντονη αίσθηση που νοιώθουμε όταν, ένα γεγονός που βιώνουμε ή βλέπουμε αυτή τη στιγμή, έχει επαναληφθεί στο παρελθόν. Είμαστε πάλι στο ίδιο έργο θεατές. O tempora o mores που θα έλεγε και ο Κικέρων!
