Είναι άραγε η αλήθεια χυδαία ;
Της Δέσποινας Μακρινού
Είναι άραγε η αλήθεια χυδαία ;
Διερωτάται ο Κέν Λόουτς στην τελευταία του ταινία με τον τίτλο “Η παλιά παμπ” που παίζεται στους κινηματογράφους.
Μπορεί η αλήθεια να είναι χυδαία ; Μπορεί μιά αλήθεια να χαρακτηριστεί αδιάκριτη, προσβλητική ; Μπορεί να είναι απρεπής, σκαιά, βάναυση ;
Η απάντηση βρίσκεται στο λεξικό του Μπαμπινιώτη, όπου διευκρινίζεται ότι αλήθεια ορίζεται “ως το καθετί που συμφωνεί με τα γεγονότα, με την πραγματικότητα, με αυτό που συνέβη ή είναι απολύτως βέβαιο ότι θα συμβεί”.
Αν αυτό που συνέβη λοιπόν είναι χυδαίο, δεν φταίει η αλήθεια που το φέρνει στην επιφάνεια. Φταίει το ίδιο το γεγονός και αυτός ή αυτοί που το προκάλεσαν.
Συνεπώς ο χαρακτηρισμός δεν χρεώνεται στην καταγραφή, δηλαδή στην αλήθεια, αλλά σε αυτό που συνέβη.
Χυδαία ωστόσο, μπορεί να γίνει μιά αλήθεια όταν αυτή για λόγους συμφέροντος εκφέρεται και έχει μοναδικό σκοπό να βλάψει, να παραπλανήσει.
Ακόμη και αν αυτή αναφέρεται σε αληθινά γεγονότα.
Και εδώ μπαίνει το ερώτημα , πόσο αθώα είναι μιά αλήθεια αν απο μόνη της μπορεί να δημιουργήσει χυδαίες επιπτώσεις;
Βρίσκεται δηλαδή η αλήθεια πάντα στο απυρόβλητο;
Διαφεύγει τη συνθήκη του “ευ ποιείν” ( Πιττακός ο Μυτηληναίος, ένας απο τους εφτά σοφούς της Αρχαίας Ελλάδας);
Ένα άλλο κεφάλαιο αποτελούν “τα κατα συνθήκη ψεύδη“.
Ως τέτοια κρίνονται τα ψεύδη, που επιτρέπονται για συγκεκριμένους λόγους και σε συγκεκριμένες περιπτώσεις. Για παράδειγμα σε περιπτώσεις που “δεν θέλουμε να στεναχωρήσουμε κάποιον, ούτε να κτυπήσουμε καμία πρόληψη. Κι αυτό το ονομάζουμε σεβασμό στις πεποιθήσεις του άλλου. Συχνά όμως οι άλλοι είναι εκείνοι που δεν σέβονται τις δικές μας πεποιθήσεις, τις κακολογούν, τις κυνηγάνε με μίσος” όπως ορθώς υποστηρίζει ο Ούγγρος φιλόσοφος και γιατρός Μαξ Νορντάου στο βιβλίο του “Τα κατά συνθήκη ψεύδη“.
Υπάρχει όμως παράλληλα και “η κατά συνθήκη αλήθεια” που δεν είναι άλλο απο την συνθήκη κατοχύρωσης ενός ηθικού πλεονεκτήματος.
Εν κατακλείδι και χωρίς να διαφωνούμε με την κινηματογραφική έκφραση που προκάλεσε το ενδιαφέρον , μπορεί μία αλήθεια να χαρακτηριστεί χυδαία χωρίς ωστόσο να πάψει να είναι βιωματική.
Μία άλλωστε χυδαία αλήθεια ζούμε επι των ημερών μας στον πλανήτη, που δεν είναι άλλη απο την αδικία, την πείνα, τον πόλεμο, την οικολογική καταστροφή.
