Αλ Σαμπάμπ σημαίνει «Νεολαία» στα αραβικά και αν και ξεκίνησε απλώς με νεαρούς προσήλυτους πλέον έχει διευρυνθεί πολύ και στις τάξεις της φιγουράρουν πολυάριθμοι ξένοι τζιχαντιστές. Η ίδια Αλ Σαμπάμπ δηλώνει ότι διεξάγει Τζιχάντ, δηλαδή ιερό πόλεμο «ενάντια στους εχθρούς του Ισλάμ». Επίσης ισχυριζόμενη ότι οι ξένες ανθρωπιστικές οργανώσεις έχουν κρυφούς απώτερους σκοπούς οι οποίοι δεν περιορίζονται στο μοίρασμα επισιτιστικής ή άλλης βοήθειας, εκφοβίζει, απάγει και σκοτώνει εργαζομένους τέτοιων οργανώσεων, με αποτέλεσμα να βάλει τέλος σε ανθρωπιστικά προγράμματα και να στερήσει από τον λαό κρίσιμης σημασίας βοήθεια.
Στις περιοχές που ελέγχει επιβάλλει μια πολύ αυστηρή εκδοχή της Σαρία, του ισλαμικού νόμου, που προβλέπει μεταξύ άλλων τον θάνατο διά λιθοβολισμού μιας μοιχαλίδας και τον ακρωτηριασμό των χεριών ενός κλέφτη, ενώ ο ίδιος ο τρόπος λειτουργίας της οργάνωσης είναι αδίστακτος και ιδιαιτέρως αιμοσταγής. Επίσης, δεδομένου ότι υποστηρίζει μια ουαχαμπιτική εκδοχή του Ισλάμ, την ώρα που οι περισσότεροι Σομαλοί είναι σουφιστές, έχει καταστρέψει πολλούς ναούς σουφιστών, μιας πιο εξευγενισμένης και πνευματικής μορφής του Ισλάμ.
Αν και έχει χάσει τον έλεγχο των αστικών περιοχών της Σομαλίας, συνεχίζει να έχει σημαντική επιρροή στις αγροτικές περιοχές της χώρας. Τον Αύγουστο του 2011 οι Αρχές την εξανάγκασαν να εγκαταλείψει το Μογκαντίσου, ενώ τον Σεπτέμβριο του 2012 υποχώρησε και από το κομβικής σημασίας λιμάνι του Κισμάγιο. Πλέον η οργάνωση βάλλεται σε πολλά μέτωπα και για να αντεπεξέλθει έχει στραφεί στον ανταρτοπόλεμο και σε τρομοκρατικές επιθέσεις.
Ηγέτης της Αλ Σαμπάμπ είναι ο 36χρονος Μοκτά αλί Ζουμπέιρ, γνωστός και ως Αχμέντ Αμπντί Γκοντάνε, ο οποίος είναι επικεφαλής 7.000-9.000 μαχητών. Σπάνια εμφανίζεται δημοσίως και ίσως όχι άδικα αφού ο προκάτοχός του Μοαλίμ Αντεν Χασί Αϊρο σκοτώθηκε σε αμερικανική αεροπορική επιδρομή το 2008.
Η Αλ Σαμπάμπ προσαρτήθηκε στην Αλ Κάιντα μόλις το 2012. Σε κοινό τους βίντεο μάλιστα, ο επικεφαλής της Αλ Σαμπάμπ Γκοντάνε δήλωσε την υπακοή του στον επικεφαλής της Αλ Κάιντα Αϊμάν αλ Ζαουάχρι. Εκτοτε οι δύο ομάδες συνεργάζονται και είναι τεκμηριωμένο ότι στο πλάι των σομαλών μαχητών της Αλ Σαμπάμπ πολεμούν και ξένοι. Πέρυσι, αξιωματούχοι της Αλ Σαμπάμπ συνόδευσαν έναν άνδρα ο οποίος ισχυριζόταν ότι είναι μέλος της Αλ Κάιντα και επιβεβαιώθηκε ως ο αμερικανός πολίτης Αμπού Αμπντάλα Αλμουχατζίρ, καθώς μοίραζε επισιτιστική βοήθεια σε θύματα λιμού σε περιοχή που ελέγχεται από τους ισλαμιστές. Αμερικανοί αξιωματούχοι εκτιμούν ότι με την Αλ Κάιντα να υποχωρεί στο Αφγανιστάν και το Πακιστάν, μετά τη δολοφονία του Οσάμα μπιν Λάντεν από μέλη των αμερικανικών ειδικών δυνάμεων, οι μαχητές της βρίσκουν ολοένα και πιο συχνά καταφύγιο στη Σομαλία.
Αλλωστε και οι ίδιες οι επιχειρήσεις της οργάνωσης δεν περιορίζονται εντός της Σομαλίας, όπως έδειξαν εξάλλου με την πολύνεκρη επίθεση της 21ης Σεπτεμβρίου στο εμπορικό κέντρο του Ναϊρόμπι. Στο παρελθόν ήταν υπεύθυνη για μια διπλή βομβιστική επίθεση αυτοκτονίας στην πρωτεύουσα της Ουγκάντα Καμπάλα, στην οποία έχασαν τη ζωή τους 76 άτομα την ώρα που παρακολουθούσαν τον τελικό του παγκοσμίου πρωταθλήματος ποδοσφαίρου το 2010.
Η επίθεση αυτή φέρεται να πραγματοποιήθηκε επειδή η Ουγκάντα μαζί με το Μπουρούντι εισήγαγαν στη Σομαλία στρατιώτες που μάχονταν την Αλ Σαμπάμπ. Αναλυτές πιστεύουν ότι οι μαχητές της οργάνωσης συχνά κινούνται μεταξύ των συνόρων της Κένυας χωρίς να συλλαμβάνονται.
Μοναδικός τοπικός σύμμαχος της Αλ Σαμπάμπ είναι η Ερυθραία, η οποία φέρεται να την προμηθεύει με όπλα ώστε να μειώνει την επιρροή της Αιθιοπίας, με την οποία υπάρχει μεγάλη εχθρότητα. Με τη στήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών, η Αιθιοπία έστειλε στρατό στη Σομαλία το 2006 για να νικήσει τους ισλαμιστές. Οι δυνάμεις της αποσύρθηκαν τελικά το 2009, αφότου είχαν υποστεί βαριές απώλειες.
Ο νυν πρόεδρος της Σομαλίας Χασάν Σιχ Μοχάμεντ, πρώην καθηγητής πανεπιστημίου και ακτιβιστής, είναι ο τελευταίος σε μια σειρά χρεοκοπημένων κυβερνήσεων που έχει υποσχεθεί στους συμπολίτες του να τους απαλλάξει από την ακραία οργάνωση. Παρ’ όλα αυτά, με το Μογκαντίσου και πολλές ακόμη πόλεις να βρίσκονται υπό κυβερνητικό έλεγχο, πολλοί Σομαλοί έχουν ξεθαρρέψει και επιστρέφουν στη χώρα τους από το εξωτερικό όπου είχαν καταφύγει ελπίζοντας.
