“Αδέσποτα κορμιά”
26ο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ – Θεσσαλονίκη
Της Δέσποινας Μακρινού
Η αφίσα του ντοκιμαντέρ “Αδέσποτα κορμιά” της Ελίνας Ψύκου, που απεικονίζει την Παναγία γυμνόστηθη και εγκυμονούσα, βρέθηκε στο επίκεντρο της οργής περιθωριακών ακροδεξιών ομάδων, στη Θεσσαλονίκη, όπου διεξάγεται το 26ο Διεθνές Φεστιβάλ ντοκιμαντέρ. Την “εκκίνηση” της διαμαρτυρίας αυτής πυροδότησε επιστολή του Μητροπολίτη Φιλόθεου, σύμφωνα με την οποία καταδικάζει το περιεχόμενο της αφίσας, ως προσβλητικό και ζητά την απόσυρσή της.
Το θέμα της ταινίας αναφέρεται στην σωματική αυτονομία, κυρίως της γυναίκας, που σε μιά ήπειρο, όπως η φιλελεύθερη Ευρώπη, περιορίζεται σε καίριες επιλογές ζωής.
“ Η Ρόμπιν είναι έγκυος, αλλά δε θέλει να γίνει μητέρα. Η Κατερίνα θέλει αλλά δεν μπορεί. H Κική θέλει απλώς να πεθάνει με αξιοπρέπεια. Όμως η άμβλωση, η εξωσωματική γονιμοποίηση και η ευθανασία αντίστοιχα δεν είναι νόμιμες στις χώρες τους”.
Οι τρείς ηρωίδες της ταινίας με τη μορφή road movie ταξιδεύουν σε μια Ευρώπη, που ολοένα συντηρικοποιείται, διεκδικώντας αυτονομία και αυτοδιάθεση του σώματός τους
“Πρόκειται για ένα ντοκιμαντέρ για τη ζωή, τον θάνατο και ακόμα περισσότερο για το δικαίωμα να επιλέγεις ανάμεσα στα δύο».
Στην επίμαχη αφίσα του ντοκιμαντέρ, όπου απεικονίζεται μιά γυναίκα βασανισμένη γυμνόστηθη πάνω σε σταυρό, εστιάζεται η επιστολή του Μητροπολίτη και η οργισμένη αντίδραση κάποιων περίεργων ομάδων, που συγκεντρώθηκαν έξω απο το Ολύμπιον.
Σημαντική υπήρξε η επιστολική απάντηση της Γενικής Διευθύντριας του Φεστιβάλ Ελίζ Ζαλαντό προς τον Μητροπολίτη. Δημοσιεύουμε μέρος της επιστολής.
“Παναγιώτατε,
Διάβασα με προσοχή την επιστολή που μου αποστείλατε, η οποία καθόλου δεν με υπέβαλε σε ταλαιπωρία – όπως πολύ ευγενικά αναφέρετε. Εν αντιθέσει, χάρηκα που μου κοινοποιήσατε τις εξόχως ενδιαφέρουσες απόψεις σας. Καταρχάς, σας ευχαριστώ για τις θερμές ευχές σας για την επιτυχία του 26ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, καθώς και για το γεγονός ότι «σας γεμίζουν χαρά και ελπίδα οι καλλιτεχνικές μας δραστηριότητες, οι πρωτοβουλίες μας για ενίσχυση της κινηματογραφικής κοινότητας, οι συναντήσεις δημιουργών και καλλιτεχνών – ιδίως νέων». Το κεντρικό θέμα της επιστολής σας είναι το ντοκιμαντέρ της κ. Ελίνας Ψύκου Αδέσποτα κορμιά που συμμετέχει στο Διεθνές Διαγωνιστικό του φετινού μας Φεστιβάλ.
Η βία, οι επιθέσεις κατά των γυναικών, οι γυναικοκτονίες αυξάνονται συνεχώς. Αυξάνονται και οι επιθέσεις κατά αδυνάτων και διαφορετικών. Μόλις χθες στην πλατεία Αριστοτέλους, μια ανάσα από την έδρα του Φεστιβάλ μας, είδαμε με φρίκη και αγανάκτηση μια αήθη και βίαιη επίθεση εναντίον δυο διεμφυλικών ατόμων, τα οποία διασώθηκαν καθαρά από τύχη. Αυξάνονται επίσης τα απολυταρχικά καθεστώτα που περιορίζουν την ελευθερία, καταπατούν βασικά ανθρώπινα δικαιώματα και αμφισβητούν την έννοια της Δημοκρατίας.
Η Δημοκρατία είναι ένας θεσμός υπέροχος που μας καλεί να συμβιώνουμε με άτομα, τα οποία ενδεχομένως έχουν διαφορετικές απόψεις από τις δικές μας. Αν αυτές οι απόψεις δεν κηρύσσουν το μίσος και δεν καλούν σε παράνομες πράξεις, αν δεν απειλούν τις θεμελιώδεις αρχές της ελευθερίας και της Δημοκρατίας κι αν δεν παραβαίνουν τους υπάρχοντες νόμους, τότε οφείλουμε να τις ακούμε μέσα στο πλαίσιο μιας κοινωνίας αποδοχής και αγάπης.Ωστόσο ούτε εγώ ούτε κανείς άλλος επίσημος φορέας μπορεί να την απαγορεύσει από τη στιγμή που δεν παραβιάζει το Σύνταγμα και τους νόμους.
Σας παρακαλώ, όμως, να κατανοήσετε κι εσείς ότι οι πράξεις απαγόρευσης ή λογοκρισίας είναι αντίθετες όχι μόνο στις αξίες μου αλλά και αντίθετες στους νόμους του κράτους μας.
Δεν υπάρχει κάτι προσβλητικό ή χλευαστικό σε αυτή την αφίσα.
Δεν ακολουθεί βεβαίως τη γνωστή εκκλησιαστική τεχνοτροπία, όμως εκατοντάδες καλλιτέχνες από την Αναγέννηση ως τις μέρες μας χρησιμοποίησαν διαφορετικές τεχνοτροπίες για να απεικονίσουν τα Πάθη του Χριστού και να τα ταυτίσουν αλληγορικά με τις αγωνίες των αενάως πασχόντων ανθρώπων.
Παναγιώτατε, επιτρέψτε μου, να εκφράσω την άποψη ότι ο Σταυρός του Κυρίου δεν είναι μόνον ένα σύμβολο πίστης, μια απλή εικόνα που αναπαράγεται στατικά ανά τους αιώνες, αλλά και ένας συμπεριληπτικός τόπος και ένας εν κινήσει τρόπος που αγκαλιάζει τον πεπτοκώτα άνθρωπο, τον πάσχοντα άνθρωπο, τον εσαεί ξένο, τον οποίο οφείλουμε να υποδεχόμαστε με ταπεινότητα, κατανόηση και αγάπη. Με τον ίδιο τρόπο που υποδεχθήκαμε τον Ιησού με τα παρακάτω λόγια του Ύμνου: «δός μοι τοῦτον τὸν ξένον, ἵνα κρύψω ἐν τάφῳ, ὃς ὡς ξένος οὐκ ἔχει τὴν κεφαλὴν ποῦ κλίνῃ».
Ανταπαντώντας στην επιστολή της κυρίας Ζαλαντό, ο Μητροπολής τόνισε “Η επιστολή μου δεν κήρυξε κανέναν ιερό πόλεμο. Δεν υπήρξε ούτε επιστολή γεμάτη οργή ούτε τίποτα. Κατέθεσα μια μαρτυρία και τίποτα παραπάνω. Την αφίσα αυτή τη θεωρώ προσβλητική γιατί απεικονίζει το πρόσωπο της Παναγίας πάνω στον σταυρό με τον τρόπο τον οποίο το απεικονίζει και εξέφρασα την άποψή μου”,
Η προβολή του φίλμ προκάλεσε το δυνατό χειροκρότημα των θεατών που παρευρέθηκαν στην αίθουσα.
